امروز نه آغاز و نه پایان جهان است

ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است

گر مرد رهی غم مخور از دوری و دیری

زیرا که رسیدن ، هنر گام زمان است

ه. الف. سایه

. . . و ما ، تئاتر فستیوال را بنا نهادیم چرا که خود را مَرد راه دانستیم و دست به زانو گرفتیم و بلند شده و آغاز کردیم .

آغازی که خود می دانستیم نه اولین آغاز بوده و نه آخرین ؛ و بوده و هستند و خواهند بود بسیاری که خود را مرد راه فرهنگ و هنر این سرزمین دانسته و دل به جاده زده اند ، و بی شک رسیدن ، دیر یا دور ، قابل دستیابی است ، به شرط راهرو بودن و غم زمانه نخوردن و مقدس شمردن زمان .

***

در سالی که گذشت ، ما در تئاتر فستیوال ، یک دورۀ سراسر فراز و نشیب را طی کردیم . دوره ای که در آن ، ما با فرض دانستن نه ، بلکه حتم دانستن وظیفه ای خطیر در عرصه تئاتر ایران زمین بر خود ، هر روز تن و جان به خطری سپردیم و نتیجه اش شد سالی پر خاطره . خاطرات و خطراتی که اینک در پایان سال یکهزار و سیصد و نود و سه خورشیدی و در آغازی دوباره ، وظیفه خود می دانیم با شما همراهان عزیز تئاتر فستیوال در میان بگذاریم :

۱- شاید پر خطر ترین و به تبع آن پر خاطره ترین طرحی که در تئاتر فستیوال به انجام رسید ، طرح ” پیشنهاد ” تئاتر های روی صحنه نمایش به مخاطبین ، توسط دپارتمان نقد تئاتر فستیوال بود .

طرحی که در آن ، به رأی منتقدین دپارتمان نقد تئاتر فستیوال و نیز با کسب آراء مردمی توسط خبرنگاران تئاتر فستیوال بعد از اجراهای روزانه ، بر اساس معیار و مبنای مورد نظر دپارتمان نقد تئاتر فستیوال ، یک اثر نمایشی به مخاطبین سایت برای تماشا ، ” پیشنهاد ” می شد و یا نمی شد .

تلاش دپارتمان نقد تئاتر فستیوال نیز همواره بر این بوده که به طور خاص ، برای نمایش هایی که برچسب ” پیشنهاد نمی شود ” دریافت می کردند ، حتما یادداشت و یا نقدی در سایت منتشر گردد تا دلایل ضعف اثر و البته نقاط ضعف و قوت آن اعلام گردد .

با همه ی اینها ، در طی مدت نزدیک به یک سال که از اجرای این طرح می گذرد ، ما از جانب هنرمندان تئاتری و گروه های تئاتری هم مورد تشویق و تایید قرار گرفتیم و هــم در مــواردی مــورد بــی مــهری و نــاشکــیبایی و البــته نقــد ناپذیری . ولی ما در تئاتر فستیوال مؤمن و معتقد به نقد هستیم چنانکه معتقدیم تیاتر در ذات خود نیز این گونه است و راه نجات و به دنبال آن پویایی تئاتر سرزمین خود را همانا در نقد و احیای نقادی و نقدپذیری می دانیم . و به لطف خداوند و با همراهی اهالی و دلسوزان تئاتر ، ما این طرح را محکم تر و دقیق تر از قبل ، در سال جدید ادامه خواهیم داد و بی شک گوش شنوای ما به جانب کسانی است که ما و سیستم نقد ما را نقد کنند ، نقدی دقیق ، موشکافانه و حتی سلبی !

۲ _ سالی که گذشت همچون سال های گذشته  ، تعداد جشنواره های تئاتری برگزار شده در کشور بسیار بیشتر از نتیجه ی حاصله از آنها بود . جشنواره هایی پرتعداد و پر هزینه و کم بازده . آسیب شناسی این جشنواره ها بی شک در حوزه ی فعالیت تئاتر فستیوال است و وظیفه ی ما . اما در این مقال به این مسأله نمی پردازیم ولی سعی خواهیم کرد در سال آتی با برگزاری میزگردهایی این مسئله مهم را مورد بررسی و نقد قرار دهیم الی الــحساب گــزارشی مختــصر از پوشــش این جشنواره تــوسط تئاتر فستیوال را ارایه می دهیم . چرا که معتقدیم توجه رسانه ها به این جشنواره خود گامی است بزرگ به جانب ثمردهی آنها .

جشنواره تئاتر کودک و نوجوان ، جشنواره تئاتر معلولین در تهران و برخی دیگر از مراکز استان ها ، جشنواره های تئاتر خیابانی ، جشنواره تئاتر دانشجویی و دانشگاهی و سوره مهر ، جشنواره تئاتر شهر و مناطق ، جشنواره تئاتر امید و در رأس همه ی آنها جشنواره تئاتر فجر ، از جمله جشنواره های تئاتری است که تئاتر قستیوال از بدو راه اندازی و در سال گذشته سعی نموده است تا مورد پوشش خبری و رسانه ای قرار داده و بر پویایی آنها بیفزاید . چرا که چنان که از نام تئاتر فستیوال بر می آید ، پوشش دادن جشنواره های تئاتر ، به خصوص جشنواره های داخلی در رأس وظایف ما است و در این میان سپاسگزار دبیران و مدیران جشنواره هایی هستیم که با ما همکاری کردند و جایگاه رسانه را در احیاء تئاتر درک نموده و به آن بها دادند .

مانند دکتر اردشیر صالح پور عزیز و گرامی ، که در سال ۹۳ ، سی و سومین جشنواره تئاتر فجر را شاید مختصر و کم بودجه تر از هر سال ، اما آرام ، بی حاشیه و نقدپذیرانه دبیری کردند ، که این آرامش نیاز تئاتر ماست برای حرکت به جلو .

ما نیز در تئاتر فستیوال ، سی و سومین جشنواره ی تئاتر فجر را همه جانبه مورد پوشش خبری و البته  تحلیلی قرار دادیم ، که نتیجه ی آن در قالب ویژه نامه ای گردآوری شده و بــر روی ســایت در اخــتیار مخــاطبیـن قــرار گــرفته است . در واقــع مــا در تئاتر فستیوال نه تنها نمایش های صحنه ای و گروه های خارجی ( که مورد علاقه ی بسیاری از رسانه ها هستند ) را پوشش دادیم و نقد و بررسی کردیم ، بلکه بخش های نمایش های خیابانی و البته نمایش های رادیویی را نیز فراموش نکردیم .

و اینک در پایان سال ۹۳ ، چشم دوخته ایم به جشنواره های سال آینده ، که امیدواریم جشنواره هایی باشند نزدیک تر به ذات فستیوال و پویاتر و البته رسانه ای تر.

۳_ در روز های پایانی سال ۹۳ ، ما در تئاتر فستیوال تصمیم بر این گرفتیم تا با طرح یک نظر سنجی مردمی ، برترین نمایش در سال ۹۳ را از نظر مخاطبین مشخص نماییم .

این نظر سنجی با انتخاب ۴۰ نمایش اجرا شده در سال ۹۳ از بین تمام نمایش های سال ، توسط دپارتمان نقد تئاتر فستیوال آغاز گردید . در واقع ۴۰ نمایش انتخابی این دپارتمان برای یک نظر سنجی مردمی بر روی سایت قرار گرفت تا مخاطبین از بین این ۴۰ نمایش ،  به نمایش برتر از دیدگاه خود رای دهند تا در پایان مرحله اول که ۱۰ روز به طول انجامید ، ۳۰ نمایش از دور نظر سنجی خارج شده و ۱۰ نمایشی که بیشترین آراء را کسب نمودند به مرحله ی دوم راه بیابند . لازم به ذکر است طراحی سیستم این نظر سنجی از لحاظ فنی به گونه ای صورت پذیرفت که هر شخص، از هر    Ip(در واقع از هرلاین اینترنتی) تنها و تنها یک بار حق شرکت در نظر سنجی را داشته باشد و در واقع هر شخص معادل با یک رای باشد تا امکان هرگونه دخل و تصرف در نتایج نظرسنجی ( البته در ابعاد یک نظر سنجی اینترنتی ) از بین برود .

و دیگر اینکه فلسفه ترتیب دادن این نظر سنجی همانا اهمیت دادن به رأی و نظر مخاطبین و دخیل کردن نظر آنان در ارایه یک جمع بندی از آنچه بر تئاتر ایران در طول یک سال گذشته ، بوده است . چرا که هر کس که از دور دستی بر آتش تئاتر دارد معتقد است که تئاتر به مخاطب زنده است و بی او هیچ.

اما در این میان بودند عزیزانی که بزرگان و اساتید تئاتر این سرزمین هستند و انتظار می رفت که ابعاد یک نظرسنجی اینترنتی را درک کرده باشند و دریافته باشند که اگر تئاتر فستیوال دست به چنین اقدامی زده است همانا هدفش تزریق پویایی به تئاتر کشور و دخالت دادن مخاطبین در آن و به نحوی تبــلیغ “تئاتر” به عنــوان هنــری پیشتــاز بوده و در واقــع نــظرسنجی برای ما در تئاتر فستیوال بهانه ای بود که تئاتر بر سر زبان ها بیفتد و مخاطبین ِ آن در پایان سال ، خود محکی شوند برای تئاتر و البته سلیقه خود . و گر نه ما می دانیم و انتظار داریم اهالی تئاتر نیز ، از خرد تا کلان ، بدانند که نتیجه چنین نظرسنجی ای نه قطعیت دارد و نه وجاهت علمی ، نه از دیدگاه علوم انسانی و جامعه شناسی و نه از دیدگاه علم آمار .

اما این نظر سنجی به هر شکل و علی رغم همه انتقادات به جا و نا به جا و علی رغم همه توهین هایی که از جانب برخی بزرگان و صاحب نام های تئاتر به تئاتر فستیوال و البته ساحت علم و تئاتر شد ، پایان یافت و نتیجه اش نیز اعلام گردید و خود تبدیل شد به خاطره ای فراموش نشدنی و تجربه ای ناب در عرصه رسانه برای ما و البته برای اهالی تئاتر .

***

و در پایان ، در این روز های پایانی اسفند ماه ۹۳ ، ما در تئاتر فستیوال ، بیشتر از همیشه منتظر و چشم در راه بهار هستیم چرا که معتقدیم “روزی که بجنبد نفس باد بهاری/ بینی که گل و سبزه کران تا به کران است” و می دانیم و یقین داریم در این نو شدن های به ظاهر تکراری اما بهارانه ، فردایی می آید که ما ، اهالی فرهنگ و هنر چشممان به روز هایی باز می شود که در اوج ایستاده ایم ، اوجی که با صبوری امروزمان و با تلاش اصولی و اساسی و بی چشم داشت امروزمان و با زبان حقیقت گو و گوش و چشم حقیقت جوی امروزمان ، به آن خواهیم رسید که بی  شک “گوهر مقصود” ، ” گنجی است که اندر قدم راهروان است ” . انشاا…

فروردین ۱۳۹۴