نمایش “ویولن تایتانیک” که برای نخستین بار در سال ۲۰۱۲  به کارگردانی پیترو فلوریدیا ، سرپرست گروه تئاتر متیچی در ایتالیا به روی صحنه رفته است ، این روزها با همکاری گروه تئاتر موج و به سرپرستی صنم نادری ، بازیگر و کارگردان تئاتر با بازیگران ایرانی و افغان در کارگاه دکور بنیاد رودکی در حال اجرا می باشد . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی داشته است با صنم نادری به عنوان کارگردان دوم اثر ، در مورد ایده ی اجرای نمایش ، شکل گیری گروه ، واکنش مخاطبان و … که می توانید آن را در ادامه بخوانید.

صنم نادری با بین اینکه ایده ی متن نمایش “ویولن تایتانیک” برگرفته از کتاب “پایان تایتانیک” نوشته هانس ماگنوس انتسنبرگر فیلسوف شهیر آلمانی است ، در این باره توضیح داد : کتاب انتسنبرگر از پایان تایتانیک حرف می زند و طبقات مختلف جامعه را مقایسه می کند و با اشاره به مشکلات فرهنگی که یک جامعه دارد ، از کوه یخ حرف می زند ، کوه یخی که با تایتانیک برخورد می کند . وقتی در سال ۱۹۱۴ کشتی تایتانیک حرکت کرد ، سمبل ترقی و پیشرفت بود و با برخورد با کوه یخ ۳ طبقه از جامعه (پولدارها ، طبقه متوسط و فقرا) را با هم غرق کرد ، در واقع با غرق شدنش آمال و آرزوهای یک دوره را غرق کرد .

او ادامه داد : آمال و آرزوهایی که در هر برهه زمانی وجود دارند و با نرسیدن به آن ها یا مواجه شدن با مشکلات ، در واقع غرق می شوند و شکست می خورند مانند مشکلات اقتصادی و فرهنگی که اکنون در اروپا شاهدش هستیم . مسئله ای که با توجه به شرایط خاص آفریقای شمالی و خاورمیانه ، اروپایی ها اسم آن را هجوم مهاجران به سمت اروپا می گذارند و برای آن ها حکم کوه یخی را دارد که می ترسند کشتی تایتانیک اروپا در برابر آن غرق شود .

این بازیگر و کارگردان تئاتر افزود : ولی ما در نمایش به این نکته اشاره می کنیم که اگر با کوه یخ هم برخورد کردیم ، اگر با هم همدل باشیم می توانیم نجات پیدا کنیم . ما مردم عادی و طبقه متوسط هستیم که اگر از هر نژاد ، تحت هر شرایط فرهنگی خاص یا طبقه اجتماعی ، در کنار هم باشیم و از هم نترسیم ، می توانیم همدیگر را نجات دهیم ، در واقع خودمان نجات پیدا می کنیم .

صنم نادری با بیان اینکه ۹ سال است که با پیترو فلوریدیا همکاری می کند ، در مورد فعالیت های گروه تئاتر متیچی در ایتالیا به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : تمرکز ما روی مسائل مهاجرین است و سعی می کنیم با استفاده از تئاتر ورود آن ها به اروپا را خوشامد بگوییم . در ایتالیا با مراکز پناهجویان و در مدارس با بچه هایی که تازه مهاجرت و ثبت نام کرده اند ، کار می کنیم . در واقع هم به نوعی به آن ها زبان ایتالیایی را یاد می دهیم ، هم به نوعی سعی می کنیم با استفاده از تئاتر شرایط را برایشان نه به حالت عادی ، حداقل کمی دلپذیرتر کنیم تا احساس غربت نکنند .

او همچنین در مورد شکل گیری نمایش “ویولن تایتانیک” در ایران توضیح داد : گروه تئاتر موج به سرپرستی آرش عباسی ۲۰  روز در سالن قشقایی پروژه “ساختن از هیچ ” را داشت که برای آن پروژه ۲ استاد از ایتالیا آمدند . پیترو فلوریدیا یکی از استاد هایی بود که یک هفته با بچه ها در ورک شاپ (workshop) کار کرد و توانستیم در آن یک هفته قالبی از نمایش را با بچه ها آماده کنیم . سعی کردیم متن نمایش اغلب از متن هایی باشد که خود بچه‌ها نوشته اند . به قول پیترو ، ما قابلمه ای را به بچه ها دادیم و گفتیم خودتان آن را پر کنید و با گفتمانی که داشتیم اکثر متن ها از خود بچه‌ها است . بچه ها خودشان نوشتند ، تصحیح و بازنویسی کردیم و سعی کردیم آن ها را با نمایش تطبیق دهیم . بعد ار پایان یک هفته آقای بشارتی مسئول سالن حافظ آمدند کار را دیدند و خیلی از کار خوششان آمد و شرایط برای اجرای عموم فراهم شد .

ولی پیترو به دلیل درگیر بودن نمی توانست بماند و بستن گروه به من محول شد . به نوعی می توان گفت من کارگردان دوم کار هستم . قالب کار با پیترو بسته شد ولی ریزه کاری هایی مانند بازنویسی متن و تطبیق دادن  یکسری از میزانسن ها باقی ماند . با کمک بچه ها سه هفته کار کردیم و در نهایت نمایش به این شکل بسته شد .

بازیگر نمایش “خانم” با اشاره به اینکه نگران ارتباط برقرار کردن مخاطب ایرانی با نمایش بود ، در این مورد گفت : خیلی می ترسیدم که مخاطب ایرانی نتواند خودش را با نمایش تطبیق دهد . چون کار ، تغییر صحنه زیادی دارد و تماشاگر زیاد جا به جا می شود . ولی در عمل می بینیم که تماشاچیان خیلی خوب ارتباط می گیرند و کار را دوست دارند . در صحنه‌ای مخاطب آن قدر با اتفاقی که در حال رخ دادن است ، ارتباط برقرار می کند که ناگهان بلند می شود و برای ما که از بیرون این صحنه را می بینیم ، جالب است و از این جریان خوشحالم .

نادری اضافه کرد : “ویولن تایتانیک” حتی در سبک دیالوگ و مونولوگ گفتن هم مقداری فرق می کند به خاطر اینکه با آنکه تئاتر است اما مانند تئاتر هایی که همیشه می بینیم ، نیست . حتی در فن بیان برای ما چندان اهمیتی ندارد که بازیگر چقدر قدرت بیان داشته باشد و چقدر بتواند صحنه را کنترل کند . از تماشاچی ها شنیده ایم مواقعی که بازیگر خیلی راحت و عادی از زندگی رومزه و تجربه هایش حرف می زند ، جاهایی است که تماشاچی بیشتر با آن ارتباط برقرار می کند . برای من اتفاق خجسته و خوبی است که تماشاچی با نمایش ارتباط برقرار کرده است .

او در ادامه در مورد واکنش تماشاگران در اروپا گفت : ما غیر از ایتالیا همین کار را در برزیل ، لهستان و فرانسه هم اجرا کرده ایم و چون این موضوع ، موضوع روز اروپا است ، در یک سری صحنه ها واقعا تماشاگر منقلب می شود . چون مشکل مهاجرین که اروپایی ها با آن در ارتباط اند ، موضوع روز ما نیست ، می ترسیدم که در ایران با آن ارتباط برقرار نکنند ولی آن را دوست داشتند چون از یک مسئله انسانی صحبت می کند . در اروپا بیشتر با آن ارتباط می گیرند و واقعا منقلب می شوند چون درد امروزشان است ، چه مهاجرین و چه آن هایی که در خانه هایشان هستند و نگران و وحشت زده اند از اینکه ملیت و قومی بیاید و بخواهد چیزهایشان را از آن ها بگیرد . کما اینکه در صحنه هم می بینیم که وقتی یکی از بازیگران می افتد ، فریاد می زند به من هم یک لقمه غذا دهید ، من هم افغانم ، من هم سوری ام ، من هم مسیحی ام . این دقیقا ترس هایی است که دارند و تلنگری است برای همه ، چه برای اروپایی ها و چه مردم خودمان .

 عضو گروه تئاتر متیچی ایتالیا با بیان اینکه پیترو فلوریدیا از کار کردن با بازیگران ایرانی بسیار شگفت زده است ، در مورد برنامه های بعدی این گروه گفت : در حال حاضر نمایشی برای بزرگداشت پنجاهمین سال درگذشت فروغ فرخزاد داریم . گروه نمایش ایتالیایی ما ارادت خاصی به فروغ فرخزاد دارد و می خواهیم تا ۲ هفته ی دیگر برای او بزرگداشتی برگزار کنیم و قرار است در اینجا از طریق اسکایپ اجرایی برای تماشگرانمان در ایتالیا داشته باشیم . قطعا پروژه های دیگری در ایران خواهیم داشت چون پیترو از کار در ایران مخصوصا از بچه‌ها شگفت زده شده است . در پیامی که برای بچه ها فرستاده بود گفت ، چیزی که شگفت زده اش کرد این نبود که بازیگرهای عالی هستند ؛ این تشنگی که در بچه‌ها هست ، اینکه می خواهند بدانند ،  یاد بگیرند ،  تجربه کنند را در اروپایی ها کمتر می بینیم . این تشنگی را در بچه های ایران دیدیم و این برای استادی که می آید و می بیند با یک هفته کار کردن ثمره ای این چنینی دارد ، چیزی دلپذیرتر وجود ندارد به همین خاطر کارهای بهتر و بزرگتری در پیش خواهیم داشت .

صنم نادری در پایان گفت : اینکه تئاتری ها از همدیگر حمایت کنند ، کارهای همدیگر را ببینند مدتی است که ذهن مرا به خود مشغول کرده است . گویا در ایران مد است که فلانی را دعوت کنیم که بیاید کار ما را ببیند . بهتر آن است که خودمان برویم کار همدیگر را ببینیم و از بچه‌های جوان بیشتر حمایت کنیم . چون واقعا لذت بخش است که می بینم یک ماه کار کردن با بچه ها ، ثمره ی این چنینی داشته است . نمی گویم کار عالی است ولی کار خوبی است .

بچه‌ها برای کار کردن ذوق و شوق دارند و فکر می کنم این وظیفه ی اساتید است که از این بچه ها حمایت کنند . بیشتر سراغشان را بگیرند و تئاتری ترشان بکنند . حیف است این بچه‌ها خیلی استعداد دارند ، مطالعه شان زیاد است ولی نباید فقط محدود به مطالعه باشند و بهتر است که بیشتر از آن ها کار بکشند .