نقدی بر نمایش ” نویسنده ” از هلند به نویسندگی اولریک کواد و به کارگردانی جو استروکرومن
به بهانه اجرایش در شانزدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک
اصلی ترین شاخصه ای که “نویسنده” را برای مخاطب ایرانی جذاب می کنند یک عروسک غول پیکر است با طراحی ویژه ، دقیق و حساب شده . عروسک سر و گردن “کنوت هامسون” نویسنده نروژی الاصل است که تقریبا در سرتاسر سن بزرگ سالن اصلی تئاتر شهر را پر کرده است، پلک می زند ، دهانش باز و بسته می شود ، از چشمانش نور بیرون می زند و بازو و انگشتانش تکان می خورند .خلاصه اینکه یک عروسک تمام و کمال است با ابعادی نامتعارف و در عین حال جذاب و سرگرم کننده و با توجه به زمان نسبتا کوتاه نمایش همین جذابیت کافی است تا تماشاچی را حداقل در طول نیمی از مدت زمان نمایش سرحال نگه دارد .
حال به این عروسک سازی جسورانه و البته خلاقانه که ترکیب شده است با عروسک گردانی حرفه ای – عروسک گردان در سر عروسک غول آسا پنهان شده است – اضافه کنید یک بازیگر- عروسک گردان حرفه ای و عاشق که هم مسلط است و حرفه ای و هم از جان و دل مایه می گذارد تا بهترین نمایش خود را اجرا کند .
بازیگر_عروسک گردانی که هم در نقش یک محقق ایفای نقش می کنند و هم عروسک گردان و صداپیشه دو عروسک است ، دو عروسکی که هر یک قد و قامت یک انسان واقعی را دارند و این بازیگر- عروسک گردان هنرمند در برخی از صحنه ها هم نقش محقق را بازی می کند و هم همزمان هر دو عروسک را بازی می دهد و صدا پیشگی می کند .
و این ها چنان با تسلط و مهارت انجام می شود که عروسک بودن عروسک ها فراموش می شود و به واقع عروسک ها شخصیت پیدا می کنند . به ویژه اینکه برای اتصال دائمی عروسک گردان به عروسک ها دلیلی منطقی در داستان مطرح می شود . پس اتصال این دو به هم در شخصیت پیدا کردن عروسک ها خللی ایجاد نمی کند
روایت نمایش در خواب محققى می گذرد که در حال تحقیق درباره ی کنوت هامسون نویسنده نروژی است . عروسک ها نیز بخشی از رویای او هستند . دو عروسک – عروسک غول آسا و عروسک کوچک- همان کنوت هامسون هستند ؛ یکى جسد و دیگرى روح او و عروسک سوم که قد و قواره یک انسان عادی را دارد یکی از پرسوناژهای رمان های هامسون -رمان گرسنگى- است که یاغی است و از دست نویسنده شاکی شده است . البته نویسنده این اثر در مصاحبه اش با تئاتر فستیوال اظهار کرده است که عروسک بزرگ نماد دوران پختگی کنوت است و عروسک کوچک نماد دوران خامی وی ، که البته این تنها ادعای او است و حداقل دریافت نویسنده این سطور این گونه نبوده است .
علاوه بر همه آنچه گفته شد قصه گویی در کاربردی کردن تکنیک های فوق بسیار مفید واقع شده و در همراه کردن مخاطب بسیار مفید بوده است . فضاسازی ایجاد شده با موسیقی ، نور پردازی ، افکت های صوتی ، بهره بردن درست و به جا از هاشف ، رعایت میزانسن توسط بازیگر -عروسک گردان ، آکسسوار و طراحی صحنه خلاقانه ، ساده اما کارآمد ، ریتم خلاقانه و بسیاری دیگر از این موارد در کنار هم باعث می شوند که “نویسنده” را حتى می توانست طولانی تر با قصه اى مفصل تر به روی صحنه برد . چرا که این بازیگر و این گروه همراه با این قصه انسان محور توانایی جذب مخاطب را برای مدت زمان طولانی تر نیز داشت .
در این میان لازم است یادی کنیم از عروسک گردان هایی که اکثرا دیده نمی شوند اما عاشقانه و پرتلاش روی صحنه نمایش فعالیت می کنند و کمتر از هر هنرمند دیگری دیده می شوند و شناخته می شوند . در “نویسنده” نیز عروسک گردانی که درون عروسک غول آساى نویسنده قرار دارد و حرکت چشم ها و لب های عروسک غول پیکر را به عهده دارد تلاشی ستودنی داشته است .
البته حیف و صد حیف که آثاری چنین حرفه ای و اصولی بی بروشور به روی صحنه می روند و مخاطب کمترین شناختی از این گروه و فعالیت های آنان به دست نمی آورد و حتی شاید بسیاری ندانند که نمایش راجع به کدام نویسنده است و بسیاری دیگر ندانند که این گروه همان گروهی هستند که دو سال قبل نیز در پانزدهمین جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران -مبارک نمایشی از هلند را به ایران آورده بودند با عنوان “آنتیگونه” که بسیار دیدنی بود و به یاد ماندنی و با استقبال خوبی نیز مواجه شده بود و البته این گروه هلندی آن زمان بروشور مفصلی برای ایرانیان تدارک دیده بودند و ما نمی دانیم در این دو سال چه شد که گروهی تا این اندازه حرفه ای ، دیگر برای مخاطب ایرانی اش بروشور در نظر نمی گیرد !؟
“نویسنده” نمونه خوبی برای ما است تا بیاموزیم که عروسک تنها ابزار نمایش کودک و نوجوان نیست و در نمایش بزرگسال نیز کاربرد دارد . البته باید سوژه و موقعیتی متناسب با عروسک را یافت و در واقع حرف یا موقعیتی را انتخاب کرده و شرح دهیم که با عروسک بهتر، راحت تر، هنرمندانه تر و جذابتر بیان شود و صرفاً استفاده از عروسک و به قولى به زور عروسکی شدن گرچه راحت است اما بی شک نتیجه نه عروسکی خواهد بود و نه حتى تئاتر .
“نویسنده” نمونه ای خوب است از کاربرد منطقی و منطبق بر سوژه از عروسک .
سعید خالقى – دپارتمان نقد تئاتر فستیوال
تئاتر فستیوال جشنواره امسال سنگ تموم گذاشتیاااا …. دمت گرم
واقعا یکی از راه های اقتصاد مقاومتی این است که بتوانیم از لحاظ فرهنگی سرمایه گذاری کنیم و از این طریق موضوعات رو نهادینه کنیم . مخصوصا برای نسل جدید . این که یک گروه نمایش خارجی بسیار خوب می تواند درباره نویسنده ای چنین نمایش تاثیرگذاری بسازد ماهم می توانیم با بهره گیری از موضوعات بومی غنی که داریم بسیاری از مسائل را فرهنگ سازی کنیم . در قدم اول باید باد بگیریم
فوت داوود رشیدی عزیز را به همه اهالی هنر تئاتر و تلویزیون تسلیت می گویم .
ایرونی ها یاد بگیرند که چجوری و با چه سوژه هایی میان کار می کنن و کارهای عالی میسازن و همه از دیدن اون لذت می برن .
نمایش فوق العاده ای بود . فوق العاده واقعا
نمایش بسیار فهمیده بود . کارگردان باهوش و فهمیده ای پشت کار بود .واقعا ممنون
ببخشید یه چیز بی ربط . عروسک گردان جناب خان کیه ؟! واقعا کارش فوق العاده است . درست میگید که کار این افراد دیده نمیشه واقعا !
چه عجب ما یه بار از منتقدای تئاترفستیوال تعریف شنیدیم ! ?
بسیار نمایش عالی و تاثیر گذار و خوبی بود.
از خانم برومند تشکر می کنم
وااااای اینا همون گروه بودند ، پس چه حیف که ندیدم این کار رو نمایش آنتیگونه بی نظیر بود . حیف
کاش اطلاع رسانی قوی تری انجام می شد