نمایش “بنگاه تئاترال با طعم هگمتانه” به نویسندگی علی نصیریان و کارگردانی سیدمحمدجواد کبودر آهنگی در هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی به روی صحنه تالار محراب رفت . خبرنگار تئاتر فستیوال به بهانه ی اجرای این نمایش در جشنواره گفت و گویی با کارگردان این اثر داشته است که می توانید آن را در ادامه بخوانید .
از حضور نمایش “بنگاه تئاترال به طعم هگمتانه” و دلیل انتخاب این متن در هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی بگویید .
من متن های استاد نصیریان چه سیاه بازی و چه آثار دیگر ایشان را بسیار دوست دارم ، پیش از این نیز نمایش “بلبل سرگشته” ایشان را کار کردم و برایم بسیار خاطره خوبی داشته است . سال ها پیش متن “بنگاه تئاترال” را خوانده بودم و همیشه دوست داشتم این متن را کار کنم ولی فضای آن اجازه اجرا به ما نمی داد . ما سعی کردیم با اجازه استاد اندکی تغییرات در متن ایجاد کنیم و فضای آن را عوض کنیم و رنگ و بویی همدانی به آن اضافه کنیم همچنین سعی کردیم مسائل شهری همدان ، گویش همدانی و آواز همدانی را در آن جای دهیم . در نهایت ما فضای قصه “بنگاه تئاترال” را به سمت جغرافیای همدان برده ، بومی محلی کردیم و به اجرا درآوردیم .
طراحی میزانسن و صحنه این نمایش به چه صورت شکل گرفت ؟ در طراحی میزانسن بیشتر توجه به چه المانی مد نظر شما بود ؟
میزانسن در نمایش های تخت حوضی غالبا بر پایه ی نمایش سیاه بازی است و گاهی در این گونه نمایش ها طراحی میزانسن وجود ندارد و بیشتر ریتم و ضرب آهنگ در آن مهم است که بازیگران و همچنین تماشاگران نمایش باید سعی کنند آن را بدست آورند . همچنین در چیدمان بازی ها نیز تلاش می شود که اصول زیباشناسی رعایت شود ولی در مجموع تخت حوضی نمایشی ساده است و خیلی راحت و به دور از پیچیدگی تلاش می کند تا با مردم ارتباط برقرار می کند . ما نیز سعی کردیم در طراحی صحنه خیلی ساده این کار را انجام دهیم ، همچنین موسیقی کار زنده است و همه چیز در صحنه جلوی چشم مخاطب اتفاق می افتد و هیچ چیز پنهان و پشت پرده ای در نمایش نداریم .
با توجه به تغییراتی که در متن “بنگاه تئاترال” اثر علی نصیریان ایجاد کردید بیشتر نقد به مسائل شهری همدان بود . دلیل این تاکید در کارگردانی چه بود ؟
بله ما مسائل شهری همدان را در این نمایش مطرح کردیم و وِر وِره جادوی قصه را به شهر همدان آوردیم و او مرکز شهر همدان را گرفت و مردم را جادو کرد . در حقیقت ما مسئولیت مشکلات را به گردن وِر وِره جادوی قصه انداختیم به این دلیل که ما مشکلاتی در شهر داریم که هیچوقت حل نمی شود و گویا این مشکلات جادو شده است .
سیاه نمایش “بنگاه تئاترال با طعم هگمتانه” چه تغییراتی نسبت به سیاه در نمایش های ایرانی داشت ؟
سیاه در این نمایش تغییرات خاصی نداشته ، ما تنها سعی کردیم فضایی شاد و موزیکال تا پایان اجرا داشته باشیم .
آیا در دوره های پیشین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی شرکت داشتید ؟
بله . من چهار دوره در جشنواره آیینی و سنتی شرکت داشتم . در سه دوره قبل ، در بخش مرور جشنواره کار داشتم . سال گذشته با نمایش “کمند گیسو” و قبل از آن با نمایش “سلطان و سیاه” نوشته استاد نصیریان و سال ها پیش با نمایش “کدامیک از ما” در جشنواره آیینی و سنتی شرکت کردم .
در قسمت هایی از نمایش “بنگاه تئاترال با طعم هگمتانه” شاهد نقدی بودیم که به کیفیت جشنواره می پرداخت . حال شما کیفیت جشنواره امسال را چه از لحاظ کیفیت سالنی که جشنواره در اختیارتان قرار داد و چه از لحاظ مدیریت جشنواره چگونه ارزیابی می کنید ؟
بله در نمایش مسائلی مطرح می شود که آن از ویژگی های نمایش پهلوان کچل است ، این گونه نمایش ها بی محابا همه چیز را نقد می کنند . آقای نصیریان هم این را گفته اند که حتی در قصه های عروسکی پهلوان کچل نیز بسیار بی محابا به مسائل حمله می کنند . البته امیدوار هستم که جشنواره خود موضوعی باشد برای نقد چرا که همه از بچه های جشنواره هستند و بسیار راحت می توان جشنواره را نقد کرد . ولی در نمایش “بنگاه تئاترال با طعم هگمتانه” بیشتر نقد مسائل شهری همدان مد نظر ما بود .
به غیر از آیین های شهر همدان از چه آیین های دیگری در نمایش استفاده کردید ؟
ما تصنیف هایی را در شعرهای همدانی پیدا کردیم که شاد باشد و با فضای کار ما تناسب داشته باشد . گویش همدانی گویش بانمکی است ، شاید خیلی شناخته شده نباشد ولی شاعران خوبی داریم که با این گویش شعر گفته اند و ما سعی کردیم آهنگی برای آن ها انتخاب کنیم و با فضای تخت حوضی آن را به اجرا در آوریم .
آیا این نمایش در تهران اجرای عموم می رود ؟
بله اگر سالن بدهند حتما اجرا می کنیم ولی هنوز نه کسی گفته و نه کسی راه می دهد من برای نمایش “کمند گیسو” که با گویش همدانی بود و در سال گذشته در جشنواره اجرا کردیم خیلی پیگیری کردم ولی هر چه تلاش کردم هیچ جا به ما ندادند .
به نظر شما به عنوان کسی که چندین بار در این جشنواره شرکت داشتید چطور می توانیم جوان های تئاتری را به سمت تئاتر سنتی ایران سوق دهیم و توجه آن ها بیشتر به این جشنواره و این آیین ها جلب کنیم ؟
معمولا باید تبلیغاتی صورت بگیرد . باید جوانان تئاتری را به عنوان میهمان به این جشنواره آورد تا کارها را ببینند چرا که حتی ما به عنوان شرکت کننده در این جشنواره فرصت دیدن کارهای شهرهای دیگر را نداشتیم و در طول مدت جشنواره یک کار بیشتر ندیدیم و این اتفاق دیگر تجربه ای نمی تواند برای بچه های جوان ما داشته باشد . در جشنواره باید کار دید ، به خصوص این که کارهای سیاه بازی خیلی کم اجرا می شود و به قول آقای فتحعلی بیگی بچه ها نمونه ای ندارند که بخواهند از آنها یاد بگیرند و الگویشان قرار بگیرند ، تنها بزرگانی بودند که متاسفانه الان در بین ما نیستند و جایشان خالی است بنابراین از افرادی که تلاش کردند تا این نوع نمایش ها حفظ شود می توان کسب تجربه کرد به هر حال مردم این گونه نمایش ها را خیلی دوست دارند ، چون مردم سادگی را دوست دارند ، تخت حوضی نیز یک نمایش ساده است و جذابیت خاصی دارد و می توان مسائل جدید و امروزه را در آن مطرح کرد و در آن نوآوری داشت .
از اجرای نمایش “بنگاه تئاترال با طعم هگمتانه” در جشنواره راضی بودید ؟
نه متاسفانه راضی نبودم . چون اصلا با تماشاگران ارتباط برقرار نکردیم در حالی که وقتی ما در همدان این نمایش را اجرا می کردیم از ابتدای نمایش تا پایان کار مدام فضایمان عوض می شد شاید یکی از دلایل این باشد که مردم تهران با مسائل شهری همدان و همچنین اصطلاحات همدانی خیلی آشنایی ندارند یعنی وقتی ما می گوییم میدان اصلی ، مردم نمی دانند که در آنجا چه خبر است و یا برای مثال “حیوره” ، اصطلاحی است که همدانی ها خیلی به آن می خندند ولی در اجرای امروز ما معنای آن را نمی دانستند به همین دلیل ریتم کار ما کند بود .
اگر صحبت پایانی دارید ، بفرمایید .
از همگی سپاسگذارم . چون می دانم مسئولین ستاد و دبیر جشنواره با زحمات فراوان این جشنواره را نگه داشته اند ولی به نطر من این جشنواره نیاز به یک بازنگری دارد این که فقط به گروه ها یک هتلی داده شود تا گروه به جشنواره بیاید و نمایشش را اجرا کند ، کفایت نمی کنند به نظرم همان طور که لازم است کار باید نوآوری داشته باشد ، جشنواره هم نیاز به نوآوری دارد و باید یک تغییرات و ابتکارات جدیدتری در آن ایجاد کرد .
