یادداشتی بر نمایش ” آلبوم حشرات ” به کارگردانی علیرضا شیخان

یک فضاسازی بی نقص و حساب شده .

ترکیبی از نور ، رنگ ، صدا ، اکت ، موسیقی و دیالوگ هایی به اندازه ، که لاجرم می دهد یک فضاسازی بی نقص و حساب شده .

بخواهی یا نخواهی خود را در میان انبوهی از حشرات حس می کنی ، غرق شده در سیاهی و خون ، گرچه سپید پوش !

اولین برخورد تماشاچی با ” آلبوم حشرات ” نوری است که بر چهره ی سفید شدۀ میلاد شجره می تابد و تو ناخودآگاه می گویی : ” اُه ، چه سوسکی !!! ” و این یعنی استفاده درست از نور ، گریم و میمیک چهره ی بازیگر که درست طراحی شده است و درست اجرا .

و این آغاز ِ روبه رو شدن با یک سوسک واقعی است که نه می خزد ، نه زشت است ، نه شاخک دارد ؛ ولی کور است ، واقعی است و دل به هم زن ! کور بودنی که به جا و به اندازه و با حرکات حساب شده و کنترل شده ی بازیگر به مخاطب القا می شود ، بی هیج دیالوگ ِ اضافه و البته همراه با قصه .

و بعد ، حشرات کوچک هستند که با همان ترکیب قدیمی و کلیشه ای چاق و لاغر ، بلند و کوتاه و… حاضر می شوند ، مثل حشرات حرکت می کنند ، گرچه بر روی دو پا ، اما هر دو ، حشرات کوچکی هستند ، یک کنه ، پشه و یا … که خدمتکار سوسک پادشاهند ! با کمترین دیالوگ ، آن هم فقط دیالوگ هایی که تنها تکرار دستورات و یا جملات سوسک ِ پادشاه است و یا اجابت درخواست های او . اما شخصیت ها به خوبی معرفی می شوند و پرداخت می شوند و به شکلی حساب شده و درست تیپیکال باقی می مانند .

و نهایتاً ملکه ، بانو و عشق ِ بزرگ ِ سوسک ِ پادشاه !

یک عنکبوت ، احتمالا یک بیوه ی سیاه !

همراه با یک بازی حساب شده ، به اندازه و نفس گیر برای بازیگر و برای مخاطب ؛ یک میمیک صورت ِ سخت اما دقیق و دیالوگ هایی که بی هیچ تپق ، بیان می شوند و مخاطب را ناگزیر می کنند از پذیرش یک عنکبوت که گوشه ی تار خود ایستاده تا شکارش را به دام بیندازد ، به دام انداختنی که ما آن را در پایان به شکل ازدواج و در بند شدن می بینیم . یک ملکه که نهایتاً خون می خورد و چهرۀ بی رنگ خود را به خون می آراید و …

” آلبوم حشرات ” یک نمایش مبتنی بر فرم و البته قصه گو است . قصه ای که با کمترین دیالوگ و با بیشترین بهره بردن از فضاسازی ، با ابزارهایی مانند نور ، رنگ ، صدا ، موسیقی ، اکت و میمیک بازیگران و … و نیز با کمترین بهره بردن از دکور و آکسسووار بیان می شود ، یک تئاتر واقعی .

و این موفقیت در فضا سازی همراه با قصه گویی علاوه بر نمایشنامه ی خوب و کارگردانی درست و اصولی ، مدیون هنر بازیگران است که سخت کوشانه و حرفه ای در ” آلبوم حشرات ” حاضر شده اند و نتیجه شده است یک تئاتر واقعی و اصولی ؛ که به ظن من ، به شکلی ابژکتیو و مبتنی بر فرمی درست ، ضد سلطه و سلطه پذیری و سلطنت و ظلم است ، ضد حشره وار زیستن است . سوژه ای که در دل ابژه ی حشرات همراه با فرمی درست و مبتنی بر اصول تئاتر ، هر مخاطبی را از ظلم ، سلطه و مظلوم ماندن و حشره وار زیستن ، بیزار می کند .

یک بیزاری ناخودآگاه و البته موثر .

                                             المیرا نداف – نویسنده میهمان