اردیبهشت همیشه ماه پرباری برای ایرانیان بوده است.
به گزارش تئاتر فستیوال، اردیبهشت برای تئاتری های سرزمین ما، ماه مهمی بوده است. جشن تئاتر ایران به نام اردیبهشت تئاتر ایران نیز در این ماه برگزار می شود. که البته دلائل این اهمیت نیز برگزاری جشن هفته تئاتر که توسط خانه تئاتر ایران به بهانه بزرگداشت روز جهانی تئاتر (۷ فروردین‌ماه) و برگزاری برنامه‌های اردیبهشت تئاتر ایران که توسط مرکز هنرهای نمایشی در طول ماه و در استان‌های مختلف است.
البته در این ماه تولد و درگذشت هنرمندان نامدار و برجسته‌ای است که در این ماه در دهه‌های گذشته چشم به جهان گشودند و بسیاری از داشته‌های امروزی تئاتر ایران، به یمن زندگی پر برکت آنها است.
حمید مظفری : از چهره‌های شناخته شده‌ای که در نخستین روز این ماه متولد شدند می‌توان به حمید مظفری، بازیگر و کارگردان و دارنده نشان درجه یک هنری از شورای عالی ارزشیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متولد ۱۳۲۷ در شهر کازرون است.
قطب‌الدین صادقی: در سومین روز اردیبهشتماه قطب‌الدین صادقی، کارگردان، پژوهشگر و استاد دانشگاه متولد ۱۳۳۱ در شهر سنندج است. صادقی علاوه بر نمایش‌های متعددی که در این سال‌های روی صحنه برده و نگارش چند نمایشنامه و فیلمنامه، در زمینه فعالیت‌های پژوهشی یکی از فعال‌ترین هنرمندان تئاتر در این روزها در کشور ما است. از جمله فعالیت‌های او در زمینه پژوهش و آثار مکتوب می‌توان به نگارش بیش از ۶۰ مقاله پژوهشی از سال ۱۳۶۰ تاکنون از جمله؛ “مدخلی بر نمایش آیینی”، “تئاتر مقاومت و نسبت آن به تئاتر سیاسی”، “چگونه آثار ادبی کهن را نمایشی کنیم”، “ساختمان تماشاخانه و بحران آن در تئاتر معاصر”، “دیالوگ در تعزیه از نقطه نظر درام‌شناسی”، “ارزش موسیقی و عملکرد آن در نمایش”، “اقتصاد تئاتر ایران”، “کارگردانی در تئاتر”، “ملودرام، ژانر تحمیلی”، “بقال بازی، تقلیدی از دوران فئودالی”، “فرمالیسم در تئاتر”، “مونولوگ و نمایش تک نفره”، “کارگاه تئاتر محیطی”، “شاهنامه، نمونه درخشانی از بیان دراماتیک” و برگزاری ده‌ها ورک شاپ و کارگاه آموزشی اشاره کرد.
احمد کامیابی‌مسک: در پنجمین روز از دومین ماه سال احمد کامیابی‌مسک، نویسنده، مترجم، نمایشنامه‌نویس و استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۲ در روستای خوسف نزدیک بیرجند متولد شده است. از جمله برگردان‌ها و تالیفات فارسی کامیابی مسک می‌توان به ترجمه نمایشنامه‌های “مردی با چمدان‌هایش”، “کرگدن‌ها”، “صندلی‌ها”، “بداهه گوی آلما”، “بازی‌های کشتار همگانی” و “پادشاه می‌میرد” از آثار اوژن یونسکو، “سیاه زنگی‌ها” اثر ژان ژنه، “جنگ هزار ساله” اثر فرناندو آرابال، “مقدمه‌ای بر تئوری‌های بزرگ تئاتر” اثر ژان ژاک روبین و ترجمه کتای شعر “من آفتاب را می‌سرایم” اثر پل الوآر و… اشاره کرد.
ایرج راد: ایرج راد، بازیگر و کارگردان در سال ۱۳۲۴ در شهر تهران در هفتمین روز اردیبهشت به دنیا آمد. ایرج راد که دارای کارشناسی نمایش از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر از دانشگاه کاردیف ولز و عنوان درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان کشور است، از سال‌های اول دبیرستان با اجراهایی برای کودکان در سال ۱۳۳۸ و گذراندن یک دوره فن بیان و تئاتر در کلاس زنده‌یاد مهین دیهیم پا به عرصه تئاتر می‌گذارد. از او که از فروردین ماه سال ۱۳۸۷ بعنوان مدیرعامل خانه تئاتر انتخاب شده نقش‌آفرینی‌های زیادی در اذهان عمومی به یادگار مانده که بازی در سریال “امیر کبیر” و تله‌تئاترهای “دکتر کنوک” و “دکتر فاستوس” از جمله این آثار هستند.
جمیله شیخی: در هشتمین روز اردیبهشتماه سال ۱۳۰۹ در شهر زنجان زنده‌یاد جمیله شیخی چشم به جهان گشود. جمیله شیخی از کودکی به تشویق پدر و مادرش که خانواده‌ای فرهنگ‌دوست بودند در نمایش‌های مدرسه بازی می‌کرد و در دبیرستان به شرکت در جلسات انجمن ادبی و اجرای نمایش می‌پرداخت. او سپس نزد استادان تئاتر به آموختن و تمرین تئاتر مشغول شد و به استخدام رسمی اداره تئاتر درآمد. از معروف‌ترین نمایش‌هایی که زنده‌یاد شیخی بازی کرد می‌توان به “ملاقات با بانوی سالخورده”، “از پشت شیشه‌ها” و “بن‌بست” اشاره کرد. همچنین بازی او در سریال “پاییز صحرا” در دهه ۶۰ هیچگاه از یادها نخواهد رفت.
آتیلا پسیانی: سال ۱۳۳۶ آتیلا پسیانی، بازیگر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان شناخته شده کشورمان در دهمین روز اردیبهشتماه متولد شد. پسیانی فرزند جمیله شیخی، همسر فاطمه نقوی بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر و پدر ستاره پسیانی بازیگر جوان تئاتر است. او در سال ۱۳۶۱ از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر فارغ‌التحصیل شده و از سال ۱۳۴۷ تاکنون بیش از ۲۵ نمایش را در مقام کارگردان روی صحنه برده است.
حمید سمندریان: در یازدهیمن روز اردیبهشتماه سال ۱۳۱۰ زنده‌یاد حمید سمندریان، کارگردان، مترجم و استاد مطرح دانشگاه در شهر تهران چشم به جهان گشود. سمندریان همسر هما روستا، بازیگر مطرح تئاتر، سینما و تلویزیون، بعنوان یکی از تاثیرگذارترین کارگردان‌های تئاتر هنرمندان بسیاری را برای تئاتر، سینما و تلویزیون ایران تربیت کرد و بی‌تردید نام او بعنوان یکی از پایه‌گذاران تئاتر کشور در تاریخ کاندگار خواهد بود.
او علاوه بر نگارش و ترجمه نمایشنامه‌های بسیار و آموزش مداوم هنرجویان تئاتر، نمایش‌های مطرح بسیاری از جمله؛ “دوزخ” نوشته ژان پل سارتر، “اشباح” نوشته هنریک ایبسن، “مرده‌های بی‌کفن و دفن” نوشته ژان پل سارتر، “باغ‌وحش شیشه‌ای” اثر تنسی ویلیامز، “طبیب اجباری” نوشته مولیر، “لئوکادیا” اثر ژان آنوی، “آندورا” نوشته ماکس فریش، “نگاهی از پل” نوشته آرتور میلر، “ملاقات بانوی سالخورده” نوشته فردریش دورنمات، “کرگدن” نوشته اوژن یونسکو، “بازی استریندبرگ” نوشته فردریش دورنمات، “مرغ دریایی” نوشته آنتون چخوف، “دایره گچی قفقازی” نوشته برتولت برشت و… را روی صحنه برده است.
رضا ارحام‌صدر: دوازدهمین روز اردیبهشتماه رضا ارحام‌صدر، بازیگر معروف نمایش‌های کمدی در سال ۱۳۰۲ در محله پاقبعه اصفهان متولد شد. زنده‌یاد ارحام‌صدر بنیانگذار مکتب کمدی انتقادی در تئاتر ایران بود که بعدها به مکتب تئاتر اصفهان نیز مشهور شد. او فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۲۶ با بازی در تئاتر آغاز کرد و در سال ۱۳۴۳ گروه هنری ارحام صدر را تشکیل داد. ارحام صدر که به “شکرپاره اصفهان” معروف بود، در سال ۱۳۸۴ برای آخرین بار در فیلم ویدیویی “درسا” ساخته محسن دامادی جلوی دوربین رفت.
درگذشت عبدالحسین نوشین: همچنین در ۱۲ اردیبهشتماه سال ۱۳۵۰ عبدالحسین نوشین، نمایشنامه‌نویس، کارگردان و شاهنامه‌پژوه مشهور ایرانی و پدر تئاتر ایران چشم از جهان فروبست.
عبدالحسین نوشین در سال ۱۲۸۵ در تربت حیدریه به دنیا آمد. پدرش محمدباقر نوشین معروف به سلطان‌الواعظین روحانی بود. او پس از دوران ابتدایی، در مدارس فرانسوی ادامه تحصیل داد و به هنگام دریافت دیپلم، نامش در فهرست یک‌صدنفره محصلان اعزامی به خارج ثبت شد. در فرانسه با آن‌که قرار بود، تاریخ و جغرافیا بخواند، به تولوز رفت و در مدرسه تئاتر نام نوشت و از همین رو هزینه تحصیلی‌اش قطع شد و به ایران بازگشت. او چند سال بعد، با عرضه یکی دو نمایش و انتشار یک فرهنگ فارسی به فرانسه، مبلغی فراهم کرد و دوباره به اروپا بازگشت. پس از بازگشت از این سفر بود که کار جدی نمایشی خود را آغاز کرد.
برگزاری هزاره فردوسی با حضور ایران‌شناسان غربی، فرصت خوبی برای نوشین فراهم آورد و توانست سه نمایشنامه را با الهام از شاهنامه، در برابر آنان روی صحنه ببرد. در همین سال با همکاری همسرش لورتا، تئاتر فردوسی را بنیاد نهاد. نوشین سفر دیگری هم به اروپا داشت. در آغاز در جشنواره تئاتر مسکو شرکت کرد و بعد، در آستانه جنگ جهانی دوم رهسپار فرانسه شد و تحصیلات خود را در زمینه تئاتر، زبان و ادبیات فرانسه ادامه داد. فعالیت‌های سیاسی (عضویت در حزب توده ایران) برای او، زندان و تبعید و فرار را در سال‌های بعد در پی داشت.
با باز شدن فضای فرهنگی، نوشین نیز زمینه‌های هموارتری برای عرضه نمایش‌های خود پیدا کرد و گام‌های بلندی در آشنایی جامعه ایران با تئاتر جهانی برداشت. اما با تیراندازی به محمدرضا پهلوی، پادشاه آن دوران، در سال ۱۳۲۷ه.ش، کار یک‌سره شده و نوشین یک‌بار دیگر همراه با گروهی از هم‌اندیشان خود به زندان افتاد. از همان زندان، از طریق همسرش که ملاقات هفتگی با او داشت، گروه تئاتری خود را در اجرای نمایشنامه‌ها هدایت کرد. او از جمله رهبران و کادرهای حزب توده ایران بود که از زندان قصر گریختند. نوشین پس از فرار از زندان راهی اتحاد جماهیر شوروی وقت شد.
نام نوشین بعنوان بزرگ‌ترین کارگردان و هنرپیشه بی رقیب کشور ما طنینی عظیم یافت. در این تئاترها، نوشین نمایش‌های “مستنطق”، “پرنده آبی”، “توپاز”، “بادبزن خانم وینده میر”، “نوکرخان لنکران” و… را به روی صحنه آورد. ولی نمایشنامه انقلابی “خروس سحر” را که خود او نوشته و در مجله مردم به ثبت رسانده بود، هرگز به صحنه نیاورد.
تئاتر فرهنگ را نوشین در دوران آزادی خود شخصا اداره می‌کرد، ولی تئاتر سعدی به هنگامی دایر شد که نوشین در زندان بود و به هدایت این تئاتر از دور اکتفا می‌ورزید. گروه تئاتری او سرشار از احترام و اطاعت نسبت به او بود.
او در مسکو به تصحیح شاهنامه در هشت جلد و فراهم آوردن واژه‌نامه دقیقی برای آن و ترجمه بسیاری از قصه‌ها و نمایشنامه‌های برجسته جهانی مشغول شد و از دانشکده ادبیات دانشگاه مسکو درجه دکتری دریافت کرد.
درگذشت اسماعیل داورفر: در چهاردهمین روز اردیبهشتماه سال ۱۳۸۷ اسماعیل داورفر بازیگر محبوب و شناخته شده کشورمان چشم از جهان فروبست.
زنده‌یاد داورفر متولد سال ۱۳۱۱ در تهران بود. او در طول ۴ دههه فعالیت هنری خود در فیلم‌ها و سریال‌های مهمی همچون؛ “گاو” ساخته داریوش مهرجویی و مجموعه‌های تلویزیونی “آژانس دوستی” و “آپارتمان شماره۱۳” و “آقای دلار” شاره کرد.
اسماعیل داورفر دارای دیپلم هنرستان هنرپیشگی بود. او از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مدرک لیسانس گرفت و دارای دیپلم مدرسه تئاتر کالیفرنیا و مدرسه الیزابت هالووی بود و مدرک معادل دکترا در رشته بازیگری را از وزارت فرهنگ و هنر (اکنون ارشاد) گرفت.
بازی در نقش‌های دوستعلی خان در سریال “دایی جان ناپلئون” و آقای دلار در سریال “آقای دلار” یکی از ماندگارترین بازی‌های او در تلویزیون بود که همیشه از او در اذهان باقی می‌ماند.
همچنین دیگر هنرمندان اردبیهشت‌ماهی می‌توان به تولد فرزانه کابلی(۱۳۲۸)، جعفر بزرگی (۱۲۹۶)، عزت‌الله مهرآوران (۱۳۲۸)، لالهه تقیان (۱۳۲۶)، پیام دهکردی (۱۳۵۶)، امیر دژاکام (۱۳۴۱) و کوروش تهامی (۱۳۵۰) اشاره کرد.
