عادل بزدوده یکی از پیشکسوتان عرصه ی تئاتر عروسکی که همه ی ما از عروسک هایی که او ساخته و نمایش هایی که کارگردانی کرده است ، خاطره داریم ، چندی پیش نمایش “کوزه ی عسل نیست” را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به روی صحنه برده بود . حال در شانزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی این نمایش برای دو روز در سالن اصلی تئاتر شهر به روی صحنه رفت . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با او داشته است که می توانید آن را در ادامه بخوانید .

عادل بزدوده در پاسخ به این که آیا از اجرای نمایش “کوزه عسل نیست ” در جشنواره راضی بوده است یا خیر گفت : اجرای دوم را خیلی دوست داشتم ، به این خاطر که بچه ها ی گروه من بیش از شش ماه است که از این نمایش دور بوده اند و برای اولین بار و یا دومین بار است که با این فضا ، دکور و عروسک ها جلوی این همه تماشاگر قرار گرفته اند . برای خود من و گروه نوستالژی بسیار خوبی بود که پس از دقیقا هفت ماه دوباره توانستیم این فضا را کنار همدیگر ترسیم کنیم .

او با بیان اینکه لحظات زیبایی را در اجراهای عموم در کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان داشته اند ، اضافه کرد : یکی از دلایل زیبایی کار در اجرای عموم این بود که فاصله ی ما با تماشاگرمان خیلی کم بود . در اینجا با آنکه سالن خیلی خوبی است اما با توجه به نوع کار من و ارتباط آن با تماشاگر باید این فاصله خیلی کمتر از این باشد . در این اجرا بسیار دوست داشتم که فاصله بچه ها و خانواده هایشان بیشتر از ۳ متر نشود اما همین آوانسن حدودا ۷ یا ۸ متر عمق دارد و این مسئله باعث شد عروسک هایی که بچه ها باید از چهره شان لذت ببرند ، خیلی دور باشند . شاید مدیوم کار من برای چنین سالنی در نظر گرفته نشده است .

بزدوده ادامه داد : دوست داشتم در سالن اصلی با عروسک های خیلی پر تحرک تر و بزرگتر بیایم که همه ی ظرایف دیده شود . نمی دانم شاید از خوش شانسی و اقبال من است که بزرگواران این نمایش را انتخاب کردند تا در سالن اصلی اجرا شود . به هرحال راضی هستم چرا که تجربه ای برای بچه هایم و خودم بود . نگاه من این است که برای انتقال کار باید فاصله با تماشاگر خیلی کم باشد . این هم یک تجربه است و من باید تمهیداتی به کار ببرم تا نمایش دلنشین تر باشد و ضرباهنگ بهتری داشته باشد . با این وجود راضی هستم و اینگونه نیست که دل شکسته باشم .

طراح عروسک “مخمل” در “خونه مادربزرگه” در مورد به روز شدن نمایش عروسکی و رفتن به سمت سوژه هایی که بچه های نسل جدید بیشتر با آنها درگیر هستند ، گفت : من این مسئله را می پسندم اما به هر حال ما عقبه ی بسیار کهنی در ادبیات داستانی و اشعارمان داریم که نمی توانیم آن ها را پس بزنیم یعنی جایز نیست در مملکتی که شاهنامه دارد ، نظامی گنجوی دارد ، هفت گنبد دارد ، عطار نیشابوری دارد ، گلستان و بوستان دارد ، به سراغ واژه ها و ارتباطات سطحی امروزی برویم . بچه های ما باید بدانند که در این مملکت یک تاریخ چند هزارساله توانمند وجود دارد . وقتی راجع به حافظ ، شاملو ، نیما ، فروغ ، فردوسی صحبت می کنیم ، بچه های ما دقیقاً باید بدانند که چه عقبه ی بسیار قوی ای دارند .

وی افزود : بنابر این من فکر می کنم هیچ اشکالی ندارد که گروه هایی باشند که بتوانند مطالب امروزی را مطرح کنند . اما فکر می کنم هنوز که هنوز است ما یک گنجینه بسیار نابی به نام “کلیله و دمنه” داریم . چه کسی “کلیله و دمنه” را می شناسد اما می توان آن را شناساند چرا که ناب ترین داستان های انسانی در “کلیله و دمنه” وجود دارد . البته من “کلیله و دمنه” را مثال زدم ، می توان شاهنامه را شناخت و دانست فردوسی چه کسی بوده است . نمی توانیم از این ها فاصله بگیریم ، اما هیچ اشکالی هم ندارد که گروه هایی پیدا شوند که متناسب با فضای موجود حرف های شان را بزنند . من منعی برای این بزرگواران و این گروه ها نمی توانم ترسیم کنم و نه دوست دارم این کار را کنم چون به هر حال ما در امروز زندگی می کنیم و مشکلات امروز را باید بتوانیم به گونه ای در ارتباطات تصویری و نوشته هایمان داشته باشیم . من ترجیح می دهم که در افسانه ها و مثل هایمان جستجو کنم اما منعی هم برای هیچکس قائل نیستم .

این کارگردان نمایش عروسکی در پاسخ به اینکه چگونه می توانیم مفاهیم اصیل و ارزشمند را برای کودک امروز جذاب و گیرا کنیم ، گفت : مطمئنا  ارتباطات جمعی و شبکه های بسیار گسترده ی ماهواره ای پر از مسائل عجیب و غریب و شتاب هستند  اینکه در این شتاب ما کجا قرار می گیریم و چگونه می توانیم با آن هماهنگ شویم ، بسیار سخت است . من فکر می کنم کارمان فوق العاده سخت است ، از یک طرف می خواهیم امروزی باشیم ، از طرف  دیگر با یک عقبه ی بسیار کهن و با صلابتی رو به رو هستیم . پسر من که در این مجموعه مدیر صحنه است ، فرانسه می خواند و فرانسه می دانند ، انگلیسی می خواند و انگلیسی می داند و با ادبیات شکسپیر و  نویسندگان فرانسه و اسپانیا آشنایی کامل دارد ، به روز بزرگ شده است اما همیشه می گوید دوست دارم گذری به فردوسی بزنم . این از خوش یمنی من است که پسرم با وجود اینکه جوان است و ۲۳ سال دارد و نسل بعد از انقلاب است و  ارتباطات شبکه بین المللی را دارد اما فارغ از آن ، به عقبه ی کهن خود نیز توجه و نظر دارد و هر دو را با هم پیش می برد و این هنر است . هنر سختی است که خانواده ها باید بتوانند آن را هدایت کنند .

خالق “زی‌زی‌گولو” با بیان اینکه بعضی از خانواده ها می گویند بچه اصلا نباید امروزی بشود و باید با سعدی بزرگ بشود ، گفت : این طرز فکر درست نیست ، بچه را باید امروزی بار آورد ، بچه را باید با ساز و کارهای امروزی پذیرفت . خوشبختی ما ایرانی ها این است که گنجینه ی ادبی لایزالی داریم که تمام نشدنی و فوق العاده است و باید از آن بهره خوبی ببریم . امیدوارم ساز و کار آن فراهم شود . اینکه ساز و کار در بخش های فرهنگی و هنری چگونه است ، می تواند به تنهایی سرفصل یک گردهمایی و نشست بزرگ باشد .

عادل بزدوده با بیان اینکه دغدغه اصلی من این است که این اجراها بسنده به دو اجرای جشنواره نشود ، گفت : به نظرم صرف این انرژی و توانمندی برای دو اجرا درست نیست . باید مدیران بالادستی بتوانند آن را در سطح گسترده ای ، برنامه ریزی کنند . اکثر این بچه ها فارغ التحصیلان این رشته هستند که می توانند از این کار درآمدزایی کنند و هر نوع کالای فرهنگی و هنری را در اختیار مردم قرار دهند . این دیگر از دست جشنواره خارج است . جشنواره حد و مرزی دارد که ارائه این کارها است ، پس از آن در اختیار مدیران و مسئولان بالادستی قرار دارد که این کارها را بتوانند در جای جای ایران و یا حتی خود تهران گسترش دهند .

او با بیان اینکه فقط در تهران ، منطقه ۶ است که ناظر چنین اتفاقی هستیم ، گفت : آیا ما فقط یک منطقه در تهران داریم ؟ شهرداری این همه سالن  در اختیار دارد . این تعامل باید دوطرفه باشد . اصرار من برای همه است نه فقط برای گروه خودم ، برای تمام دوستانی که کالای اقتصادی شان و فکر اقتصادی شان ، قیمت گذاری کالای فرهنگی است . اشکالی ندارد کالای فرهنگی قیمت خوبی داشته باشد . بچه هایی که فارغ التحصیل می شوند و مدرک لیسانس ، فوق لیسانس و یا دکتری می گیرند مثل  یک دکتر نمی توانند مطب بزنند ، نمی توانند زندگی و یا رتق و فتق زندگیشان را از کار اقتصادی شان که فن و حرفه شان را در آن به دست آورده اند ، سپری کنند . به هر حال اینها معضلاتی است که بنده شدیدا نگرانش هستم .

این کارگردان پیشکسوت عرصه ی تئاتر عروسکی در پایان گفت : چند ماه پیش که ما نمایش “کوزه عسل نیست” را اجرا می کردیم ، همه با انرژی بودند . وقتی کار تمام می شود ، حیف است که این انرژی نشست پیدا کند . این انرژی را می توان گسترش داد و  تداوم بخشید و  پالایش و حمایت کرد  . واقعاً خیلی مهم است که در برنامه ریزی کلان فرهنگی و هنری این مملکت به کلمه “حمایت” توجه کنند .