مرضیه برومند این روز ها حسابی درگیر عروسک هایش است. از یک سمت شهرموش ها و سمتی دیگر جشنواره ی عروسکی تهران مبارک.
به گزارش تئاتر فستیوال،او در تدارک ساخت فیلم «شهر موش‌ها ۲» بود که با تماس حسین طاهری مدیر اداره کل هنرهای نمایشی و پیشنهاد او برای دبیری جشنواره تئاتر عروسکی روبرو شد. با اینکه طاهری سابقه حضور در تلویزیون دارد، مرضیه برومند اصلا او را نمی‌شناخت و خودش می‌گوید حتی اسم طاهری را نشنیده بود، با این حال و علی‌رغم مشغله‌اش، این پیشنهاد را پذیرفت و حالا امیدوار است همزمان شدن بخشی از اکران فیلم «شهر موش‌ها۲» و جشنواره تئاتر عروسکی، روزهای شاد و رنگارنگی برای عروسک‌ها رقم بزند و جریانی عروسکی در سطح شهر ایجاد کند.
این هنرمند از ایده‌هایش در برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی تهران مبارک گفت و تاکید کرد همه تلاشش را به کار می‌گیرد تا در این جشنواره شاهد چند اثر درخشان در تئاتر عروسکی باشیم.
در متن زیر مصاحبه ی مرضیه برومند با ایسنا آورده شده است:
برومند در آغاز این گفت‌وگو درباره پذیرش پیشنهاد دبیری جشنواره با وجود مشغله‌های فروانش در پروژه «شهر موش‌ها۲» گفت: روزی که آقای طاهری مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، تماس گرفت و این پیشنهاد را مطرح کرد، از درگیری‌ام گفتم اما خانم حکمت تهیه‌کننده فیلم که در کنارم بود، سقلمه‌ای به من زد و گفت چرا نه؟! در واقع شاید خود خانم حکمت بیشتر دوست داشت این اتفاق بیافتد و حالا هم خیلی همراهی می‌کند.
امیدوارم یک فضای عروسکی بوجود بیاید
این هنرمند پیشنهاد دبیری را پذیرفت و حالا هم مشغول چینش ستاد برگزاری جشنواره است. او از همکاری بچه‌های عروسکی در جشنواره و همینطور «شهر موش‌ها۲» ابراز رضایت کرد و افزود:بچه‌های هر دو بخش کمک می‌کنند. اگر همکاران خوب داشته باشم، به هر دو کار می‌رسم. خدا خواست «شهر موش‌ها۲» با این جشنواره، همزمان شود و من این همزمانی را به فال نیک می‌گیرم و امیدوارم امسال یک فضای عروسکی به وجود بیاید.
این هنرمند ادامه داد: «دلم می‌خواهد از ۲۲ تا ۲۹ شهریور که جشنواره برگزار می‌شود، یک فضای عروسکی داشته باشیم، یک فضای رنگی، شاد و زیبا که عروسک‌ها خودنمایی کنند. چشمم به همراهی همه بخش‌هایی است که متولی مسائل فرهنگی هستند مثل تلویزیون، شهرداری و….و امیدوارم همه کمک کنند.»
سابقه مرضیه برومند در تئاتر عروسکی و همراهی‌اش با جشنواره‌های عروسکی بویژه جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویی بر کسی پوشیده نیست. با این حال بعد از انتصاب او به عنوان دبیر جشنواره تئاتر عروسکی این شایبه در ذهن عده‌ای ایجاد شد که احتمالا مدیریت تئاتر در پی استفاده از نام این هنرمند بوده است.
اسم من به چه درد می‌خورد؟!
برومند در این زمینه توضیح داد: چه استفاده‌ای؟! اگر می‌خواهند از اسم من برای حل مسائل، استفاده مثبت کنند که فکر بسیار خوبی است، چه ایرادی دارد؟! وگرنه اسم من به چه درد می‌خورد؟! حتی به درد خودم هم نمی‌خورد! من که الناز شاکردوست نیستم بنابراین نمی‌خواهند از من استفاده ابزاری کنند. مثلا مگر بد است که خانم لیلا حاتمی را به عنوان داور کن انتخاب کرده‌اند؟! لابد فکر کرده‌اند حضور یک خانم از آسیا، بازیگر سینمای ایران که به زبان فرانسه هم مسلط است، انتخاب خوبی است. اسم این استفاده ابزاری است؟!
کارگردان «قصه‌های تابه‌تا» اضافه کرد:صحبت جشنواره که شد، فکر کردم شاید حضور من، سن و سالم، پیشینه‌ام ، ارتباط‌های نزدیکی که با بچه‌های عروسکی دارم و تعلق خاطری که به این شاخه دارم، باعث شود جریان تازه‌ای در نمایش عروسکی به وجود بیاید و توجه مردم و مسئولان را جلب کند. شاید بتوانم از توانایی‌هایی که فکر می‌کنم دارم، استفاده کنم تا بتوانیم تغییر و تحولی در جایگاه نمایش عروسکی ایجاد کنیم.
او در پاسخ به این پرسش که «چقدر شرایط برای ایجاد این جریان فراهم است؟»، توضیح داد: نگاهم با ذهنیتی که بچه‌ها دارند، کمی متفاوت است. بچه‌ها معمولا می‌گویند چقدر امکانات داریم؟ اما نمی‌گویند خود ما چقدر می‌توانیم امکاناتی را که بالقوه در درون ما نهفته به فعل بیاوریم. این کار نیازمند از خودگذشتگی است. ما چقدر این از خودگذشتگی را داریم.
نمی‌توانیم توقع داشته باشیم،کار کم‌مخاطب اجرا کنیم
دبیر جشنواره تئاتر عروسکی که بعد از پذیرش این سمت جلسات گوناگونی با هنرمندان و کارشناسان این رشته داشته است، گفت: صحبت‌های بچه‌ها را شنیده‌ام، مشکلات‌شان را می‌پذیرم ولی بخشی هم به این دلیل است که آثار ما برای سالن‌ها جذاب نبوده. الان به این جا رسیده‌ایم که سینمادار فیلم سینمایش را انتخاب می‌کند یعنی همه چیز دارد خصوصی می‌شود. هزینه نگهداری سالن‌ها هم باید از محل فروش بلیت تأمین شود. پس نمی‌توانیم توقع داشته باشیم کار کم‌مخاطب اجرا کنیم و بعد بگوییم چرا به ما سالن نمی‌دهند؟!
مشکل من با جایگاه نمایش عروسکی است
مرضیه برومند در ادامه گفت‌وگو با ایسنا با تاکید بر لزوم تغییر و تحول در جایگاه تئاتر عروسکی خاطرنشان کرد: مشکل من با جشنواره نیست بلکه با جایگاه نمایش عروسکی است. جشنواره تئاتر عروسکی خوشبختانه با همه مسائل و کمبودها برگزار شده و جزو معدود جشنواره‌های موفقی است که غالبا هنرمندان شاخص تئاتر عروسکی دبیری آن را بر عهده داشته‌اند و همه در برگزاری‌اش همراهی و همکاری کرده‌اند.
کارگردان«خونه مادر بزرگه» در عین حال با پذیرش مشکلات سخت افزاری تئاتر عروسکی افزود: درست است زیر ساخت‌ها آماده نیست که اگر بود، شاید اصلا نوع نگاه ما به قضیه فرق می‌کرد. ایجاد زیرساختها هم در اختیار دولت است. هنرمند نمایش عروسکی نمی‌تواند برای خودش سالن نمایش احداث کند. اینها مسائل پیچیده‌ای است.
مرضیه برومند سپس درباره وضعیت بودجه جشنواره تئاتر عروسکی توضیح داد: هنوز وارد مراحل مالی نشده‌ا‌یم ولی سعی می‌کنم بیشترین امکانات را بگیرم و پول را در جای درستش خرج کنم. معتقدم خیلی جاها درست خرج نمی‌کنیم البته این حرف‌های من شعار است کسانیکه می‌خواهند کاری را شروع کنند، از این حرف‌ها می‌زنند. بعد از شهریور باید ببینم تا چه اندازه توانستم این حرف‌ها را عملی کنم!
پول جشنواره برای مردم است باید درست خرج کنیم
این هنرمند با اشاره به وضعیت نابسامان اقتصادی کشور، اضافه کرد: مملکت در شرایطی بحرانی و سخت است و پول جشنواره هم مال مردم است، پس باید آن را به درستی خرج کنیم. اگر گروه خارجی می‌آوریم، حتما باید گروهی خیلی قوی باشد و بچه‌ها بهترین استفاده را در جهت یادگیری و تبادل تجربه از آن ببرند.
او در ادامه نبود مکانی برای تئاتر عروسکی را یکی از مشکلات دانست و توضیح داد: جا نداریم، مرکز هنرهای نمایشی دو اتاق درست وحسابی ندارد که به ما بدهد. ما به بیغوله و زیرزمین نمی‌رویم. فضای کار فرهنگی هنری باید قیافه فرهنگی هنری هم داشته باشد و اگر مناسب نباشد، بر روحیه هنرمند تاثیر می‌گذارد. فعلا دنبال جا هستیم. دوست دارم مکانی متمرکز داشته باشیم و همه کنار هم باشیم.
برومند در ادامه، پژوهش را یکی از محورهای مهم این دوره از جشنواره برشمرد و گفت: بزودی سایت جشنواره فعال می‌شود و به وسیله آن بخش پژوهش را آغاز می کنیم. ضمن اینکه امسال بولتن روزانه جشنواره هم در فضای مجازی خواهد بود تا کمتر کاغذ مصرف کنیم.
او با اشاره به دو سالانه بودن جشنواره تئاتر عروسکی ، از احتمال برگزاری این جشنواره به شکل سالانه خبر داد و افزود: قول داده‌اند سال آینده یک جشنواره تئاتر عروسکی در فضای داخلی و احتمالا در یک شهرستان داشته باشیم که بیشتر بر کارگاه‌های آموزشی، سمینار و مباحث تئوریک، تجربی و … متمرکز خواهد بود و در آنجا حتما کار تجربی هم اجرا می‌شود. اینها برنامه‌هایی است که امیدواریم با کمک همه دوستان بویژه جوان‌ترها عملی شود.
برومند با اشاره به سیستم برگزاری جشنواره‌های هنری در ایران ادامه داد: اصولا ما در برگزاری جشنواره‌های‌مان کمی وارونه عمل می‌کنیم. جشنواره زمانی برگزار می‌شود که تعداد قابل توجهی اثر خوب و موفق تولید شده باشد و بعد گلچینی از آن‌ها در قالب جشنواره به معرض نمایش گذاشته شوند و ارزیابی شوند. یعنی جشنواره محلی است برای برخورد سلیقه‌ها و دیدگاه‌های مختلف و منجر به ارتقای آثار در دوره‌های بعدی خواهد شد. اما الان بعد از برگزاری جشنواره ، همه چیز تمام شود و دوباره شش ماه مانده به دوره بعدی، چند نفر را با شتاب می‌آوریم تا جشنواره برگزار و جدول آن پر شود.همچنانکه این مساله را در سینمای کودک هم داریم.
او با اظهار تاسف از وضعیت سینمای کودک در ایران تشریح کرد: سینمای کودکی وجود ندارد. سه ماه مانده به جشنواره اصفهان، همه یادشان می‌افتد فیلم کودک ساخته نشده، بنیاد فارابی بودجه اندکی می‌گذارد و چند فیلم تولید می‌شود که بعدا اکران هم نخواهد شد و اگر خیلی خوش‌شانس باشد، دی‌وی‌دی‌شان در سوپرمارکت‌ها عرضه می‌شود، بنابراین سیستم غلط است.
بازیگر نمایش«افرا» یادآور شد: مشکل ما این است همان بودجه اندکی را هم که داریم صرف جشنواره می‌کنیم نه زیرساختها.در طول سال از جریان تولید تئاتر و تئاتر عروسکی حمایتی نمی‌شود. منظورم این نیست به هر گروهی چندر غاز بدهند، بلکه منظورم فراهم آوردن شرایط تولید کار است، اینها همه ایراد است.
برومند با اشاره به اینکه حل یکسری مشکلات از دست ما خارج است، تاکید کرد: ولی به این معنا نیست که ما حرف‌مان را نمی‌زنیم و امکانات را طلب نمی‌کنیم، حق و حقوق بخش فرهنگ را طلب می‌کنیم بدون شک بخش قابل توجهی از همان تعداد معدودی که از دریافت یارانه انصراف داداه‌اند، متعلق به طبقه متوسط فرهنگ دوست بوده‌اند و با اینکه حقشان بوده از دریافت یارانه انصراف داده‌اند. بنابراین توقع دارند این پول بیشتر در راه فرهنگ آن هم برای ایجاد زیرساختها خرج شود.
سعی کنیم به جای دولت،مردم پشتیبان ما باشند
کارگردان«آب پریا» با تاکید بر لزوم اجرای آثار نمایشی که مورد پسند مردم باشد، ادامه داد: سعی کنیم طوری کار کنیم که به جای دولت؛ مردم ، پشتیبان ما باشند. اگر مردم ما را بخواهند، حتی از نظر اقتصادی هم کم‌کم نیازمان به کمک دولتی به حداقل می‌رسد اما در حال حاضر ارتباط بین ما و مخاطبان‌مان که مردم هستند، به وجود نیامده و همه گناهش گردن مسئولان نیست، گردن خودمان هم هست چون باید طوری کار کنیم که سالن‌ها راغب باشند به کار عروسکی نوبت اجرا بدهند.
برومند که در این دوره از جشنواره هیچ محدودیتی برای پذیرش آثار نگذاشته است، گفت: جشنواره باز است، ولی نصیحت من در این دوره از جشنواره به بچه‌ها این است که آگاه باشند تا زمانیکه تماشاگر نداشته باشیم، اوضاع بر همین منوال است. در همین راستا سعی می‌کنم هر کاری بتواند با تماشاگر خاص خودش ارتباط برقرار کند. به هر حال مخاطب باید پول بدهد تا این نمایش‌ها به بقای خود ادامه دهند. اگر کسی سراغ کار خاص رفت، با محدودیت بیشتری مواجه می‌شود همچنانکه در سینما هم همین طور است، کسانیکه برای مخاطب خاص کار می‌کنند، توقع ندارند ۲۰ سالن بگیرند بلکه در ۲ سالن اکران می‌گیرند یا حتی اکران نمی‌گیرند چون به هر حال انتخاب کرده‌اند.
او در ادامه در پاسخ به این پرسش که شما چگونه می‌توانید برای تئاتر عروسکی که سالن خاصی هم ندارد، جریانی روتین ایجاد کنید؟، توضیح داد: مگر تئاتر و تئاتر عروسکی فرق دارد؟؟ اگر یک اثر خیلی خوب عروسکی داشته باشیم که مخاطب داشته باشد، جذاب و خلاق باشد، برای مسئولان سالن چه فرقی می‌کند که عروسکی باشد یا نباشد؟ اصلا فرقی ندارد. اصولا به خط کشی میان تئاتر و تئاتر عروسکی اعتقادی ندارم، تئاتر، تئاتر است و با هر وسیله‌ای می تواند پیامش را منتقل کند. در همین راستا به تفکیک تئاتر کودک و عروسکی هم قایل نیستم. به نظر من تئاتر کودک و نوجوان می‌تواند در بر گیرنده تئاتر عروسکی با مخاطب کودک و نوجوان هم باشد.
بازیگر فیلم«هیچ» با تاکید بر لزوم توجه به زیبایی‌شناسی تئاتر عروسکی متذکر شد: تئاتر عروسکی دارای ویژگی‌های بیشتری است باید از جذابیت‌های بصری استفاده کند، زیبا باشد، نور و تصویر خوب و عروسک درخشان داشته باشد، از تمام اصول یک نمایش خوب برخوردار باشد، فکرش، اوج و گره‌اش کامل باشد. باید تماشاگر را با خودش ببرد و او را محو کند. اما در حال حاضر چنین آثاری نداریم به همین دلیل، بچه‌های عروسکی حتما باید دوره‌های تئاتر ببینند، یا در دانشکده‌شان بیشتر بر این مقوله تمرکز کنند. تئاتر عروسکی هم مثل تئاتر به آموزش و تجربه در دانشگاه نیاز دارد و از بچه‌های عروسکی می‌خواهم بیشتر به ارتقای دانش و تجربه‌شان اهمیت بدهند.
او که در جشنواره‌های گوناگون به عنوان عضو هیات انتخاب یا داوری همکاری داشته است، با آسیب شناسی آثار این جشنواره‌ها تصریح کرد: بیشتر کارهایی که به جشنواره‌ها می‌آید، طرح است، یک جرقه، ایده و … اما نمایش کاملی نیست، نمی‌توان به این کار گفت تئاتر، به همین دلیل باید دنبال تئاتر ناب عروسکی برویم و بیشتر کار عروسکی کلاسیک کنیم در حالیکه کار نکرده‌ایم بلکه بیشتر دنبال کارهای فرم و تجربی رفته‌ایم.
مرضیه برومند در ادامه این گفتگو با اشاره به تفاوت فضای جشنواره و اجرای عمومی به ایسنا گفت: فضای جشنواره بیشتر دوستانه و خانوادگی است. تماشاگران عموما دوستان گروه اجرایی هستند و در طول اجرا، گروه را تشویق و همراهی می‌کنند اما فضای اجرای عمومی چنین نیست، تماشاگری به سالن آمده که پول بلیت داده است و طبیعتا انتظاراتی دارد.
این هنرمند که پیش از این چند نمایش را به عنوان بهترین کارهای عروسکی دانشجویی، برای اجرای عمومی انتخاب کرده بود، یادآور شد: این آثار آن اندازه که در جشنواره مورد توجه قرار گرفتند، در اجرای عمومی موفق نبودند زیرا همانطور که اشاره کردم، شرایط این دو اجرا متفاوت است. در اجرای عمومی با عموم تماشاگران روبرو هستیم، بلیت دعوتی و میهمان نداریم، پس طبیعی است نمایش گاهی با اقبال کمی از سوی تماشاگران روبرو شود.
دبیر جشنواره تئاتر عروسکی در پاسخ به این پرسش که امروزه شرایط تئاتر عروسکی در مقایسه با دوره پیش چقدر فراهم‌تر است، گفت: این عزم را در طاهری دیدم که دوست دارد کاری در زمینه تئاتر عروسکی بشود و فکر می‌کنم به همین دلیل مرا خبر کرد. البته تمام کسانیکه جشنواره‌های قبلی را برگزار کردند، بخصوص آقای صالح‌پور که در هشت سال سخت گذشته دبیری جشنواره را برعهده داشت، خیلی خوب و آبرومند آن را برگزار کردند ولی فکر می کنم آقای طاهری دنبال تحول و اتفاق تازه است. به هر حال جشنواره مانند دو ماراتنی است که این بار نوبت به من رسیده است.
مرضیه برومند درباره همکاری با حسین طاهری گفت: ایشان لطف داشت و دست مرا در تصمیم‌گیری‌ها، انتخاب همکارانم ، جهت جشنواره و … باز گذاشت. البته تاکنون در تمام کارهایم با ایشان مشورت کرده‌ام. می‌دانم ایشان هم با مشکلات زیادی روبرو است علاوه بر این، از مشورت همه خانواده عروسکی بهره می‌گیرم. حرف همه را می‌شنوم. بیشترین تمرکزم را بر این گذاشته‌ام که چند کار خوب عروسکی از این جشنواره بیرون بیاید، هر کمکی می‌کنم که چند کار درخشان خلق شود تا اگر اجرا نگرفتند، سخت پیگیری کنم!
او درباره سفارش کار به پیشکسوتان عروسکی گفت: هر سال چنین رسمی بود، ولی امسال بهتر دیدم این رسم نباشد. چون کلا با کار سفارشی موافق نیستم. اگر در دوران انتخاب با اثری چشمگیر روبه رو شویم که نیازمند مراقبت یا حمایت مالی ویژه‌ای است، حتما همراهی می‌کنیم. فرقی هم نمی‌کند متعلق به چه کسی باشد، جوانی گمنام یا هنرمندی اسم و رسم دار ولی معمولا ندیده‌ام اثر قابل توجهی از کارهای سفارشی بیرون آمده باشد. با این حال اگر سازمان، ارگان یا نهادی بخواهد یکی از شعارهایش را بزرگ کند، همکاری می‌کنیم و سفارش می‌گیریم.
دبیر جشنواره تئاتر عروسکی در پایان همه هنرمندان این رشته را به همکاری با جشنواره دعوت کرد و گفت: امیدوارم امسال همه بخصوص جوان‌ترها به یاری‌ام بیایند تا تجربه بیشتری بدست آورند و کم کم خودشان جشنواره را هدایت کنند. در حال حاضر هم از همه نیروهای جوان عروسکی بهره می‌بریم و جشنواره‌مان، جشنواره جوانی است که تنها پیرشان منم!
