مصاحبه اختصاصی تئاتر فستیوال با مرشد محسن میرزاعلی

به گزارش تئـاتر فستیوال ، دور دوم مجموعه نشست های تخصصی نقالی – هنر کاربردی هفته گذشته در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد ، به این بهانه به سراغ مرشد محسن میرزاعلی رفتیم و نظر ایشان را در رابطه با اهمیت چنین همایش هایی در حوزه نقالی و چگونگی گسترش این هنر در بین مردم جویا شدیم . که متن آن به شرح زیر است :

در هفته ای که گذشت مجموعه نشست های تخصصی نقالی به عنوان هنر کاربردی در سالن کنفرانس تئاتر شهر برگزار شد ، شما برگزاری چنین همایش هایی را چقدر موثر می دانید ؟

قطعا تاثیر دارد اینکه یک عده ای جمع شوند ،  در مورد این قضیه بحث و گفتگو کنند و هدف داشته باشند .  ولی این که یک پولی را جایی جمع کنند و بگویند چنین کاری را برای رزومه می کنند تا در یونسکو ثبت جهانی شود را نه قبول ندارم ! چون هیچ سودی ندارد. ولی آقای دکتر داوود فتحعلی بیگی که این برنامه را تدارک دیده و قطعاً زحمت اصلی آن بر عهده ایشان بوده ، خودش دلسوز این رشته است و دلسوز این هنر است و ایشان استاد بنده هستند و این همایش ها تاثیر خودش را می گذارد ،  به این دلیل که گاهی لازم است آنقدر بر روی سنگی ضربه بزنید تا خورد شود . یعنی آنقدر باید چنین همایش هایی برگزار شود تا این طلسم بشکند و نقالی دوباره همانند قدیم فراگیر شود و مردم به اهمیت نقالی پی ببرند . که این خود خیلی ارزشمند است .

شما ثبت نقالی در یونسکو را  قبول ندارید ؟

من ثبت نقالی در یونسکو را قبول دارم ولی اگر قرار باشد به این شکل جلو برود ، خیر ! این شیوه کار موثر نیست ولی چاره ای هم نیست .  به قول معروف کاچی به از هیچی است . ما از کارهای آنها استقبال می کنیم و در واقع اگر این کار را نکنند که دیگر هیچی . ولی تا امروز من خودم که مدیر خانه نقالان و پرده خوانان ایران هستم اگر یکی بیاید و بگوید شما در یونسکو ثبت جهانی شده اید و  برایمان هزینه کنند و بگویند این شاگردهایی که رایگان درس می دهید ، ما خرجشان را بر عهده می گیریم. در صورتی که در خیلی از جاها نقالی را آموزش می دهند و پول های هنگف می گیرند. ولی ما بدون تبلیغات ، اگر کسی سر اجرا ما را ببیند ، ما دعوتشان کنیم و  می گوییم بیایید ما آموزشگاه داریم ، رایگان هم درس می دهیم چون هنر هزینه بر است ، خیلی ها می بینند که محسن خودش عمری است که کار نقالی می کند ولی هنوز هشت اش گروی نه اش است ما چرا برویم . به همین دلیل دنبال نقالی نمی روند . نقالی نیاز به حمایت دارد . هنر ما هنر خوبی است ما به کشور های دیگری که می رویم واقعا همه از کار ما لذت می برند. هم اکنون من هر شب در برج میلاد ، جشنواره تابستانی برنامه نقالی دارم ، هر شب برای ما میهمانان خارج از کشور می آید ، میهمانان ویژه ای که پای نقل ما می نشینند . که این خود ارزشمند است که به آن بها داده شود و ولی متاسفانه به آن بها داده نمی شود .

چطور می شود هنر نقالی را به هنر مدرن امروز پیوند داد ؟؟ به گونه ای که هنر نمایشی سنتی ایران به نمایش های امروز ما راه پیدا کند ؟

راه پیدا کرده است . ما چندین سال است که هنر نقالی را با شیوه های مختلف ، با شیوه های جدید در تالار وحدت با خانم صابری و خیلی از کارگردان ها کار کردیم و ولی هنر نقالی شیرینی اش به سنتی بودن آن است و شیرینی اش به اصالتش است . که اگر از آن خارج شود دیگر نقالی نام نمی گیرد، تئاتر و یا نمایش می شود . منحصر به فردی نقالی به این دلیل است که بتوانیم یک شیوه اصیل و سنتی را اجرا کنیم که اجرا شدن آن به  شیوه اصیل ارزشمند است .

نقالی را می شود به صورت مدرن هم اجرا کرد ، ما از آن استفاده کردیم برای مثال به لندن، منچستر و کشورهای مختلف رفتیم و آنها با نقالی ما ارتباط برقرار کردند . به این دلیل که اصالت آن در همه انسان ها وجود دارد مانند قصه گویی . همانطور که شما قرآن را  می خوانید ، می بینید به صورت قصه بیان می شود، انجیل نیز قصه دارد و تورات همچنین . همه قصه دارند پس در تمام ادیان ، در تمام مجامع در تمام کشورها ، همه به این شکل سنتی بیان می شود و قصه در وجود آنهاست . وقتی شما نقالی را می بینید ، از یک نفر که در خارج از کشور شما شیوه نقالی داشته باشد . ارتباط برقرار می کنید .

منبعی در رابطه با نقالی در اختیار جوانان امروز وجود دارد که بتوانند از آن در کارهای خود استفاده کنند ؟

بله . ما داریم . ولی بدست کسی نمی دهیم ، سینه به سینه به آنها آموزش می دهیم که نهادینه شود .

یعنی به همان شیوه قدیم آموزش داده می شود ؟

بله . به این دلیل که برای خود من بارها اتفاق افتاده است که خیلی از دوستان می خواستند به این رشته بیایند ، ترفند زدند مثلا با من تماس گرفتند و خود را خبرنگار معرفی کردند و سوألات بسیاری پرسیدند و در نهایت ما منبع در اختیار آنها قرار داده ایم و بعد متوجه شده ایم که او برای کار آمده بود . که آن بحث اش جداست . من نزدیک به ۱۵ طومار دارم که هیچکس آن ها را در تاریخ ایران ندارد . یعنی تاکنون هیچکس ۱۵ طومار نداشته است . طومار هایی مجموعه دار ، پرده و شاهنامه و مذهبی که تصمیم بر این است که این طومارها را سینه به سینه انتقال دهیم .

و به عنوان سوأل آخر ، ما به تازگی مطلع شدیم که در دانشگاه سوره رشته ای تحت عنوان آئین سنتی قرار است ارائه شود . حضور این رشته را چقدر موثر می دانید ؟

خیلی خوب است مخصوصا اینکه دانشگاه سوره که خود دکتر فتحعلی بیگی در آنجا بوده اند و ما هم مدتی در آنجا بودیم . خیلی عالی است و قطعاً جوانان بیشتر آشنا می شوند. نقالی باید در خون آدم ، در رگ آدم باشد. در واقع باید جوهره آدم جوهره ی نقالی باشد اگر نباشد همانطور که خیلی ها آمدند و رفتند . ما این همه سال است که کار می کنیم ولی فقط سه نقال داریم شاید ۳۰۰۰ نفر آمده باشند و نتوانسته باشند کار کنند . ولی بودن این رشته ضرر ندارد ، شاید یکی جوهره اش را داشت و یک مرشد به مرشدها اضافه شد که این خود خیلی ارزشمند است .