نشست رسانه ای نمایش «خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار از زندگی و قتل میرزا تقی‌خان فراهانی» به کارگردانی دکتر علی رفیعی، صبح سه شنبه ، ۱۹ آبان ماه با حضور دکتر علی رفیعی ، سیامک صفری ، فردین خلعتبری برگزار شد .
به گزارش تئاتر فستیوال ، در ابتدای نشست رسانه‌ای نمایش «خاطرات کابوس‌های یک جامه‌دار…» فردین خلعتبری با اشاره به اینکه با علاقه در این نمایش حضور پیدا کرده است و آن را برای خود یک فرصت می‌داند اظهار داشت: “تنها دلیل همکاری‌ام در این اثر حضور رفیعی در جایگاه کارگردان است؛ چراکه فکر می‌کنم حضور در کنار دکتر رفیعی علاوه بر یادگیری هنر در تمامی ابعادش، جنبه‌های آموزنده دیگری هم دارد؛ مواردی مانند اینکه چطور سخن بگوییم و البته این یادگیری‌ها شامل موسیقی هم می‌شود.”
وی در ادامه افزود: “دکتر رفیعی یاد می‌دهد که چگونه باید درست حرف زد و بنده در تمام تمرین‌ها به صورت مکرر حضور داشتم قطعا رفتار دکتر رفیعی در طول نمایش بر روند کار جوان‌هایی که در این نمایش حضور دارند تاثیر می‌گذارد. ممنونم که اجازه دادند من موسیقی این نمایش را بنویسم.”
او همچنین گفت:” با هر کارگردانی که کار کرده‌ام تلاش داشتم تا به روحیاتشان نزدیک شوم و سعی کنم بفهمم که اگر این کارگردان خودش موسیقی‌دان بود چگونه موسیقی اثرش را می‌ساخت. کار کردن با علی رفیعی ساده نیست. او بسیار دقیق است و تکلیفش با خودش از همان ابتدا معلوم است. می‌دانم که او اگر نکته‌ای بگوید از قبل او را بررسی کرده و پشت آن تفکری است.”
او افزود: “بدون آن‌که بخواهم اغراق کنم باید بگویم تا روز پایان کار تن و بدنم می‌لرزید و خودم را آماده کرده بودم آقای رفیعی هر لحظه بگویدهیچ کدام از این موسیقی‌ها را دوست ندارم.”
سپس سیامک صفری بازیگر نقش «جامه‌دار» در این نمایش با اشاره به همکاری خود با علی رفیعی اظهار کرد: “هرچیزی که از من در این اجراها دیده شد‌ه‌است ، همگی به واسطه‌ی تجربیاتی است که از دکتر رفیعی پیدا کرده‌ام و اگر ایشان نباشند، من روی صحنه معطل هستم و در کارهای خود آقای رفیعی ایشان با جملات و کلیدهایی که به من می‌دهند، باعث می‌شوند تماشاگر آن کار کاملی را که از من می‌خواهد، ببیند.”
او اضافه کرد: “بچه‌های تئاتری مرا در صحنه‌های دیگر نمایش‌ها می‌بینند و می‌گویند که چرا در آنها کاری نمی‌کنم و بی‌خیالم؛ ولی اینطور نیست و این فقط به آن دلیل است که کارگردانی شش دانگ، بالای سر من نبوده است.”
همچنین مجید گیاهچی مجری طرح این نمایش که در این نشست حضور داشت، این نمایش را از بزرگترین پروژه‌های تئاتر ایران دانست و گفت: “ما هیچ حمایت ویژ‌ه‌ای از هیچ جایی نشده‌ایم و تولید این کار بزرگ فقط برعهده‌ی اعضای گروه است و مبالغی که پیش‌بینی می‌شود از فروش گیشه به دست آید.”
در ادامه علی رفیعی ، سیامک صفری را جزء بازیگران همیشگی اجراهیش معرفی کرد و گفت: “۶ سال از اجرای نمایش «روباه» می‌گذرد در آنجا همکاری خوبی با سیامک صفری داشتم علاقه‌های ذهنی، حسی و عاطفی که با سیامک دارم را باید توضیح بدهم که مربوط به مدتها قبل است. من هیچ وقت با سیامک صفری کلنجار نداشتم برای اینکه می‌دانم که هم او علاقه‌مند است با من کار کند و هم من علاقه‌مندم که با وی همکاری داشته باشم هر وقت که لازم می‌شود برای مرمت اجرا و بازی و درخشش نقش مداخله داشته باشم در یک الی دو جمله همه حرفم را می‌زنم و نیازی نیست که توضیح اضافه‌ای بدهم رابطه سیامک و من همانند «از او به یک اشاره است». از اینکه بازیگری مانند سیامک صفری در نمایشم حضور دارد راضی هستم.”
در بخش دیگر این نشست علی رفیعی درباره تغییرهای ایجاد شده در اجرای نمایش گفت: “بعد از گذشت دو ماه از آغاز تمرین‌ها تصمیم گرفتم از کرونومتر برای سنجیدن زمان هر صحنه استفاده کنم. ما ۵۴ تابلو داشتیم و ثانیه‌های هر بخش را با دقت محاسبه می‌کردیم و سپس ریتم را به بازیگران انتقال می‌دادم. ما اگر ریتم نداشته باشیم و تنها به فکر افزایش سرعت باشیم کار به هیچ وجه درست پیش نمی‌رود. به این ترتیب با حذف صحنه‌هایی که چندان در پیشرفت کار تعیین‌کننده نبودند زمان نمایشی که ابتدا ۳:۴۵ دقیقه طول می‌کشید تا ۱۰ روز قبل به ۲:۴۸ کاهش یافت که اگر تعویض صحنه‌ها درست و طبق زمان‌بندی اتفاق بیفتد در نهایت با زمان ۲ ساعت و ۲۰ دقیقه برای کل اجراها مواجه خواهیم شد.”
رفیعی درباره کوتاه کردن متن نیز اظهار کرد: “این کار بسیار دشوار است چرا که وقتی متن نوشته می‌شود به پاره تن تبدیل می‌شود و حذف آن حتی اگر در پیشبرد نمایش بی‌تاثیر باشد کار ساده‌ای نیست.”
این کارگردان خاطرنشان کرد: “وقتی کارگردان مخاطب را از نقاط مختلف شهر به سالن دعوت می‌کند قصد آزار او را ندارد بلکه می‌خواهد رویاهای خود را با او در میان بگذارد تا با رویاهای خودش ترکیب کند و به افق‌های دیگری برسد؛به خصوص در این دوران که شاید مخاطب به دلایلی حوصله زمان طولانی را نداشته باشد.”
وی در ادامه افزود: “منظورم از این کار سرعت بخشیدن به کار نبود بلکه می خواستیم ریتم درست و اصولی را برای نمایش پیدا کنیم. همانند موسیقی که همه چیزش به ریتم وابسته است در اجرای نمایش نیز ریتم اهمیت فراوانی دارد.”
او همچنین گفت: “با حذف صحنه‌هایی که در پیشرفت داستان تاثیر چندانی نداشتند تلاش کردیم این اتفاق بیفتد. نمایش در ابتدا ۳ ساعت و ۴۵ دقیقه بود که در یک هفته پیش که دوباره زمان نهایی را بررسی کردیم تقریبا به ۲ ساعت و ۴۸ دقیقه رسید طی یک هفته گذشته میزان زمان را اندازه‌گیری نکردم اما حدسم بر این است که به ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه رسیده باشد که البته به نظرم این زمان تا ۱۰ دقیقه قابل کاهش است.”
رفیعی در ادامه صحبت‌هایش انتقاد و گله‌هایی را به شرایط فرهنگی تالار وحدت و همچنین مدیریت‌های آن در دوران‌های مختلف که در این تالار دارای سمت بوده‌اند، ابراز داشت و گفت: “در گذشته می‌گفتم تالار وحدت دیگر آن مکان فرهنگی هنری نیست و الان می‌توانم بگویم که اصلا نیست بلکه مکانی است که بستر درآمدزایی است آن هم از راه فرهنگ و هنر که بخش درآمدزایی آن در اولویت قرار دارد و ما تبدیل به مشتری و یا فروشنده کالاهایی شده‌ایم که آنها «مدیران» از ما توقع دارند ما کالاهایمان را به آنها عرضه می‌کنیم تا آنها ببینند و نظر دهند.این در شرایطی است که آنها به جای کیفیت و سایر موارد مهم‌تر به سانس بعدی فکر می‌کنند و اجرای ما را در بدترین زمان ممکن «ساعت ۶ عصر» قرار می‌دهند زمانی که همچنان طرح ترافیک وجود دارد. تمام این‌ها به این دلیل است که ساعت ۹ شب بتوانند یک اجرای دیگری را داشته باشند.”
وی در ادامه انتقادهایش گفت: “تئاتر و موسیقی حکم برادر ناتنی هم را دارند اما من مدیر تالار وحدتی را دیدم و می‌شناختم که می‌گفت: «با موسیقی بیشتر پول در می‌آوریم شما بروید از اینجا»، مدیر دیگری گفت «چقدر دستی پول بدهم که تئاتر اجرا نکنید». تمام این دلایل و بسیاری دیگر باعث شد که ما نمایشمان را که بیشتر از سه ساعت بود کم کنیم.”
او همچنین در ارتباط دکور نمایشش گفت: “ما دکورمان را به روی صحنه گردان عقب تالار وحدت بنا کرده‌ایم چرا که ناگزیر بودیم اما خوشبختانه چون صحنه گردان بود هنگام چرخش دکوری که در عقب واقع بود به جلو می‌آید اما متأسفانه مخاطب نمی‌تواند دید خوبی به آن چیزی که روی صحنه مد نظر ما است داشته باشد، واقعاً کارگردانی نمایشنامه‌هایی از این دست رنج کامل است.”
این کارگردان‌های برجسته تئاتر در ارتباط با امکانات نورپردازی در تالار وحدت و آنچه که در نمایشش نیاز داشت، گفت: “چند روزی است که زمان خود را به روی نورپردازی نمایش صرف کردم برای یکی از صحنه‌ها نیاز به یک پرژکتور داشتم که در نهایت به من گفتند ما دو تا پرژکتور داریم اما نه به آن شکلی که شما می‌خواهید بسیار کوچک‌تر من می‌دانم در داخل انبارهای تالار وحدت و تمام سقف‌های این جا چند پرژکتور وجود دارد اما از دو پرژکتور که به شدت مورد نیاز است دریغ می‌شود، واقعاً از نور نمایشم ناراضی هستم چرا که برخی از صحنه‌ها و تابلوهای نمایشم تاثیرگذاریش به نور بستگی دارد.”
این کارگردان در ادامه گفت: “در واقع به عنوان هنرمندان تئاتر روی دست مدیران مانده‌ایم هنر تئاتر محجور است یک هنر ناخواسته همچون یک فرزند ناخواسته اگر هم تا این لحظه دوام آورده‌ایم به علت سماجت و پررویی خودمان است. در دیگر کشورها تئاتر به مثابه یک ضرورت فرهنگی است.”
رفیعی درباره تأخیر یک هفته‌ای در اجرای نمایشش گفت: “تنها به این دلیل این تأخیر افتاد که احساس می‌کردم نیاز است یک هفته بیشتر تمرین‌ها صورت بگیرد البته منظورم نسبت به بخش بازیگری نیست چرا که در این بازه زمانی قرار نبود اتفاق محیرالعقولی بیفتد در واقع نورپردازی و برطرف کردن مشکلات آن می‌تواند جزو احساسی باشد که به من دست داده بود که البته همگی متوجه شدیم اشتباه نکرده‌ام.”
وی در ادامه گفت: “وقتی به دفتر مدیریت می‌روم با یک دنیا تعارف مواجه می‌شوم که حرف‌های قشنگی نثار می‌کنند اما ندیدم که یکبار مدیریت بیاید و بپرسد کار و بار چطور است؟! از پرسنل فنی تالار وحدت همواره خاطره‌های بی‌نظیری دارم افرادی چون آقای خلج بسیار کار بلد هستند و بارها گفتم که او را بازنشست نکنید مگر اینکه نسل جوان بتوانند از تجربه‌های وی بهره ببرند.”
رفیعی درپایان در ارتباط با همکاری با فردین خلعتبری گفت: “تمام صحبت‌های من با آقای خلعتبری اگر مکتوب شود شاید به نصف یک صفحه A4 هم نرسد. وی دقایقی درمورد موسیقی حرف زد و من آنچه را که دوست داشتم بشنوم شنیدم ولی هیچوقت به صورت مستقیم و علنی نگفتم که چیزی را به این صورت می‌خواهم او از مجموعه صحبت‌های من در شرایط مختلف متوجه آن چیزی که نیاز داشته‌ام شده بود.”
شایان ذکر است؛ نمایش “خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار از قتل میرزا تقی‌خان امیر کبیر” به کارگردانی علی رفیعی و نقش آفرینی سیامک صفری، مهدی سلطانی، مریم سعادت، مصطفی ساسانی، نسرین درخشان‌زاده، سارا رسول‌زاده، فروغ قجابگلی،زهیر یاری، عباس جمالی، ساناز روشنی، هوشنگ قوانلو، یلدا عباسی، عزالدین توفیق، وحید آجرلو،عباس آقاجانی، مجتبی آقامیرزایی، حامد احمدجو، سعید احمدی، مهسا باقری، شیما بختیاری، نواب ثریا، مسعود جهانبخش، میثم دامن‌زه، راشین دیدنده، شیرین ریاضی، فرزانه زینتی، علی صادقی، حسین کریمی، مصطفی لطیفی‌خواه، لاله نورالدین‌موسی، روهان نیکخواه، نرگس نیک‌سیرت و پریا وزیری از روز پنجشنبه، ۲۱ آبان ماه ساعت ۱۸ در تالار وحدت به روی صحنه می‌رود.
