نگاهی به برنامه اجراهای سی و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر و حضور نداشتن بسیاری از جوانان خلاق و تحصیل کردگان واقعی این عرصه در این رویداد مهم که سالانه در کشور برگزار می شود ، ما را بر آن داشت تا به سراغ یکی از این عزیزان برویم و از دلایل عدم حضورش در این دوره از جشنواره و کیفیت برگزاری این جشنواره بپرسیم . به این بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال با ندا شاهرخی نویسنده و کارگردان تئاتر که همین اواخر نمایش “بعد از این” (محصول مشترک ایران و فرانسه) را اجرا کرده است ، به گفتگو نشست که در ادامه می توانید آن را بخوانید :

ندا شاهرخی درباره ی غیبت خود در سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : من با آن که سال ها در حوزه تئاتر فعالیت دارم، اما به دلایل مختلفی در جشنواره تئاتر فجر شرکت نمی کنم و در واقع درخواست نمی دهم .

عمدتا در جشنواره تئاتر فجر با مواردی چون لابی گری مواجه هستیم . سلیقه خاص دبیران همیشه نمود خیلی بالایی دارد و گویا جشنواره هیچ سیاست گذاری مشخصی در بخش تئاتر ندارد و سلیقه دبیر و هیأتی که او انتخاب می کند ، بر انتخاب هایشان سایه می اندازد و نه تنها برای این دوره ، بلکه تجربه ی من می گوید که ما در هیچ دوره ای انتخاب های درستی ندیده ایم .

در چند سال اخیر هم آنقدر انتخاب ها اشتباه است که دبیر به یک سری از افراد نامه می نویسد که بیایید و در جشنواره شرکت کنید . زیرا آن قدر کیفیت در جشنواره پایین است که هیچ انگیزه ای برای شرکت در جشنواره باقی نمی ماند  .

وی در ادامه افزود : وقتی به جشنواره های خارج از ایران می روم ، درست است که همه جشنواره ها برای انتخاب آثار سیاست خاص خود را دارند؛ ولی سیاست ها عموما به آدم ها بستگی ندارد . به همین علت هم سال ها است که در جشنواره تئاتر فجر شرکت نمی کنم. چون احساس می کنم محیط مناسبی برای ورود به آن وجود ندارد .

امسال هم نور علی نور بوده است و مسئولان آن واقعا گل کاشته اند . به عنوان مثال یک شب قبل از به روی صحنه رفتن یک نمایش آن را لغو می کنند؛ من به خاطر ندارم قبلا چنین اتفاقی در جشنواره افتاده باشد . به نظر من بر همه هنرمندان واجب است که در برابر این رفتارها عکس العمل نشان دهند.

من هنوز تا این لحظه هنوز گول نخورده ام که به جشنواره تئاتر فجر وارد شوم و امیدوارم که این اتفاق نیفتد  .

شاهرخی با انتقاد از طراحی پوستر جشنواره سی و ششم اظهار داشت : با نصب شدن پوستر ها را بر در و دیوار تماشاخانه ها، همه سالنهای تئاتر را شبیه به مهدکودک کرده اند. این حرف درستی نیست که می گویند پوستر باید ساده باشد تا همه با آن ارتباط برقرار کنند ! چه کسی گفته است مردم ایران آدم های ساده و اُمی هستند ؟! هنرمندان این پوستر چگونه می توانند چنین حرفی را بزنند ؟  نتیجه این می شود که به بهانه ی این که مردم پوستر را دوست دارند و ساده و همه فهم است ، چنین چیزی طراحی می شود . واقعا جای تاسف و تأثر دارد .

کارگردان نمایش ” بعد از این ” درباره ی همه فهم بودن این نمایش که بر گرفته از منطق الطیر عطار نیشابوری است توضیح داد : با آن که نمایش ما که محصول مشترک ایران و فرانسه بود برگرفته از “منطق الطیر” است و براساس آن چیزی که دیگر هنرمندان در ذهنشان دارند باید تماشاگر کمی را به خود جذب کند و در واقع عوام خوششان نیاید؛ ولی در ده شب اجرا شاهد بودیم که بیشترین فروش را در تالار مولوی داشتیم و بعد از نمایش آقای مسعود دلخواه این نمایش بیشترین فروش را در تالار مولوی داشت . این موضوع نشانگر آن است که تماشاگر تئاتر اصلا عوام نیست و اساسا عوام به دیدن تماشای تئاتر نمی نشیند.

او درباره حضور “تماشاخانه فانوس” در بخش به علاوه فجر جشنواره تئاتر توضیح داد : تصمیم آقای یونس زاده به عنوان مدیر “تماشاخانه فانوس” این بود که این سالن در جشنواره فجر شرکت کند . این ایده یعنی ورود تماشاخانه های خصوصی به جشنواره بسیار جذاب است . اما وقتی مرکز هنرهای نمایشی در کل سال هیچ حمایتی از هیچ سالنی نمی کند و سالن ها با انواع و اقسام مشکلات دست و پنجه نرم می کنند و ناگهان در جشنواره تئاتر فجر اعلام می کنند ما سالن خصوصی داریم !! آدم احساس شوآف می کند .

وی اضافه کرد : فستیوال تئاتر فجر  فقط بیلان کاری است . اگر به کیفیت و چیزی غیر از بیلان کاری دقت می کردند با چنین مشکلاتی از قبیل وضعیت نا به سامان بلیت فروشی آثار رو به رو نبودیم .  به عنوان مثال اثری را به عنوان محصول مشترک ایران و فرانسه معرفی کرده اند ؛ ولی آیا مشخص است که این نمایش محصول چه کمپانی است و  اصلا کسی آن را می شناسد ؟! در واقع گاهی چنین کمپانی اصلا وجود ندارد . گویا چهار نفر دور هم جمع شده اند و گفته اند کاری کنید که این نمایش هم به تئاتر فجر برود !! وضعیت مان بسیار غم انگیز است .

شاهرخی در خصوص محدودیت های اجرایی نمایش هایش در ایران گفت : برای من که تئاتر اجتماعی کار می کنم اجرای نمایش در خارج از ایران بسیار راحت تر اتفاق می افتد . این که در کشورهای دیگر اجرا کنم ولی نتوانم در ایران اجرا کنم ، برایم بسیار تأسف آور است .

کارگردان نمایش ” آدم ، آدم است ” با بیان این که اغلب نمایش ها در طول سال همراه با اغراق ، حقنه کردن یک موضوع ، یک کار و یا یک ایده در ذهن تماشاگر است و کارهای یکدستی اجرا می شود ، اذعان داشت : یکی از شاگردان من که تنها هفده سال دارد از من سوال پرسید که ” آیا در تئاتر لازم است حتما خواننده ای بخواند ؟ ” ؛ این سوال به این معنا است که او تا به حال هر کاری را که دیده ، حتما خواننده ای در آن حضور داشته است و او فکر کرده که حتما یک ژانر و سبکی وجود دارد که باید خواننده بخواند و نتیجه ی این اتفاق این است که مخاطبین برای دیدن آن خواننده یا بازیگر چهره ای که در نمایش حضور دارد ؛ می آیند و سایر نمایش ها مخاطب ندارند .

وی افزود : تئاتر در ایران متولی ندارد و من به جرات می توانم بگویم که مرکز هنرهای نمایشی اصلا نمی داند در تئاتر ایران چه می گذرد چرا که اگر بداند ، دلسوز باشد و بخواهد متولی گری کند مطمئنا یک کاری می کند . وضعیت ده سال گذشته مان بسیار بهتر از حالا بود . من در آن زمان با حسن معجونی در گروه لیو کار می کردم ، قراردادها و همه چیز سر جای خودش بود و وضعیت بهتری داشت . متاسفانه در حال حاضر به کارهایی بر می خوریم که از هر لحاظ بد هستند ؛ ولی از آن تعریف می شنویم .

شاهرخی در پایان با تشکر از وب سایت خبری تحلیلی تئاتر فستیوال گفت : ممنون از اینکه هستید و به عنوان یک رسانه بی طرف فعالیت می کنید و امیدوارم بتوانید به فعالیت تان ادامه دهید . در چنین شرایطی که همه به لابی های قدرت وابسته هستند و این در حوزه تئاتر جذاب نیست ، وب سایت تئاتر فستیوال از جمله رسانه هایی است که بسیار مستقل و بی طرف عمل می کند و این باعث افتخار است.