شهاب حسینی را از زمانی که اجرای برنامه تلویزیونی اکسیژن را بر عهده داشت ، می شناسم . جوانی با استعداد و خوش آتیه که بعدها در سریال های تلویزیونی و فیلم های سینمایی نشان داد که می توان او را بازیگری خوب و قابل قبول به حساب آورد . تا زمانی که اولین فیلم سینمایی اش به نام ” ساکن طبقه ی وسط ” را کارگردانی کرد ، فیلمی ضعیف و غیرقابل قبول که این مصرع از شعر سعدی شرح حال اوست در زمینه ی کارگردانی سینما : ” بسیار سفر باید تا پخته شود خامی ” .

اما شهاب حسینی عزیز هنوز مشق کارگردانی سینما را تمام نکرده ، گام بلندتری را برداشته و به سراغ کارگردانی تئاتر رفته است . مدیومی که در آن بایستی خاک صحنه خورد و با نخل طلا نمی توان در آن موفق بود . اما گویا او گمان کرده با شهرتی که از قبل سینما به دست آورده می تواند سالن نمایشش را مملو از جمعیت کند و دیگر نیازی نه به اصحاب رسانه دارد و نه اهالی محترم و شریف عرصه ی تئاتر . ما هم در حال حاضر با اثر او “اعتراف” کاری نداریم چرا که هنوز این اثر را ندیده ایم و نقد آن می ماند برای زمانی که به روی صحنه رفت ؛ بلکه در اینجا صحبت از بی احترامی است که این بازیگر تازه کارگردان شده در نشست خبری نمایشش به اهالی هنر مقدس تئاتر کرده است .

اما در نشست خبری نمایش شهاب حسینی چه گذشت ؟

شهاب حسینی روز یکشنبه ۲۱ خرداد ماه ۱۳۹۶ بعد از آنکه با یک ساعت تاخیر در نشست خبری نمایشش حاضر شد و با اعتراض خبرنگاران مواجه شد ، رو به آن ها گفت : ” والله که من به این نشست‌های رسانه‌ای ذره‌ای نیازمند نیستم و به هیچ عنوان برایم جنبه تبلیغاتی ندارد . چنان چه شما برایتان جالب است که چیزی بپرسید و نکته‌ای بشنوید، بمانید . “

او همچنین در ادامه گفت : ” شما باید قدر کسانی را که از سینما به تئاتر می‌آیند بدانید و اگر بتوانید سینمایی‌ها را راضی کنید که به تئاتر بیایند، هنر کرده‌اید. چون آن‌ها می‌توانند قشر بیشتری را با هنر تئاتر آشنا کنند ! “

مشکل کجاست ؟

در این چند سال اخیر شاهد حضور بسیاری از چهره های سینمایی به عنوان بازیگر در آثار نمایشی بوده ایم . چهره هایی که مخاطبانی را به سالن های تئاتر کشانده اند که هدفشان گرفتن عکس و امضا از بازیگران محبوبشان است و در نتیجه موجب پرفروش شدن آن نمایش شده اند . نگاهی کاسبکارانه که در آن نشانی از نگاه هنرمندانه و اصیل به تئاتر را نمی توان یافت . شهاب حسینی هم گویا با شهرتی که از سینما با خود به تئاتر آورده ، گمان می کند همه ی مخاطبان تئاتر ، مخاطبانی هستند که می خواهند از او عکس و امضا بگیرند و به همین خاطر خود را بی نیاز از همه چیز و همه کس می داند و دیگر اهالی تئاتر و مخاطبان واقعی این هنر اصیل را فراموش کرده است .

ما به عنوان یک رسانه ی تخصصی و مستقل تئاتری که همیشه دغدغه ی تئاتر را داشته ایم و با هر نوع نگاه کاسبکارانه و توهین آمیز به این هنر مخالفیم به سراغ برخی از بزرگان و افراد باتجربه ای که عمر خود را در این هنر صرف کرده اند ، رفته ایم و نظر آن ها را راجع به واکنش شهاب حسینی راجع به مقوله تئاتر جویا شدیم .

مصاحبه های اختصاصی تئاتر فستیوال با بزرگان و پیشکسوتانی چون بهزاد فراهانی ، دکتر محمود عزیزی ، دکتر محمدرضا خاکی ، میکائیل شهرستانی را در ادامه بخوانید :

بهزاد فراهانی : ما احتیاحی به اعتلای تئاتر به بهای تسخیر اصلی ترین سالن تئاتر نداریم .

بهزاد فراهانی در ابتدا با اشاره به صحبت های شهاب حسینی گفت : من استعداد فوق العاده ای را از این دوست جوانم سراغ دارم و ضمنا برای او احترام قائل هستم ولی اینکه او می انگارد که آنقدر بزرگ شده است که می تواند چنین سخنانی را بگوید به نظر من مشکلی داشته و یا مشکلی برای او بوجود آمده ، شاید هم فرش قرمز باعث این مشکل شده باشد .

این بازیگر و کارگردان پیشکسوت تئاتر با اشاره به حضور علی نصیریان در این نمایش اظهار کرد : آقای حسینی اگر کمی از استعداد زیبای خودش استفاده می کرد ، متوجه می شد که در کنار او آقای علی نصیریان که از بنیادهای تئاتر این مملکت است و جزء درام نویسان درخشان ، بازیگران و کارگردانان خوب این کشور است ، حضور دارد . من فکر می کنم که او یادش رفته باشد که هنوز بزرگ نشده است ، هنوز نمی تواند حرف های بزرگ بزند . به نظر من شهاب حسینی هنوز نباید کارگردانی نمایشی را انجام دهد که آقای نصیریان نقش اول آن را بازی می کند .

او با لحن متعحبی علی نصیریان را مخاطب قرار داد و گفت : سوال تعجب برانگیز اینجاست و ما بیشتر از آقای نصیریان گله داریم که به چه دلیل این کار را کرده است ؟ ایشان آیا برای پول این کار را کرده است ؟ لابد ایشان می تواند دلایل خود را برای مردم بگوید ؟

فراهانی همچنین به شهاب حسینی پیشنهاد داد : به نظر من این رفیق نخل طلا گرفته ی ما باید لطف کند و بگذارد از عنفوان جوانی به میانسالی برسد و کمی شلاق روزگار را بخورد ، بعد از آن شمشیرش را علیه مطبوعات و بچه های تئاتر از رو بیرون بکشد ، او حتما به ما خواهد گفت که مدرک کارگردانی خود در تئاتر را از کدام استاد گرفته است ؟

کارگردان نمایش ” مطرب ” با گله از مدیران فرهنگی ، در رابطه با ریشه ی این موضوع گفت : اما در رابطه با اصل این مسئله که مهمترین موضوع است ، گله ی من مستقیما به آقای مرادخانی ، معاونت هنری این مملکت برمی گردد و باید آقای مرادخانی و مدیران او به ما پاسخ دهند که چرا سالن تئاترشهر به طور فی البداهه در اختیار جوانی قرار می گیرد ، که تجربه ی تئاتری او متاسفانه شایسته پی.اس به روی صحنه بردن در تئاتر شهر نیست ، اگر این سوال را آقای مرادخانی ، شفیعی و شریعتی پاسخ دهند ، به نظر من کمی تکلیف این سال ها و آشفتگی درون تئاتر من جمله ورود کسانی که با تئاتر قوم و خویش نیستند ، ورود بی رویه کسانی که هنوز تئاتر نخوانده اند و تجربه تئاتر ندارند روشن می شود .  من فکر می کنم که سیاستی وجود دارد تا تئاتر را خدشه دار کند و ما باید این سیاست را پیدا کنیم . سوال من مستقیما از مرکز هنرهای نمایشی است که چگونه تئاتر شهر که نبضِ قلب تئاتر این مملکت است ، فی البداهه در چنین شرایطی قرار می گیرد . اگر هدف مادی است که من می گویم ، تئوری رستوران داری در تئاتر ما حکومت می کند .

بهزاد فراهانی در پایان خطاب به شهاب حسینی گفت : آقای شهاب حسینی و یاران سینماگر ایشان اگر می خواهند تئاتر را اعتلا ببخشند ، لطف کنند و به سالن های مهجور که الان دیگر سالن تئاتر نیستند و از یاد رفته اند تشریف ببرند و یا به سالن های بزرگی که با پول های کلان ایشان می توانند ساخته شود را انتخاب کنند و در آنجا تئاتر خوب خود را به روی صحنه ببرند . چرا باید به طور مستقیم بیایند و جلوی نیروی عظیم صنفی به عنوان بیکاران تئاتر را بلوکه کنند ؟ بدون شک اگر در آن سالن ها اجرا روند ، مردم به دیدن کارشان می روند و از آن استقبال می کنند و به قول خود ایشان تئاتر اعتلا پیدا می کند ما احتیاحی به اینکه بیایند سالن های تئاتر را تسخیر کنند تا بلکه تئاتر اعتلا پیدا کند ، نداریم . تئاتر سال ها است که اعتلا یافته است و تجربه خود را دارد .

دکتر محمود عزیزی : صحبت های شهاب حسینی نتیجه بی مسئولیتی و زمان کشی مدیران است .

 دکتر محمود عزیزی با بیان اینکه صحبت های شهاب حسینی در حقیقت نوعی بچه بازی است ، گفت : در واقع زمانی که بچه ها یک حرفی را می زنند،  باید همان بچه ها هم به آن ها جواب دهند ! به نظر من ، باید از علی نصیریان هم بپرسید که چرا شهاب حسینی این حرف را زده است  ؟ زیرا علی نصیریان پیشکسوتی است که خود از خانواده تئاتر به سینما رفته است و امروز در مقابل کسی است که قرار است در تئاتر به او بها دهد .

این پیشکسوت عرصه ی تئاتر در ادامه گفت : من هنوز تئاتر شهاب حسینی را ندیده ام و نمی توانم درباره اثرش چیزی بگویم . باید نمایش ایشان اجرا شود و من مخاطبان این نمایش را ببینم تا بعد بتوانم بگویم که آیا او حرف درستی زده است یا خیر ؟ از نظر من همه این ها به سیاست کلان هنرهای نمایشی برمی گردد ، اگر هنر تعریف داشت ، خود به خود احتیاج به گفتن این حرف ها نبود ، شرایط تئاتر چرا باید به گونه ای باشد که برای حضور سینماگران در آن به خود ببالد ، این سوال را باید از معاون امور هنری و مدیر کل تئاتر پرسید .

رییس هیات مدیره موسسه هنرمندان پیشکسوت با اشاره به صحبت های شهاب حسینی گفت : شاید حق با شهاب حسینی باشد چون او به عنوان یک سینماگر از بیرون نگاه می کند و می بیند که هر وقت سینمایی ها به تئاتر می آیند ، چرخ تئاتر می چرخد . پس یعنی تئاتر و مدیریت تئاتر مشکل دارد که چنین آدمی به خود اجازه می دهد که چنین حرف هایی بزند ، نه تنها ایشان بلکه خیلی از افراد دیگر نیز ممکن است این حرف را بزنند .ایشان این حرف را می زند حق هم دارد ؛ جامعه آزاد است و منتقدین می توانند در رابطه با آن حرف بزنند اما اینکه چرا این حرف را می زند باید از شرایط تئاتر ، تولید و مدیریت تئاتر پرسید . ما در مملکتی زندگی می کنیم که همه پیغمبر هستند و هر کس ادعایی می کند که شاید از منظر او درست باشد ، شاید الان که ایشان به عنوان یک سینماگر به تئاتر آمده است ، تئاترشهر مملو از جمعیت بشود و اگر این اتفاق برای نمایش او بیفتد ، حتما حرف درستی می زند و آن وقت است که  باید به حال مدیریت تئاتر گریه کرد ، همان کسانی که چنین شرایطی را ایجاد می کنند که این اتفاقات بیفتد ؛ وگرنه هر کسی می تواند ادعایی کند چون کسی نیست که بپرسد چرا ؟

دکتر عزیزی در پایان با مسئول دانستن مدیران فرهنگی در مورد این اتفاق گفت : وزیر جدید در رابطه با این بحث هایی که مطرح می شود ، کجای قضیه قرار گرفته است ؟ در این بحث مواردی چون هنرهای تجسمی و موسیقی نیز مطرح است . ولی واقعیت این است که کسی باید پاسخ دهد . ما در کشور کارفرمای فرهنگی و هنری داریم ، کسانی که نسبت به این مسائل مسئول هستند و باید بدانیم که خود تئاتری ها می توانند کار خود را انجام دهند ، اگر مسئولین کنار روند ، قطعا تئاتری ها می توانند به کار مورد پسند خود دست پیدا کنند . به هر حال آنها درصدد چاره جویی خواهند بود ولی وقتی که مدیران ، بی مسئولیتی و زمان کشی می کنند ، نتیجه این وقایعی می شود که دفعه اول هم نیست که در تئاتر شاهد آن هستیم . یادمان باشد مواقعی بوده که مخاطب تئاتر به مراتب بیشتر و قابل ملاحظه تر از سینما با توجه با امکانات سینما بوده است .

دکتر محمدرضا خاکی : آقای شهاب حسینی با کدام قابلیت تئاتریشان می خواهند تئاتر را نجات دهند ؟

دکتر محمدرضا خاکی صحبت های خود را با طرح پرسشی از شهاب حسینی آغاز کرد : پرسسش من این است که آقای شهاب حسینی با کدام قابلیت تئاتریشان می خواهند بیایند و تئاتر ما را نجات دهند ؟ با فرهنگ برجسته ی تئاتری شان ؟ با شناخت عمیقی که از کارگردانی تئاتر دارند؟  با تجربه های سرشاری که طی سال ها در صحنه و عرصه ی کارگردانی تئاتر کسب کرده اند؟ یا  فقط به خاطر” چهره” بودن و شهرت قابل احترام سینمایی  شان ؟ باکدام این ها ؟ تا آنجایی که من می دانم در همه ی کشورهایی که تئاتر بسامانی دارند، این روند بر عکسِ عمل ایشان است. در همه جای دنیا  بازیگران بزرگ و با قابلیت، بازیگرانی که در اصل تئاتری هستند و  در سینما هم حضور پیدا می کنند، به خاطر اینکه تجربه ی زنده ی تئاتری شان را فراموش نکنند و در هنگام فیلم برداری،  برای گفتن یک جمله، مجبور به تکرار کردن چند باره  نشوند و هر بار از نو کلاکت نزنند؛ و یا به خاطر اینکه تمرکز ذهنی و آمادگی های جسمانی و ذهنی شان را حفظ کنند، با افتخار، به صحنه ی تئاتر بر می گردند و آمادگی هاشان را تازه می کنند و خودآزمایی می کنند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از وضعیت نابسامان تئاتر ادامه داد : آقای حسینی بازیگر محترمی در سینما هستند ولی برای کارگردانی ناگهانی شان در تئاتر، آن هم در سالن اصلی تئاتر شهر، بهتر است که منت سر اهالی تئاتر نگذارند !  وضعیت به گونه ای شده که در این زمانه هیچ ضابطه های جدی و واقعی برای کارگردانی، بازیگری، تدریس و  راه انداختن آموزشگاه های گوناگون تئاتر وجود ندارد. حالا که همه استاد و متخصص مادر زاد در رشته تئاتر هستند و  دستگاه صنفی هنرمندان تئاتر یعنی خانه تئاتر هم نمی خواهد یا بهتر است بگویم متاسفانه نمی تواند در عرصه های حقوقی و حفظ حریم کاری و صنفی با قدرت کامل وارد شود، متاسفانه وضعیت به همین روال است. تئاتر شهر که به تئاتری های با سابقه، نوبت های هر چند سال یکبار می دهد عرصه را برای چهره های سینمایی به راحتی مهیا می کند. چرا؟

این کارگردان پیشکسوت عرصه ی تئاتر با انتقاد از الگوی تئاتر موفق در ایران گفت : تئاتر امروز الگوی موفق تئاتر را در کشور ما فقط در “گیشه” و میزان فروش می دانند، اما مهم ترین تئاترهای دنیا هرگز به گیشه تاکید نکرده اند و بسیساری از تئاترهای با ارزش جهانی  در بسیاری اوقات لزوماً  با گیشه ی پُر اجرا نرفته اند ؛ هرگز ضرورتی برای حضور  چهره و هنرپیشه ی سینمایی نداشته اند. در حال حاضر در تئاتر بیچاره شده ی ما که ظرفیت های خودش را به دلایلی که جای بحث آن اینجا نیست، از دست داده است ،کارگردان باید از بسیاری از خواسته های خودش بگذرد ، یا باید کار نکند، یا باید بپذیرد ۲ تا ۳ اجرایی در یک سالن مشترک کار کند ، و به همین دلیلی قید بسیاری از  طراحی ها و میزانسن هایش را بزند و آن ها را فراموش کند. به همین خاطر است که تئاتر ما به اصطلاح تبدیل به “سری دوزی” شده است ، و در چنین اوضاعی است که ناگهان هنرمندانی مانند آقای شهاب حسینی مانند خدایان اُلمپ از راه می رسند و یکباره کارگردان می شوند و مدعی نجات دادن تئاتر هم می شوند! آقای حسینی بنویسند و بگویند که می خواهند کجای تئاتر را نجات دهند و چگونه ؟ در مورد اجرایشان فعلاً حرفی نیست و  خواهیم دید.

دکتر خاکی با بیان اینکه باید از خانواده ی تئاتر حمایت و دفاع کرد ، اظهار کرد : من یک خانواده کاری بیشتر ندارم که اسمش تئاتر است . من از این خانواده دفاع می کنم و معتقدم که از  این عرصه باید دفاع و حمایت کرد. از  از خانواده ای که برای حفظ آن تلاش های بسیار ی صورت گرفته. حفظ این عرصه، دفاع و احترام گذاشتن به نام کوشش ها، و زحمت های فوق العاده همه ی هنرمندانی مانند، نوشین، خیرخواه، رادی ، والی،  فتحی، خسروی، سمندریان، اوانسیان، رادی، ساعدی، و بسیاران دیگر است که امروز در میان ما نیستند، اما راهشان توسط نسل جدید تئاتری ها، ادامه دارد.

وی همچنین در خطاب به علی نصیریان گفت : ای کاش هنرمند بر جسته ای مانند آقای نصیریان که از مفاخر تئاتر کشور هستند، به وضعیت همکاران تئاتری و حقوق کاری آنان توجه بیشتری بفرمایند و اجازه ندهندکه به تئاتر، و  همچنین به عرصه ی مطبوعات و نقد که به طور معمول از بهترین حامیان تئاتر قلمداد می شوند، بی احترامی شود.

 میکائیل شهرستانی : سینما مدیون حضور جدی بازیگران قدرتمند تئاتر است .

میکائیل شهرستانی با مسئول دانستن مدیران فرهنگی در مورد این اتفاق گفت : این حرف از آنجا نشئت می گیرد که متولیان فرهنگی و مدیران رده بالا و حتی پایین دستی در حوزه ی سیاست گذارهای فرهنگی کارشان را به درستی انجام نمی دهند به خصوص مدیرانی که در حوزه ی تئاتر فعالیت می کنند و بی تردید اگر تئاتر متولی درستی داشته باشد و اگر بتواند اعتبار و احترامش را خودش حفظ کند ، این واکنش ها اتفاق نمی افتد .

این کارگردان و مدرس تئاتر با اشاره به شناختی که از شهاب حسینی داشته است ، اظهار کرد : شهاب حسینی را در عرصه ی سینما به عنوان یک استعداد خیلی خوب می شناسم ، او در همان کانونی که من تدریس می کردم تحصیل کرده است یعنی در کانون سمندریان بازیگری را آموخت ولی این واکنش به نظر من واکنش پیش بینی نشده و غیرعادی ای است . اگر ما این واکنش را از برخی بازیگران دیگر شاهد بودیم ، از کنار آن می گذشتیم ولی چنین واکنشی واقعا از شهاب حسینی که بازیگر مستعدی است و من برای او اجترام قائلم ، بعید بود .

این بازیگر پیشکسوت عرصه ی تئاتر با بیان اینکه علاقه ای به جداسازی تئاتر از سینما ندارد، بیان کرد : من به جداسازی سینما و تئاتر و اینکه تئاتر تنها جایگاه تئاتری ها است و از سینما نباید به آن پا بگذارند و یا برعکس آن ، معتقد نیستم چرا که نمونه های بسیاری از بازیگران تئاتر پا به سینما نهاده اند مانند عزت الله انتظامی ، علی نصیریان ، جمشید مشایخی ، پرویز پرستویی ، رضا کیانیان ، رویا نونهالی ، گلاب آدینه ، مهدی هاشمی ، علیرضا مجلل ، سوسن تسلیمی و …  که سینما مدیون حضور جدی این بازیگران قدرتمند تئاتر است ، در واقع سینما روی شانه های بازیگران تئاتر قرار دارد . بنابراین اینکه تئاتر ما از جهت تماشاگر کم بضاعت شده در نتیجه سیاست های غلط فرهنگی مدیران است که بدون برنامه ریزی و حسابگری صحیح سیاست های فرهنگی که طبیعتا بر تئاتر هم حاکم است ، باعث هجوم نیروهای بی هویت ، کم سواد و پرمدعا به این عرصه شده و نتیجه آن کم تر شدن تماشاگران در حوزه تئاتر است .

وی همچنین در مورد آمار بالای مخاطبان برخی نمایش ها گفت : البته ما شاهدیم که گاهی در تئاتر آزاد نمایش ها به اجرای دوم و سوم در یک شب می رسند و آن سالن ها لبریز از تماشاگر می شوند ولی آیا آن کارها هم کارهای جریان ساز و فرهنگی ای هستند ؟ بی تردید نه . پس می توان گفت تعداد تماشاگر بالا نشان کیفیت و شاخص بودن تئاتر نیست . هر نوع کاری مشخصه و مخاطب خودش را دارد و به نظر من باید حریم تئاتر و سینما حفظ شود و اینگونه واکنش های شتاب ناک تنها باعث انشقاق و ایجاد فاصله می شود .