نمایش ” کافه سایه ” به نویسندگی ابراهیم عادل نیا و کارگردانی مجید واحدی زاده ، کاری از گروه تئاتر آرتاویل اردبیل است که در دو بخش مسابقه تئاتر ایران و برگزیده مناطق در سی و سومین جشنواره تئاتر فجر شرکت داشته است . خبرنگار تئاتر فستیوال ، گفت و گویی را با مجید واحدی زاده ، کارگردان و بازیگر این نمایش داشته است که می توانید آن را در ادامه بخوانید .
لطفا در ابتدا بیوگرافی مختصری از خودتان و گروه تان برای ما بگویید .
فعالیتم را سال ۵۹ از کانون پرورش فکری کودکان نوجوانان شروع کردم . تقریبا دو سال بعد عضو گروه رسمی ” آرتاویل ” شدم که در اردبیل به طور رسمی و حرفه ای کار می کرد . تا سال ۶۹ فقط صرفا بازیگری می کردم . از سال ۶۹ با نمایشنامه ” عروسک ها ” کارگردانی را شروع کردم و از آن سال تا امروز بیش از ۴۰ نمایش را کارگردانی کردم و به جز یکی ، دو مورد در اغلب نمایش ها بازیگری هم داشتم چون بازیگری را خیلی دوست دارم . از کارهای شاخصم نمایش ” سبز، سهراب ، سرخ ” بود که در آن بازیگری و کارگردانی کردم که کار برگزیده بیستمین جشنواره تئاتر فجر شد و بعد در جشنواره ” جاده ابریشم ” آلمان اجرا رفت . سال ۸۳ نمایش دیگری به نام ” اژدها چهرک ” را به فجر آوردم که این نمایش در سال ۸۴ به فستیوال ” شب های سفید ” آلمان رفت و در کشورهای آذربایجان و گرجستان در چند فستیوال شرکت کرد . در سال ۸۷ به عنوان یکی از ۳۰ چهره ی برتر و تاثیرگذار تئاتر در ۳۰ سال انقلاب انتخاب شدم . در سال ۸۹ به عنوان کارگردان برگزیده کشور از سوی کانون منتقدین انتخاب شدم . سال ۸۹ با نمایش ” بت آذری ” که نوشته و کارگردانی کرده بودم در جشنواره فجر شرکت کردم ، سال ۹۰ با نمایش ” پسر انسان ” در جشنواره فجر بودم ، امسال هم که با نمایش ” کافه سایه ” .
در مورد نمایش ” کافه سایه ” و نحوه ی کارگردانی تان توضیح دهید .
ما در گروه مان که متشکل و حرفه ای کار می کند ، برنامه ای برای استعدادیابی نمایشنامه نویسی داریم . نمایشنامه های تولید خود بچه های گروه را نمایشنامه خوانی می کنیم . ” کافه سایه ” را هم چون نمایشنامه نویسش از بچه های گروه خودمان است ، اوایل سال آن را به صورت نمایشنامه خوانی اجرا کردیم . بچه ها گفتند قابلیت اجرای صحنه ای دارد . هم زمان ، توفیق این را داشتیم که اردبیل میزبانی جشنواره منطقه ای ” سوره ماه ” را داشت ، این نمایش در آن جشنواره شرکت کرد که برای جشنواره سراسری تئاتر ” سوره ماه ” برگزیده شد و در جشنواره ” سوره ماه ” در تهران اجرا شد و از سوی جشنواره ” سوره ماه ” به جشنواره تئاتر فجر معرفی شد . این نمایش را یک ویژگی می دانم از این بابت که از صفر تا نهایتش کار خود بچه های گروه است و این جای خوشحالی دارد چون همیشه نمایشنامه نویسی از نقاط ضعف همه ی گروه ها و کمبود کل تئاتر ایران بوده است . در مورد شیوه ی کارگردانی ، من تغییراتی را در متن دادم . بحث عروسک که در کار بود ، در متن نبود ، ، بعضی صحنه ها را جا به جا کردم و احساس کردم می توان یک کار سیال و روان تولید کرد که امیدوارم مخاطبین از کار خوششان آمده باشد .
به چه دلیل از عروسک در کارتان استفاده کردید ؟
عروسک و خیمه شب بازی یکی از شاخصه های تئاتر ایرانی و ملی است . در قصه ی نمایش ، آدم های داستان مثل عروسک در دستِ دست های دیگرند . از این جهت احساس کردم ، همین آدم ها با عروسک هایی که در باکس یک خیمه شب بازی هستند ، منطبق می شوند و بازی داده می شوند . همه ی آدم های این نمایشنامه همزاد عروسکشان در باکس خیمه شب بازی وجود دارد . دوست داشتم هم به نوعی از تئاتر ایرانی الهام بگیریم که بر میزانسن ها و طراحی صحنه تاثیر گذاشته بود ، همچنین تلفیقی از یک کار کلاسیک ایرانی و مدرن داشته باشیم که فکر می کنم این اتفاق افتاده است .
از اجرای امشب راضی بودید ؟
ما دو اجرا داشتیم . اجراهای جشنواره معمولا نوعی دستپاچگی برای گروه دارد ، چون سالن ناآشناست ، فضای سالن هنوز درک نشده است . همیشه این تجربه را داشتم که اجرای اول اشکالاتی دارد ، اجرای اول ما هم اینگونه بود اما اجرای دوم خوشبختانه خوب بود و احساس می کردم که ریتم مناسبی داشت و بچه ها هم از عهده ی کارهایی که بر عهده ی آن ها بود ، به خوبی برآمدند .
کیفیت برگزاری جشنواره امسال را از لحاظ مدیریت و آثار ارائه شده ، چگونه ارزیابی می کنید ؟
این دوره پانزدهمین یا شانزدهمین دوره است که در جشنواره تئاتر فجر شرکت می کنم . جشنواره فجر مهم ترین رویداد تئاتری کشور است و حتی خارج از ایران ، تئاتر ایران را با جشنواره فجر می شناسند . متاسفانه این جشنواره از همان دوره ی آغازینش ، سال ۶۱ به بعد با تغییر مدیریت ها ، مثل همه ی شاخصه های فرهنگی ، اقتصادی ، سیاسی و … این مملکت ، دچار آزمون و خطا بوده است یعنی هر دبیر و سیاست گذاری می آید ، یک شیوه ای را برای برگزاری جشنواره فجر انتخاب می کند . شما اگر جشنواره های خارجی را ببینید ، برنامه ریزی شده تر و با ساختارند . امکان ندارد که یک جشنواره ای مثلا در آلمان اجرا شود و سال بعد خیلی از گزینه ها و ترکیب بندی های جشنواره عوض شود ولی در جشنواره فجر ، این را می بینیم . مثالی می زنم از جشنواره بیستم که رقابتی بود و همه ی گروه ها رقابت می کردند که کار ما برگزیده شد ، از سال بعدش ، سال ۸۱ برای چند سال رقابت را از جشنواره حذف کردند . بعد ها فهمیدند که این اقدام خوب نبوده ، کل هنرمندان دچار یک نوع بی انگیزگی شدند . ضعف هایی که امسال دیدم بیشتر به خالی بودن دست مدیران مربوط می شد ، آنطوری که من شنیدم حجم عظیمی از بودجه ی سال گذشته ی فجر را کسر کردند که طبیعتا این موضوع بر بحث میزبانی و پذیرش کارهای خارجی تاثیر می گذارد . شرایط سیاسی و اقتصادی زمانه مان بر شرایط کارهای فرهنگی مان تاثیر می گذارد . امیدوارم برای سال بعد مسئولین و متولیان به این مقوله یعنی جشنواره فجر که می توان گفت گل سر سبد تئاتر است ، بیشتر بها بدهند .
و اگر حرف پایانی ای در مورد جشنواره تئاتر فجر و کار خودتان دارید ، برای ما بگویید .
ما نمایش ” کافه سایه ” را چند جا اجرا رفتیم ، اجرای عمومی داشته ایم ، اجرای منطقه ای و جشنواره سوره ی ماه و حالا جشنواره ی فجر ولی همه شان اجرای جشنواره ای بودند . من زیاد اجرای جشنواره را دوست ندارم ، از اجرای عموم خیلی لذت می برم . امیدوارم این کار در تهران به اجرای عمومی در بیاید تا بتوانیم میزبان دوستانی که نیامدند و در حجم زیاد برنامه های فجر گرفتار شدند و یا مشغله داشتند و دوست داشتند این کار را ببینند ، در اجرای عمومی باشیم .
