نقدی بر نمایش “سولوی باغچه” به نویسندگی و کارگردانی علی اعتصامی فر

به بهانه اجرایش در شانزدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک

‫

“سولوی باغچه” قصه گو است گرچه قصه اش چفت و بست ندارد و نیاز به چوب کاری دارد اما قصه می گوید و مخاطب خود را از هر سن و سال و از هر قشری سرگرم می کند

عروسک سازی در این نمایش قابل توجه است ، عروسک های رومیزی در “سولوی باغچه” در مقایسه با سایر عروسک های گروه های ایرانی چندین گام اساسی جلوتر هستند و بهتر و حرفه ای تر ساخته شده اند . عروسک هایی که هم با مواد متناسب با کاربرد عروسک ها ساخته شده اند و همین با تکنیک خوب و دقیق .

اما در کارگردانی یکی از مهمترین ایرادات “سولوی باغچه” ایراد در میزانسن است . ایراداتی که باعث می شود به جای اینکه عروسک ها دیده شوند عروسک گردان ها و دست های آنان دیده شوند – به ویژه اینکه عروسک گردان ها صورت هایشان را نپوشانده اند – و اساسا از عروسک گردان ها ، عروسک ها را ماسکه می کنند و این نه از ضعف عروسک گردان ها ، که از ضعف در میزانسن است . ضعف در میزانسن علاوه بر مشکل فوق در روایت قصه نیز خلل ایجاد می کند و همچون کات خوردن های بی مورد در سینما در تئاتر نیز خط روایی داستان و نمایش را می شکند و در نتیجه قصه ، به قصه ای الکن تبدیل می شود .

از طرف دیگر طراحی پیچیده دکور های داخلی و خارجی برای محل زندگی عروسک ها و جابجا کردن های بی مورد این میزها ، علاوه بر تولید  سر و صدا های بی مورد و آزاردهنده برای تماشاچی  ؛ فضاسازی و تصویرسازی مورد نظر کارگردان را ایجاد نمی کنند و نمایش را از ریتم می اندازد . خوب بود به جای این بردن هایی و آوردن های میزها ، این میزها که اتاق و آشپزخانه و باغچه و … را نشان می دهند در دنباله هم ، (همانطور که مدنظر کارگردان بوده است ) و به صورت پلکانی -یعنی جلو وعقب چیدن میز ها – چیده می شدند ؛ که هم در فضای سالن چهارسو و گنجانده می شدند ، هم از ایجاد سر و صدا جلوگیری می شود ، هم فضاسازی و القاء محیط مورد نظر کارگردان بهتر صورت می گرفت و با یک طراحی نور حساب شده می شده ، هر میزی را که مدنظر کارگردان است حذف کرد تا دیگری دیده شود .

دیگر مسئله اینکه استفاده از تکنیک سایه در این نمایش بسیار زائد به نظر می رسد . گویی نمایش ، پایان نامه ای باشد که دانشجو باید یک اتود از تکنیک سایه به استاد ارائه دهد . استفاده از تکنیک سایه در این نمایش بسیار بی ربط ، کوتاه و غیرحرفه ای صورت می گیرد .

” سولوی باغجه ” یک نمایش موزیکال عروسکی است که باید :

۱- قصه اش را اصلاح کند و به شخصیت پردازی پرسوناژها اهمیت بیشتری بدهد و روند اتفاقات را منطقی کند و به جای درگیری در تکنیک و امثالهم ، اول قصه نمایش را اصلاح کنند .

۲- میزانسن ها و چیدمان دکور اصلاح گردد تا زحمات گروه ، از عروسک ساز گرفته تا عروسک گردان و … دیده شود و زائل نگردد  . چرا که در این اجرا چنان دستها و سرهای عروسک گردان ها ، عروسک ها را می پوشاند که اساسا  عروسکی دیده نمی شود .

۳- کارگردان به یک تکنیک اکتفا کند و در همان تکنیک خود و گروهش را به حد متعالی برساند و جمعه بازار ای از همه تکنیک های نمایش عروسکی راه نیندازد .

“سولوی باغچه” یک نمایش عروسکی خوب است که در صورت اصلاح موارد فوق و تمرین بیشتر عروسک گردان ها ، حق این گروه و حق مخاطبین تئاتر ایران است که این نمایش به صورت عمومی اجرا شود و به روی صحنه برود . “سولوی باغچه” تلاش موفقی است برای کپی کردن از آنچه گروه های ایرانی در اجرا های خارجی می بینند یک کپی خوب که تا اصل شدن چند گام مهم فاصله دارد .

المیرا نداف – نویسنده میهمان