محمد جواد حبیبی که در کارنامه ی خود نمایش هایی چون ” خر قلندر ” ، ” نوای اسرار آمیز اشمیت ” و … را دارد ، این بار خوانشی نو از ” افرا ” ی بیضایی را در قالب نمایشنامه خوانی اجرا کرده است . محمد جواد حبیبی که علاوه بر کارگردانی این نمایشنامه خوانی خود نیز نقش نویسنده یا پسر عمو را برعهده دارد از دلایلش برای اجرای خوانشی نو از نمایشنامه ” افرا ” به خبرنگار تئاتر فستیوال می گوید که در ادامه می توانید آن را بخوانید .
چه شد که خوانشی نو از ” افرا ” ی بیضایی را اجرا کردید ؟
من یک سال و نیم پیش نمایشنامه خوانی ” افرا ” را به روی صحنه بردم . به نظرم رسید که قسمت هایی از آن باید اصلاح شود بنابراین لاجرم دوباره این خوانش را روی صحنه آوردم و به خاطر آن اصلاحیه ها تبدیل شد به خوانشی نو . باید بگویم که در قلم و تبحر آقای بیضایی شکی نیست و ایشان استاد هستند ولی من همیشه در کارهایی که انجام داده ام گفته ام که من نگاه خودم را به متن دارم و این حق مسلم یک کارگردان است . در اکثر کارهایی که انجام داده ام سعی ام بر این بوده است که حرف نویسنده را از زبان خودم بزنم . همه ی این ماجراها باعث شد که دوباره” افرا ” توسط گروه ” رائد ” خوانش شود .
شما برای این خوانش نو چه تغییراتی در نمایشنامه ایجاد کردید ؟
ما در نمایشنامه هیچ دستی نبردیم . من همیشه گفته ام و معتقد بوده ام به اینکه باید به متن متعهد بود . اگر نمی خواهیم آن متن را اجرا کنیم یا باید قید برداشتی آزاد را بزنیم که من در کار بکت این کار را انجام دادم و یا اگر می خواهیم آن نمایش را اجرا کنیم دیگر حق دست بردن در آن را نداریم . بنابراین به غیر از حذف کردن برخی از دیالوگ ها به خاطر تایمینگ ( زمانبندی ) کار تغییراتیدر نوشتار ایجاد نکردم . برای خوانش نو ، تمرکز من در شخصیت پردازی ها و اتمسفر کلی کار بوده است.
آقای حبیبی برای اجرای این نمایشنامه خوانی چه مدت تمرین داشتید ؟
حدود یک ماه و نیم الی دو ماه .
بازیگران کار را برچه اساسی و چگونه انتخاب کردید ؟
طبیعتا هر پرسوناژی که در متن خلق می شود یک ویژگی هایی دارد که بر اساس آن ها بازیگر انتخاب می شود . چینش و انتخاب بازیگران بر اساس نقاط قوت آنها انجام گرفت . خانم عزیزی به خاطر جنس صدا ، فیزیک چهره و به خاطر جنس بازی ایشان در تجربه های قبلی که باهم داشتیم کاملا با شخصیت شازده بدر الملوک منطبق بود . خانم ربانی هم به همین دلایل برای افرا انتخاب شد . همینطور دیگردوستان مانند آقای اکبریان ، آقای قنبری ، آقای سیاه رستمی و آقای جمشیدیان که هر کدام اِلمان های آن پرسوناژ ها در جنس بازیشان دیده می شد و به این خاطر انتخاب شدند .
آیا تصمیم دارید خوانشی نو بر خوانشی نو از ” افرا ” ارئه دهید ؟
افرا متن عمیقی است . در مورد این نمایشنامه چند سوال جدی برای من ایجاد شد ، اولین سوال این بود که چرا افرا یا روز می گذرد؟ دوم شخصیت ارزیاب ، آقای نوع بشری بود و سوم پرسوناژی به نام نویسنده که در انتهای نمایش پسر عمو می شود و اتفاقاتی که در نمایشنامه می افتد که یکسری سوالاتی را برای من ایجاد می کند که اگر آدم نسبت به آنها دقیق شود لایه هایی را در پس نمایشنامه ی افرا می بیند ، که این لایه های پنهان و عمق این اثر باعث شد که احساس کنم که نیاز است خوانشی نوتر از قبل داشته باشم . به طور مثال چرا اسم یکی از پرسوناژ ها آقای نوع بشری است ؟ مشخصه خاص این پرسوناژ چیست و چرا؟ از طرف دیگر وقتی وارد قصه می شویم این پرسوناژ چه تاثیری در پیشرفت این درام دارد و این آدم در نهایت به کجا می رسد ؟ این یک طرف ماجرا است . بعد ، البته به تعبیر من به روزی که گذشته است می رسیم . بعد از آن نویسنده شروع به گفتن دیالوگ می کند و جمله ای دارد که برای من خیلی عجیب است و این سوال ، سوال مبنایی من است که به اندازه ی یک دیالوگ نیم خطی می گوید که خب درپایان نمایش که نمی شود شخصیت جدیدی را وارد نمایش کرد . چرا ؟ چرا نمی شود در آخر نمایش شخصیت جدیدی را وارد نمایش کرد ؟ سوال هایی از این دست باعث شد که من در محتوا و اتمسفر محتوا دست ببرم و ” افرا ” یی را به روی صحنه بیاورم که از زبان خودم است . بقیه اش را بزرگان و منتقدان بگویند که چه برداشتی شده است و چه نقاط قوت و ضعف هایی داشته است . آیا چیزی که مدنظر من بوده ، شده است یا خیر . خب منتقدان باید کار خود را بکنند .اما تصورم این است که با این خوانش حرفی را که می خواستم زدم و دیگر احتیاج به خوانشی نو تر نیست.
برنامه ی بعدی گروه تئاتر ” رائد ” چیست ؟
چند متن توسط گروه نویسندگان نوشته شده است و چند متن هم در حال نوشته شدن است که به فراخور اینکه چه زمانی آماده شوند و اینکه احساس کنم کی زمان اجرای هر کدام است آن ها را به روی صحنه خواهم برد .
