نقدی بر نمایش “دیوان تئاترال” به کارگردانی روزبه حسینی

آنچه محمود استاد محمد در “دیوان تئاترال” نگاشته است چنان که از اسمش بر می آید ، نمایشنامه ای است منظوم که روایتگر جادو و قدرت عشق و از پس آن مسائل مهم سیاسی و اجتماعی وقت است . بنابراین خود نمایشنامه که به غایت قصه گو است و منظوم ، اغلب می تواند مخاطب را از هر قشری جذب کرده و سرگرم نماید . پس تا به اینجای کار روزبه حسینی قدم بزرگی رو به جلو برداشته است و آن هم انتخاب درست نمایشنامه است .
“دیوان تئاترال” روزبه حسینی اما به روز شده است . اگر بگوییم خود نمایشنامه ی “دیوان تئاترال” سعی در ساختار شکنی و حرکتی به سوی مدرنیته بوده است ، روزبه حسینی از پس زیست کردن مدرنیته ، آن را با نمایش ایرانی – سنتی تلفیق می کند و نتیجه ای دلچسب می گیرد .
اولین قدم ، موزیکال کردن این متن منظوم است . موسیقی که تلفیقی از موسیقی مقامی و سازهای الکترونیک مدرن است در مجاورت یکدیگر چنان ریتم نمایش را حفظ می کنند و متن نسبتا طولانی و منظوم “دیوان تئاترال” را جذاب می کند ؛ که کمتر مخاطبی در حین اجرای نمایش خسته می شود . و البته نکنه ی مهم ، استفاده ی درست و به جا از موسیقی (خواه سنتی و خواه مدرن) و آواز است به طوری که هیچ کجای نمایش استفاده ی ابزاری از موسیقی دیده نمی شود ، بلکه موسیقی به جزئی از کل اثر تبدیل می شود .
بازی های بازیگران ، ساده و روان است و نقطه قوت آن صدا و بیان اکثر بازیگران است ، چه آنان که آواز می خوانند و چه آنان که فقط متن شعرگونه را می خوانند ، از بیان قوی و قدرتمندی برخوردار هستند که به کل اثر کمک شایان توجهی می کند .
از نقاط ضعف “دیوان تئاترال” معرفی ناقص بعضی از شخصیت های نمایش است ؛ همین امر باعث می شود که دز قسمت هایی از نمایش نخ داستان پاره شود و یا حضور شخصیت ها رنگ و شکل به خود نگیرد و بی نتیجه بماند .
در “دیوان تئاترال” سعی کارگردان در برشتی جلوه دادن اثر حالتی گل درشت دارد . حال آنکه اگر این تلاش زائد هم صورت نمی گرفت و دیوار چهارم  لزوما شکسته نمی شد و یا دیالوگ هایی خطاب به تماشاچی به اثر اضافه نمی شد ، در هر صورت مخاطب باز هم با اثری برشتی مواجه بود و چه بسا که نتیجه بهتر هم می شد .

در طراحی صحنه و لباس ، کارگردان و طراحان با تیزهوشی تمام عمل می کنند . ما با یک طراحی لباس و گریم سنگین و حجیم روبرو هستیم ، در عوض آنچه در طراحی صحنه می بینیم ساده ترین شکل ممکن را دارد . طراحی صحنه اساسا شامل دو پله بزرگ فلزی ، بی هیچ آرایشی و زینتی است که در طول نمایش در قسمت های مختلف سن قرار می گیرند و بازیگران را به روی خود جای می دهد .
این طراحی صحنه ساده و بی روح ، در کنار طراحی لباس سنگین بازیگران تعادلی را ایجاد می کند که از لحاظ بصری مخاطب در هیچ بخش از نمایش احساس سنگینی و حجیم بودن بخشی از صحنه را نداشته باشد .
“دیوان تئاترال” یک تلاش قابل قبول برای به روی صحنه بردن نمایشی ایرانی است ؛ اثری که می تواند مخاطب را از خود راضی نگه دارد و تماشاخانه ی زیبای سنگلج بی شک بهترین تماشاخانه برای اجرای این اثر است .

سعید خالقی – دپارتمان نقد تئاتر فستیوال