نمایش “شنیدن” تازه ترین اثر امیررضا کوهستانی است که این شب ها در تالار چارسو مجموعه تئاتر شهر اجرا می شود . از این رو ، نظر دکتر محمد رضا خاکی ، مدرس ، مترجم و کارگردان با سابقه تئاتر را در مورد این نمایش جویا شدیم . ایشان درباره ی ایده ی نمایشنامه ، کارگردانی ، تکنیک و نحوه ی اجرای این نمایش و بازی بازیگران توضیحاتی دادند که در ادامه می توانید بخوانید :

دکتر محمدرضا خاکی در پاسخ به این سوال که نظرشان در مورد نمایش” شنیدن ” و مضمون آن چیست ، گفت : ” در مجموع از نمایش “شنیدن” بدم نیامد . کاری بود که جذابیت و زیبایی آن در سادگی اش بود . از طرف دیگر به لحاظ مضمون یک موضوع اجتماعی قابل طرح مربوط به جوانان یا به طور کلی جامعه ای که مدام با سوء تفاهم زندگی می کند را مطرح می کرد ، که به نظرم از لحاظ مضمون ، نمایش جالب توجهی بود . البته در مواردی به ویژه در بخش دوم نمایشنامه احساس می کردم ، نقاط پایانی ، باید رها شود . کارگردان ” شنیدن ” نخواستند جمع بندی داشته باشند یا یک بیان روشنی را ارائه دهند و این جمع بندی را به ذهن تماشاگر واگذار کردند ؛ که این هم ایراد محسوب نمی شود و به سلیقه بستگی دارد . “

تنها نکته ای که می توانم بگویم این است که مخاطب تئاتر می تواند این انتظار را داشته باشد که مثلا در یک تئاتر حادثه ای اتفاق بیفتد ، ولی همان طور که گفتم برای این که در نمایشی اتفاق و حادثه ای رخ دهد هم هیچ اجباری نیست و از این نظر من فکر می کنم ” شنیدن ” نمایش خوبی است و باز هم تکرار می کنم که خوبی اش در ساده طرح کردن موضوع است .

ایشان در ادامه افزود که : “به عنوان یکی از تماشاگرهایی که کار را دیدم ، فکر می کنم در این اجرا تمرکز خوبی از لحاظ روایت کردن و پرداختن به موضوع برای تماشاگر وجود داشت و تماشاگران هم خیلی کنجکاوانه تا آخر ، نمایش را دنبال می کردند . به هر حال آقای کوهستانی چون نمایش های زیادی را اجرا کرده و شناخته شده است ، این کنجکاوی وجود دارد که مخاطب برود و کار جدیدش را ببینید که چگونه است . در مجموع ، ” شنیدن ” در روال سنت های کاری ایشان است . “

دکتر خاکی در مورد نحوه ی کارگردانی امیر رضا کوهستانی گفت که : “نمایش روی یک محور معین از نظر مضمونی ، اجرا می شد . همه ی خانم ها نقش شان را به خوبی بازی می کردند و آن را فهمیده بودند و از این نظر هم مشکلی در اجرا نبود . منتهی چیزهایی که ما باید انتظار داشته باشیم و سهم بزرگ آقای کوهستانی به عنوان کارگردان مشهود نبود و در این نمایش سهم ایشان بیشتر چگونگی پرداختن به موضوع بود تا خود کارگردانی .

کارگردانی ایشان از جنبه های پیچیده ای برخوردار نبود . باز هم عرض می کنم که این ضعف محسوب نمی شود ، چون این شکل نمایش به هر حال می خواهد مستقیما یک موضوعی را طرح کند و این که یکی از پرسوناژها داخل تماشاگر بنشیند و چیزهای دیگری از این دست .  من نمونه های زیادی از این روش کارگردانی را دیده ام ، مخصوصا در اروپا خیلی زیاد و رایج است . گروه های تجربی خیلی از این کارها ، به شکل های مختلف می کنند و آقای کوهستانی هم یکی از هنرمندانی است که با این مقولات کار می کند . “

کارگردان نمایش ” دیده بانان ” در مورد تکنیک اجرای این نمایش افزود : ” تکنیک اجرایی این نمایش ، یک تکنیک روایت خیلی ساده است . یک بازیگر می آید و شروع به حرف زدن می کند و یک مخاطب هم در جمعیت قرار می گیرید . در این هیچ پیچیدگی وجود ندارد و هیچ کشفی در آن نیست . نکته ی جالب ، روی مطرح کردن موضوع است که بتواند از جذابیتی برخوردار شود که بتواند در آن فضا به مخاطب القا کند که  فقط آن یک نفر نیست که بازیگر خارج ااز تماشاچی با او تماس برقرار می کند ، بلکه انگار این حرف از طرف همه تماشاگران مطرح می شود . البته به لحاظ ذهنی نه به لحاظ عملی ، چون از لحاظ عملی تماشاگر خنثی است و دارد گوش می کند .

این نمایش به لحاظ ذهنی ، تماشاگر را درگیر کرد ، از این لحاظ به نظر من این نمایش در اجرا قابل اهمیت است و اگر می گویم تکنیک ، منظورم چنین بخش هایی ست . آن بخش هایی هم که از یک پروژکسیون هم زمان هم استفاده می کنند ، بد نبود ؛ خیلی خوب اجرا نشد ، حالا به علت ضعف تکنیکی ماست ، یا کمبود هایی که وجود دارد . که به نظر من حتی این بخش ها می توانست وجود نداشته باشد . البته وجودش هم مزاحم نبود ولی وجودش  آنچنان فضای دیگری نمی ساخت ، چون فضای آشنای بیرون از سالن را نشان می داد . فضای بیرون هم فضای تئاتر شهر بود . من انتظار داشتم فضای دیگری را نشان دهد ، چون فیلم هم ضبط شده بود و برخلاف تصور همه ، برخی از قسمت هایش زنده (live) نبود ، برخی از بخش هایش ضبط شده بود و روی پروژکتور پخش می شد ، اگر فضاهای دیگری را روی آن کار کنند ، شاید می توانست به خلاقیت تصویری کمک کند . همان طور که عرض کردم ، مع ذلک می توانست اصلا نباشد . این که بازیگر به پشت صحنه برود و مثلا در راهرو تئاتر شهر باشد ، فضایی ایجاد نمی کند . می شد از آن پروژکسیون استفاده های بهتری کرد . حتما آقای کوهستانی هم این ها را بلدند و می دانند ولی شاید امکانات و فرصت ، این اجازه را به ایشان نداده باشد . ”

این استاد و مدرس تئاتر در مورد ریتم نمایش ” شنیدن ” و بازی بازیگرانش گفت : ” ریتم نمایش “شنیدن” اصلا بد نیست و ریتم خوبی دارد . همان طور که گفتم همه ی بازیگران خانم خیلی خوب کار می کنند . اغراق و زیاده روی نمی کنند . حتی وقتی که احساساتی می شوند و اشک شان در می آید ، سعی نمی کنند دچار افراط و تفریط شوند . از این نظر خیلی خوب اداره شدند . جز خانمی که در “رقص روی لیوان ها ” بود که یکی از بازیگران باسابقه هستند که با آقای کوهستانی کار کرده اند ، همه جوان هستند ولی خیلی خوب کار کردند . من هیچ ایرادی به کار بازیگران نمی بینم . واقعا خوب بودند . “

دکتر محمد رضا خاکی در پایان در مورد آثار نمایشی کوهستانی گفت : ” من به عنوان یک از اهالی تئاتر ، دلم می خواهد هربار که نمایشی از آقای کوهستانی می بینم ، یک قدم از نمایش ” رقص روی لیوان ها ” بالاتر رفته باشد ، ولی البته چنین نیست . چرا که مسئله تئاتر فقط متن نیست . مسئله ی اجرا ، ارتباط متن با تماشاگر ، تکنیک و شیوه اجرایی هم هست . از بین تعداد اندکی از کارهایی که از این کارگردان دیده ام ، هنوز فکر می کنم که اوج کار ایشان در “رقص روی لیوان ها ” بود . “

باز هم تکرار می کنم  ایده و ساده بودن ایده ی این نمایش و مسئله ارتباط با تماشاگر را در این اجرا خیلی پسندیدم .