سال گذشته را یادتان هست ؟
که ما هیچ چیز از کرونا نمی دانستیم . فقط شنیده بودیم که کووید ۱۹ یا همان کرونا ، ویروسی است که در چین رویت شده است . حتی نمی دانستیم چه شکلی دارد ، علائم اش چیست یا چه بلایی بر سر انسان می آورد . حتی گاهی به غلط آن را ویروس چینی می نامیدیم و اساسا نمی دانستیم که این ویروس فقط در چین وجود دارد و یا اینکه در سراسر دنیا شایع شده است .
آن موقع در همین ایام ، شبانه روز درگیر پوشش خبری اصلی ترین جشنواره تئاتر ایران ( جشنواره سی و هشتم فجر ) بودیم و هرگز خیال نمی کردیم درست ده روز بعد از اتمام جشنواره ، حضور ویروس کرونا در ایران به صورت رسمی اعلام شود .
و امروز یازده ماه از درگیری همه ما با این ویروس می گذرد .
یازده ماهی که گذشت برای هیچ کس دوران خوشایندی نبود . روزهای قرنطینه ، روزهای بیماری ، روزهای پرستاری از عزیزانمان که بیمار شدند ، مرگ عزیزان مان ، رکود مضاعف بازار ، روزهای محدودیت های بی شمار اجتماعی ، تعطیلی کسب و کار و عدم امکان فعالیت صنوف هنری و فرهنگی از جمله تئاتر ، این تئاتر همیشه مظلوم و همیشه آسیب پذیر .
این حکایت یازده ماه گذشته همه ما است که به آن اضافه کنید حکایت تلخ از دست دادن هنرمندان تئاتر چه به دلیل این ویروس منحوس ، چه به دلایل تلخ دیگر .
و اکنون باز موسم آغاز به کار جشنواره تئاتر فجر است ، جشنواره ای که شماره “۳۹” را با خود یدک می کشد ؛ جشنواره ای تحت تاثیر کروناویروس و نبود واکسن و شرایط ویژه کشور و طرح های محدودیتی .
و حال به سوال اول این نوشتار بپردازیم: نقش تئاتر فستیوال در سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر چیست ؟
قبل از پاسخ دادن به این سوال نگاهی کوتاه به تاریخ فعالیت های تئاتر فستیوال می اندازیم:
امروز نزدیک به یک دهه از همراهی تئاتر فستیوال با جشنواره های مختلف تئاتری می گذرد . در این یک دهه ، تئاتر ایران روزهای پر فراز و نشیبی را طی کرده است و متاسفانه هیچ جشنواره ای نبوده که بتواند کاملا در استراتژی و برنامه ثابت قدم باشد .
و ما به عنوان یک رسانه در تمام این دهه ، در نقد این برنامه ها و البته حمایت خبری از جشنواره ، هیچ گاه کوتاهی نکرده ایم . ما همواره وظیفه خود دانسته ایم در تمام فراز و فرودهای جشنواره ، کنار ستاد جشنواره بایستیم و همکاری بخش خصوصی در کنار بخش دولتی را عینیت ببخشیم .
قطعا مسئولان فرهنگی کشورمان، جشنواره سی و دوم تئاتر فجر در سال ۹۲ را به خاطر دارند که کمتر از یک هفته به شروع جشنواره ، آقای عالی زاد از دبیری جشنواره استعفا کرد و جناب آقای قادر آشنا ، این ریسک را پذیرفت که عهده دار این مسئولیت خطیر ، آن هم در زمانی اندک، شود .
درست در همان سال ما نیز مجبور شدیم بیش از ۹۰ درصد برنامه هایمان برای جشنواره را تغییر دهیم و با شرایط پیش آمده کنار بیاییم و نهایتا با الطاف الهی و مدیریت وقت جشنواره ( آقای قادر آشنا ) از آن پیچ تاریخی سربلند بیرون آمدیم .
و قطعا مسئولان فرهنگی کشورمان سی و سومین جشنواره تئاتر فجر در سال ۹۳ را نیز به خاطر دارند ؛ جشنواره ای با کمترین بودجه به دلیل مسائل مربوط به اجرای طرح اقتصاد مقاومتی و حاشیه های پوستر و اعتراض همه اهالی تئاتر . که در این دوره آقای اردشیر صالح پور دبیری جشنواره را به عهده داشتند و از حق نگذریم در مقابل نقدهای تند و آتشین ما ، نقدپذیرترین دبیر جشنواره ، در طی ده سال گذشته بودند .
و حتما همه اهالی تئاتر ، نه فقط مسئولین ، دبیری خیلی خاص (!) و خیلی ویژه ی (!!) جناب آقای فرهاد مهندس پور ( نقد ناپذیرترین دبیر جشنواره ای که ما در این یک دهه دیده ایم ) را به خاطر دارند .
دوره سی و ششم جشنواره تئاتر فجر به دبیری فرهاد مهندس پور، مهم ترین چالش ما در پوشش خبری جشنواره در این یک دهه بود . چرا که ما اساسا هیچ کدام از تصمیمات و عملکردهای ایشان را قبول نداشتیم و در نتیجه عطای وسوسه های پیشنهادات آن دوره را به لقایش بخشیدیم و رسانه ی مردم شدیم . ایستادیم و بیش تر از قبل کار کردیم و با تیغ تیز نقد میدان را خالی نکردیم . زیرا که ما تئاتر فستیوال هستیم ، تنها رسانه ی تخصصی و خصوصی تئاتر کشور، مجموعه ای که همواره استقلال رسانه و حرمت قلم را به هر پیشنهاد وسوسه انگیز دیگری ترجیح می دهد .
تمام مسئولین فرهنگی در این یک دهه ( سه دولت دهم ، یازدهم و دوازدهم ) ، می توانند شهادت بدهند که ما تنها رسانه ای بوده ایم که هیچ چشم داشت مالی و غیرمالی از مرکز هنرهای نمایشی و یا ستاد جشنواره و … و … و … نداشته و فقط و فقط به وظیفه مان به عنوان رسانه عمل کرده ایم .
قطعا مسئولین فرهنگی کشور و هم وطنان عزیز و با درایت مان جشنواره سال گذشته را یادشان هست ( سی و هشتمین جشنواره تئاتر فجر ) . سالی که حال هیچ کدام مان خوب نبود و شوکه و غمگین بودیم ؛ به خاطر از دست دادن عزیزان مان در حادثه هواپیمای ۷۵۲ اوکراینی و نیز در سیل های مهیب آن سال ، و قبل تر از آن شهادت سپهبد قاسم سلیمانی و جان باختگان مراسم تشییع ایشان در کرمان و باز قبل تر از آن اعتراضات آبان ماه ۹۸ که دردهایی غیرقابل جبران به روح و روان مان وارد کرد .
آن سال خیلی از اهالی تئاتر در جشنواره نماندند و کار نکردن را به اعتراض، و سکوت را به فریاد ترجیح دادند ولی ما تئاتر فستیوال هستیم ، تنها رسانه مستقل و خصوصی تئاتر . ما ماندیم ، تلاش کردیم ، حرف زدیم ، نقد کردیم و ایستادن را به جای نشستن انتخاب کردیم و چقدر متلک ، کنایه ، فحش و توهین ( آنفالو و ریپورت ! ) از “نشسته” ها شنیدیم ، با این حال “ایستادن” روی اصول انتخاب ما بود ؛ و هنوز هم به آن تصمیم افتخار می کنیم .
اصول حرفه ای رسانه ، مرام و هدف ما است و ما یک رسانه تئاتری هستیم ، آن هم یک رسانه مستقل و خصوصی ، نه یک حزب ، دسته ، رسته و گروهک سیاسی که با هر اتفاق سیاسی یا اجتماعی بخواهیم رنگ عوض کنیم و از اصول حرفه ای مان دور شویم .
اما امسال ، جشنواره سی و نهم تئاتر فجر ، هیچ چیزش مانند هر سال نیست .
اساسا شبیه یک کابوس است . شبیه یک برهه زمانی گمشده در تاریخ است . وقتی هر ۱۴ ثانیه ، یکی از هم وطنان مان به کرونا مبتلا می شود و هر ۳ دقیقه ، یک نفر جان می بازد ( براساس آمار رسمی ) ، چه کسی هست که بگوید جان شیرین را دوست ندارد و کار کردن را به زنده ماندن ترجیح می دهد ؟ چگونه و با چه استدلالی می توان به یک خبرنگار ، عکاس و منتقد گفت : جانت را بر کف دست بگذار و اگر تا به امروز ، هر ساله در سرما ، آلودگی هوا و چه و چه ، بر سر کار حاضر می شدی ، امروز ریسک کرونا ( مازوت و سموم دیگر به کنار ) را بپذیر ، اما جشنواره را از دست نده ! تئاتر در ازای چه ؟! جان انسان ها ؟!
ما هم مثل همه صنوف تئاتری از لحاظ مالی ، کاملا ورشکسته ایم که رسانه به تولید خبر زنده است و وقتی خبری نیست ، رسانه هم می میرد . چرا که ما از آن رسانه هایی نیستیم که با انواع و اقسام جلف بازی و ایجاد بازی های شبانگاهی (!) شبمان را روز کنیم و مخاطب فهیم را سرگرم !
تئاتر می تواند فرهنگ انسان را ارتقا دهد ، اما برای این منظور ابتدا باید جان انسان را حفظ کرد . جان انسان در تقدم است . این را هر عقل سلیمی می داند .
گرچه به همه اصناف محترم تئاتر حق می دهیم که نگران وضع معیشتی خودشان هم باشند و از حداقل امکان به وجود آمده در این یازده ماه بهره ببرند ؛ ولی ما انتخاب مان مانند این دوستان نیست .
جشنواره سی و نهم تئاتر فجر ، امروز آغاز به کار کرده است . اما تئاتر فستیوال ، بعد از یک دهه انجام وظیفه ، امسال ، جشنواره را پوشش نخواهد داد .
با این امید که همه مان زنده بمانیم و سلامت باشیم و سوگی بر سوگ هایمان اضافه نشود و امیدوارانه چشم بدوزیم به سال آینده که همگی واکسن زده ایم و انشالله کرونا را در عمل شکست داده باشیم .
امیدواریم که سال آینده ، سالی باشد که در آن همه سالم باشیم و درهای تک تک سالن های تئاتر باز شود و چراغ شان روشن و نه با ۳۰ ، ۴۰ و یا ۵۰ درصد بلکه با ۱۰۰ درصد حضور تماشاگران ، سالن ها پر شوند و تئاترها نفس به نفس تماشاگر ، به روی صحنه بروند و زندگی تئاتریمان دوباره از سر گرفته شود .
ما تا آن روز امید داریم و باورمان این است که بی شک فردا شکل امروز نیست .
محبوبه صادقی – سردبیر ، به نمایندگی از تمام مجموعه تئاتر فستیوال ( سرویس خبر و تحریریه / دپارتمان نقد / سرویس عکس / سرویس شبکه های اجتماعی / روابط عمومی و تبلیغات / تیم فن آوری و پشتیبانی آنلاین و … )

