مطلب زیر از سری نوشـــته های شما مخـــاطبین عزیز است و انتشـــار آن الـــزاما مبنی بر تایید تئاتر فستیوال نمی باشد . همچنین خوانندگان می توانند هر گونه یادداشـتی در تائــید یا تکذیب این مطلب را به تئاتر فستیوال ارسـال نمایند تا در بخش “یادداشت های شما” انتشار داده شود.

نیلوفرثانی – چراغ ها خاموش می شوند و آنچه در صحنه مشاهده می شود دکوری عظیم از یک خانه است.
یک تابلوی نقاشی که قسمت های مختلف یک خانه را با اتاق ها و آشپزخانه و سرویس بهداشتی ترسیم کرده است.
تابلویی که بازنمایی همان تابلوی مگریت در کتاب ” این یک چپق نیست ” اثر میشل فوکو است که اذعان می دارد آنچه ببینده می بیند و میفهمد ، می تواند همان چیزی نباشد که وجود دارد و یا آنچه ذهنیت او ادراک می کند می تواند فارغ از آن چیزی باشد که در حال وقوع است .
درهر اتاق که با شیشه ای از تماشاگر وصحنه جدا شده است ، رویدادی رخ می دهد، رنگی بر بومی پاشیده می شود و حس زیباشناختی با مفاهیم درهم ممزوج می شوند .
چینش ها یکی پس از دیگری چیده می شوند؛ تا پازل مورد نظر تکمیل شود . خانه ای که ترتیب درهای اتاق هایش منطقی نیست و همزمان و در کسری از ثانیه یک فرد در هر دو طبقه قابل رویت است ، از دری خارج می شود و هم زمان در طبقه ی دیگر وارد می شود.
مرزها شکسته می شوند ،ساختارها جابه جا می شوند و متن و اجرا ببینده را بر این محور متمرکز می کنند که درگیر بازی زبان، تصویر و معنا ودر نهایت شناوری در شکاف مرز بین ِ واقعیت وانتزاع ؛ حقیقت و نماد شود و او را وا می دارد فعالانه از برقراری پیوند های منطقی دور شود و بدینوسیله الگو های تثبیت شده ی ذهنی او را با یک تجسم زنده ی صحنه ای ،تغییر و ظرفیت برداشت هایش را حجیم کند و طبق نظریه ی فوکو در مواجه با دانش مدرن، با “شوریدن ِاندیشه در برابر اندیشه ” روبرو شود و حتی به وارون سازی و یافروپاشی ِجغرافیای مفاهیم پیشین و از پیش مسلم گرفته شده ، برسد.
اگرچه نویسنده ،مخاطب را به این عصیان در برابر موقعیت ِموجود، دعوت می کند اما با استفاده از زبانی بیگانه و ترجمه ی نوشتاری (که می تواند عینا فحوای آن دیالوگ ها باشد یا نباشد و صرفا صدای ذهنی دیگری است)، تحمیلی به او می شود و در فشار ِ جهت دهی به نفع ِ جریان قرار می گیرد تا مقاومتی ضمنی نیز در او با همان هدف ِکنشگر آشوب اندیشه ایجاد شود .
روابط بین کارکترها بینابین تصورات و تخیلاتشان با واقعیت براساس ذهنیت و تفسیر ذهنی خودشان است و هر کدام در تلاش است دیگری را منطبق به ذهنیات خود ، واقعی کند ،قاب عکسی که تصویر مادر است و خود واقعی او نیست اما می تواند تنها عکس نباشد و خود او باشد ، بدلی از حضور او در جهان متغیرها ، و راهبرد ِ مناسبت زبان و ذهن ، بدون دلالتمندی منطقی ، بلکه تمثیلی و آزاد ؛ او کارهایی درخانه می کند که نشانه ای از وجود و حضور او است اگرچه قابل رویت عینی نباشد . پیراهنی که می تواند زرد یا آبی ، مردانه یا زنانه و یا هیچ کدام نباشد همگونی یکسان اما ناهمسان .
همه آنچه در نظر تماشاگر ترسیم می شود در عینی که می تواند موجود باشد می تواند غایب باشد، زدودن پیوندها و تجلیل از تفاوت ها درمرکزیت این نمایش-نقاشی فلسفی قرار دارد. “شالوده شکنی” تجربه ی امر ِ ناممکن نیست ، بلکه تزلزل منطقی است که هماره پیش از خودچیزها و رویدادها ،درآن جریان دارد و هویت های متعدد به آن می بخشد . (تفکردریدا ) بنابراین همان قدر که “هست ها” مهم اند چه بسا “نیست ها” با اهمیت تر و قابل بازبینی تر باشند .
حضور قدرت و نظام حاکم سلطه جو که می خواهد این روابط را برهم بزند و اراده ی خود را واقعی و تحمیل کند با اینکه خود عینی و مرئی نیست یا اگر مرئی است پنهان است در هیات پلیسی خشونت طلب وارد بازی میشود ،ضرب و شتم و خشونتی اعمال میکند که هماره توسط عوامل نظام حاکم قدرتمدار بر زیردستان روا داشته میشود و خود البته باز تولید خشونت و چرخه ی معیوب قدرت سالاری است و خود طعمه ی همین خشونت ؛ اگرچه در صحنه و از منظر تماشاگر هیچ اتفاقی به جز زبان و نوشتار قابل بازیابی نیست که حتی می تواند نشانی از هیچ رخداد یا جنایتی نباشد .
” این یک پیپ نیست ” ، پارازیتی مخدوش کننده بر بستر سکون و ثبات اقتدار سرکوب گر وآشوب کلیشه ها و محدودیت زبانی و معنا است و مسیری رهایشی از هر آنچه آدمی را وادار می کند تا برده وار و تحت اقتدار ِ نظام تاویل و زبان سنتی ، نظر دهد .
با نظری از میشل فوکو که همراستا با شاکله ی این نمایش و محتوای آن ست نوشته ام را به پایان می دهم :
او می گوید : ” مرگ ِ تأویل ، به معنای ایمان آوردن به هستی نشانه ها است ، نشانه هایی که به گونه ای نخستین، آغازین، راستین ، درمقام علامت هایی منسجم ، مناسب و نظام مند ، وجود دارند. زندگی ِتاویل ، از سوی دیگر به معنای ایمان آوردن به این است که چیزی وجود ندارد به جز تأویل . (مقدمه ی کتاب ِاین یک چپق نیست / فوکو/ مانی حقیقی )

* * *

متن ِنمایش ” این یک پیپ نیست ” ، وام گرفته از مفاهیم فلسفی نوین و روانکاوی لکانی ، و محوریت اصلی داستان براساس ، بحث ویژگی های زبانی و نظامی از نمادها و طرح ِ انطـــباقی حقیقت با تصـــویری معنا (ویتکنشتاین) و کارکرد متکثر زبان در بیان واقعیات است.

از آنجا که ذهنیت ِ ما صرفا در زبان ، هستی می باید لکان زندگی روانی ما را از “امر واقع “جدا می کند ، سوژه تنها در دنیای ذهنی زندگی می کند و نه در دنیای واقعی ، ما به یکی ازاین دو صورت می توانیم در دنیای ذهنی زندگی کنیم : امر خیالی و امر نمادین .

در “این یک پیپ نیست” ترسیمی از امر نمادین برای بازنماییِ فضای ذهنی و زبانی کارکترها در اثبات ِگریز از واقعیتی است که مستقل از زبان وجود دارد و بنابراین برای زبان و ذهن زبانی دست نیافتنی خواهند بود. “گفتمان ِدیگری “در نظریه ی لکانی ، بخشی از ذهن است که فرد از وجودش آگاه نیست و تنها در ساحت دیگری بروز می کند و هر سوژه را به بیگانه ازخود تبدیل می کـــــند و طـــبق همین منــظر آنچه دریدا نیز اشاره می کند گواه این است که ” دریافت حقیقت برای انسان غیر ممکن است”.

دلوز و گتاری نیز درنظریه ی فلسفه ی نوین می گویند : “گرایش “تقلیل دادن تفاوت جهان هستی ای ” که ” صرفا همچون من” است . از یک سو سرشت پویای اندیشه را سست می کند و از سوی دیگر این پیش داوری کاپیتالیستی را تقویت می کند که همه ما همه همچون هم هستیم و قابل مبادله در بازار جهانی .

…بنابراین دریافت از هر موقعیت و واقعه ، با تحلیل های متنوعی مواجهه است اما اغلب افراد تابع عقاید عام و کاربردهای روزمره آن، از تنوع و وسعت مفاهیم عقب و دور می مانند .

داستان ترکیبی از وقایعی را نشان می دهد که مخاطب را به جهانی ذهنی و فلسفی ، در روال ِ جریان ِ بین آدم هایی می برد که هویت ِ واقعی آنان دستخوش ابهام است و همین قدم ، شروعی برای بازتولید مفاهیمی است که در تئوری های مطرح شده ، در صحنه می آیند. هست هایی که نیست و نیست هایی که می تواند باشد. اتفاقاتی که حتی مبتنی بر واقع شدن نیستند و گزارشاتی که می تواند مخدوش باشد.

تمام آنچه در ساختار نمایش از بازی ها ، استفاده از زبان بیگانه ، ترجمه ، متن نوشت و دکور ، به کار گرفته شده است در تکمیل مفاهیم متن و در نوع خود ، نوگرایی اجرایی است .

محمد مساوات در اجرا ، دست به یک حرکت بورژوازی می زند و به جای روش های تئاتر بی چیز و تکیه بر ظرفیت بازیگری و انسانی ، مخاطب را به واسطه ی دکوری عظیم به آپارتمانی می برد شکیل که تمام اجزای یک خانه را در دو طبقه دارد و فضایی می سازد که ببینده را به درون خود بکشاند و مایل باشد با بازیگران به تک تک اتاق ها و مکان های مختلف خانه سرک بکشد.

او بازیگر را پشت شیشه هایی محبوس می کند، و با به کارگیری زبانی بیگانه و دوبله ی نا همزمانی تلاش می کند ، تا به جای تکیه بر فن بازیگری و بدن و حرکات و انتقال ِ بی واسطه و مستقیم و گول زننده ی ِ احساسات انسانی ، از هجوم هر بیگانه ای به ساختار انتزاعی نمایش جلوگیری کند و مخاطب در حاشیه ی امن ،حداکثر فاصله با کنش بازیگر و حداقل آن با مفاهیم مورد نظر ، قرار گیرد.

مساوات همچنان در اجراهای خود در جستجوی آن چیزی است که تاکنون دیده نشده ، نه هیولاوار و نه حیرت آور، بلکه چیزی که ترکیب نهایی اش از متن و اجرا ، کشف ناگهانی را برای مخاطب دشوار کند و او را به سمتی ببرد که از اطمینان ِ رویداد و واقعیت ، دور شود و به احتمالات ِ چندوجهی از احساس لذت و هیجانی برسد که فراتر از امر سطحی است .

به کارگیری همیشگی تراژدی نیز از شگردهای دلخواه مساوات است که به هر روی تجربه ای کمتر دیده شده در زندگی روزمره ی تماشاگر با تکیه بر تاثیرات حاصل از آن و اثربخشی ضدیت نمایش و شاید بنوعی اعلام وارهایی غایی ، و سم زدایی از مفاهیم تثبیت شده ی غالب ست .

تجمیع ِ هوشمندانه با موضعیت ِ مباحث روز با اجرایی مکمل از شاخصه های نمایشی است که تبدیل آن به یک تجربه ی زنده و عینی ، مهارت و نگاه ِویژه ی خود را می طلبد …

دیدن ِ” این یک پیپ نیست” ، ورودی به دنیای هنر و حس یافت ِ مسئله هایی است که نقد و گفتگو درباره ی آنها دریچه ای به سوی وسعت ِ دید و نظر و ارتباط تنگاتنگش با فلسفه خواهد بود .

با آرزوی موفقیت برای جناب مساوات وگروه اجرایی شان