نمایش خیابانی “پسماندگان” به نویسندگی و کارگردانی کیوان نخعی یکی از نمایش های خیابانی است که در سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر اجرا شد . به بهانه ی اجرای این نمایش که به معضلی زیست محیطی می پردارد ، خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با کیوان نخعی داشته است و او از نمایش “پسماندگان” ، ویژگی های یک نمایش خیابانی خوب و مشکلاتی که بر سر راه گروه های خیابانی قرار دارد ، گفت .
راجع به موضوع نمایش خیابانی “پسماندگان” و دلیل پرداختن به چنین موضوعی برای ما بگویید .
داستان این نمایش درباره دو پسماند است ، یکی پسماند کاغذ و دیگری آب معدنی که من به این دو شخصیت داده ام . درگیری این دو باهم بر سر اینکه کدامیک مهمتر هستند را می بینیم . قصه تا آنجا پیش می رود که به انباشت زباله ها می رسیم ، یک آب معدنی بزرگ است که همه میکروب ها به آن می چسبد و این آب معدنی مدام بزرگتر می شود واین موضوع خطرناک است . نمایش “پسماندگان” یک هشدار است که از اعتراض آغاز و به هشدار ختم می شود .
یکی از مشکلات ما عدم رعایت تفکیک زباله است که مسئله خطرناکی است و اگر نتوانیم تفکیک را درست انجام دهیم دودش به چشم خودمان می رود و آلودگی باعث می شود که سلامتی ما به مخاطره بیفتد . بنابراین اهمیت این موضوع برای محیط زیست زیاد است .
به نظر شما در اجرای یک نمایش خیابانی باید به چه فاکتورهایی توجه کرد تا بتوان مخاطب را بهتر با خود همراه کرد ؟
تئاتر خیابانی چند شاخصه اصلی و مهم دارد و چون در دل مردم قرار می گیرد باید این نوع مسائل را مطرح کند . اول اینکه شما باید بتوانید با زبان ساده مفاهیم عمیقی را با مردم در میان بگذارید . از مسائل روزمره مردم استفاده کنید و دنبال قصه های پیچیده نباشید چون مردم حوصله شنیدن داستانهای پیچیده را ندارند بنا براین باید به چیزهایی اشاره کرد که مردم با آن آشنا باشند و با آن ارتباط دارند . “پسماندگان” در قالب طنز به یک سری از مسائل را می گوید و پایان تراژریکی دارد . فکر می کنم حالت گروتسک داشت یعنی وحشت آور هم بود . علت ساخت آب معدنی ها هم همین بود . امیدوارم مردم به این موضوع مهم توجه کنند . شاخصه اش همین است ، باید بتواند با مردم ارتباط برقرار کند . کار خیابانی اینگونه نیست که مثل کار صحنه ای بتوانی به صحنه ، خاموشی سالن و نور تمرکز داشته باشی . در نمایش خیابانی باید چیزهایی بگویی که تمرکز تماشاگر را روی کار جلب کنی . بازیگر خلاق می خواهد که بتواند راحت با مردم ارتباط برقرار کند . در واقع بازی مشقت باری است . وضعیت جوی روی کار خیلی مهم است . معلوم نیست باران ببارد ، سرد باشد یا گرم . این وضعیت هم برای تماشاگر آزاردهنده است و هم برای بازیگر . به نظر من کارهای محیطی باید از کار خیابانی جدا شود .
متاسفانه در کشور ما به تئاتر خیابانی پرداخته نمی شود و اجرای نمایش های خیابانی محدود به اجراهای جشنواره ای است .
بله . بخش خیابانی باید جداگانه وارد شود و نمایش هایی که اسم آیینی روی آنها است باید جدا شوند . تئاتر خیابانی مواردی است که من به آن اشاره کردم . این تئاتر نوعی اعتراض ، نوعی ارتباط ، نوعی هشدار است که باید کپسولی و سریع انجام شود .
چه می توان کرد که در طول سال همچون اجراهای صحنه ای ، اجرای خیابانی نیز داشته باشیم ؟
باید اول از همه نمایش های خیابانی و محیطی را از هم جدا کنیم . بعد اینکه بدانند تماشاگر قرار است چه ببیند و چه تاثیری روی او خواهد داشت . کارگاه برگزار کنند . افراد دیگری هم به آن اضافه شوند و آرام آرام قوی تر شود .
. الان هم در طول سال اجرا می شود ولی خیلی محدود . اساسا باید به تئاتر خیابانی بیشتر توجه کنند . تئاتر خیابانی خیلی کار سختی است . با مردمی سر و کار دارد که شاید تئاتر دوست نداشته باشند . من با شما موافقم باید بیشتر توجه کنند . من هم سعی کردم نمونه ای از تئاتر خیابانی را اجرا کنم . با توجه به داشته های قبلی ام ، فکر می کنم تئاتر خیابانی باید همچون نمایش “پسماندگان” باشد . البته به دلیل برخی از ناهماهنگی ها به بچه ها گفتم یک بخش هایی را کم کنند ولی بداهه گویی قسمت هایی از کار زیاد شد و یک مقدار تعادل کار به هم ریخت . در هر صورت از این اتفاقات می افتد بالاخص وقتی در خیابان کار اجرا می شود.
در کل از اجرای نمایش راضی بودید ؟
بله ، ما سه روز اجرا داشتیم که هم دفتر تئاتر خیابانی ، هم خانه هنرمندان و هم تئاتر شهر همکاری خوبی کردند . باید از آن ها تشکر کنم.
انشاالله در طول سال و در جاهای مختلف شاهد این اتفاق باشیم .
من تئاتر خیابانی را خیلی دوست دارم چون باهمه قشری از مردم سر و کار دارد . نگه داشتن مخاطب خیلی مهم است . نگه داشتن مخاطبی که در گرما و سرما ایستاده ، به شدت سخت است .
در حال حاضر توجه به تئاتر خیابانی را چگونه ارزیابی می کنید ؟
اگر تئاتر خیابانی با شاخصه هایی که اشاره کردم ، انجام شود ، تئاتر خیابانی زیاد داریم همچون تئاتر خیابانی مریوان ، شهروند گیلان و … پس ضرورت آن احساس شده است . برای صیقل پیدا کردن و رسیدن به هدف اصلی ، زمان می برد ، ولی به هر حال به آن توجه می شود . یعنی باید مسئولین بیشتر به آن توجه و حمایت کنند . برخلاف آن که خیلی راحت از کنار تئاتر خیابانی رد می شوند ، کار بسیار مشکلی است . رسانه ها خیلی نقش مهمی در این قضیه دارند . چون خودم پیشینه ی رسانه ای دارم ، تعصبم روی آن بیشتر است . خیلی کم دیده ام که رسانه ها به تئاتر خیابانی بپردازند . باید تئاتر خیابانی را نقد بکنند . من به یکی دو تا از دوستان منتقد گفتم بیایند کار مرا ببینند. در این صورت می تواند موفق باشد .
به عنوان سوال آخر کیفیت برگزاری جشنواره امسال را چگونه ارزیابی می کنید .
من همه کارها را ندیده ام . نمی توانم نظر بدهم . کار هملت آلمان و کار اسپانیا را دیدم .
نمایش “هملت” خیلی خوب بود . میکروتئاتر اسپانیا کار خوبی بود . البته سلیقه ای است ، ممکن است یکی خوشش بیاید یکی نه . وقت نکردم کارهای ایرانی را ببینم ، البته بعضی ها را قبلا دیده بودم مثل کار آقای فلاحت پیشه که به نظرم کارهای خوبی بودند .
