مریم معترف ، مدرس ، کارگردان ، بازیگر و مدیر سابق اداره تولیدات تئاتر ، دانش آموخته دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دارای مدرک فوق لیسانس تئاتر از دانشگاه سوربن است . خبرنگار تئاتر فستیوال ، به بهانه خاطره بازی با جشنواره تئاتر فجر ، گفت و گویی با ایشان انجام داده است . خاطرات خواندنی مریم معترف از اولین نمایش هایی که اجرا کرده است و همچنین بررسی مشکلات برپایی جشنواره تئاتر فجر را می توانید در ادامه بخوانید :
مریم معترف درباره اولین سال های فعالیت خود در تئاتر به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : از دوران کودکی وقتی در دبستان و دبیرستان بودم به تئاتر علاقه مند شدم ؛ ولی اولین بار به صورت حرفه ای زمانی که دانشجو بودم ، با بازی در نمایشی به نام « درس » از نوشته های اوژن یونسکو ، به کارگردانی خانم پری صابری ، به روی صحنه رفتم و بعد در نمایش های آقای سمندریان بازی کردم . بعد از آن که تحصیلم تمام شد ، برای تحصیلات تکمیلی به خارج از ایران سفر کردم و در بازگشت با نمایشی به نام « آهوان و آدم ها » که برگرفته از یک افسانه ترکمنی بود ، به عنوان کارگردان در جشنواره تئاتر فجر شرکت کردم .
معترف با بیان این که در آن دوره ، در سال ۱۳۶۹ ، آقای علی منتظری رئیس مرکز هنر های نمایشی بود ، درباره جزئیات اجرای آن نمایش خاطر نشان کرد : تعدادی از بازیگرانی که در آن نمایش بازی می کردند الان مشهور شده اند ، مثل فریبا متخصص ؛ دیگر بازیگران این نمایش نیز میترا حکیمی ، محمد اسدی ، مرضیه برخورداری و آرش ادیب زاده بودند . در این نمایش آقای عبدالحکیم بهرامی که اصالتا ترکمن بودند هم همکاری می کردند و قسمتی از موسیقی این نمایش را هم می نواختند .
کارگردان نمایش « آهوان و آدم ها » با تعریف خاطره ای جالب درباره این نمایش گفت : ما به غیر از اجرا در جشنواره تئاتر فجر ، این نمایش را در اجرای عمومی هم به روی صحنه بردیم . خانم متخصص که نقش اصلی آن اثر را بازی می‌کرد ، قبل از اینکه برای اجرا بیایند ، گویی در حادثه ای پایش پیچ خورده بود و با همان حال به روی صحنه رفت و بازی کرد و تلاش کرد که ما نفهمیم . من در موقع بازی او متوجه شدم که گویا از مسأله ای اذیت می‌شود . از او پرسیدم که چه شده است ؟ تا این که بالاخره گفت که مچ پایش پیچ خورده است و غوزک آن به شکل بدی بیرون زده بود . با این حال حاضر نبود که بازی نکند !
او ادامه داد : با اصرار زیاد او را به نزد پزشک بردیم و بعد از چند روز استراحت توانست خودش را به اجراها برساند . البته ما نیز فردای آن روز ، که روز شنبه بود و روز تعطیلی تئاتر ، از این فرصت استفاده کردیم و با یک بازیگر دیگر تمرین کردیم و به اجرای روزهایی که خانم متخصص نبود ، رساندیم . تا اینکه حال خودش خوب شد و به گروه اضافه گردید .
معترف درباره حضور در دوره های دیگر جشنواره از دو اثر دیگر خود نام برد و گفت : در جشنواره های بعدی تئاتر فجر هم با نمایش « مادر همه آن اسفندیاران » که برگرفته از داستان « رستم و اسفندیار » شاهنامه است و نمایش « فرود سیاوشان » که درباره ی “فرود” پسر “سیاوش” است ، شرکت کردم . به خاطر دارم که در اولین دوره جشنواره تئاتر دفاع مقدس نیز ، با نمایشی به اسم « شب » شرکت داشتم .
مریم معترف که در طول سال های فعالیت حرفه ای خود ، در دوره های مختلف جشنواره تئاتر فجر حضور داشته است ، در خصوص روند تغییرات مدیریتی این جشنواره توضیح داد : برگزاری دوره های مختلف جشنواره تئاتر فجر ، فراز و فرود داشته است و این مسئله دلایل مختلفی دارد . از مهمترین دلایل آن ، تغییر هر ساله دبیر جشنواره و کمبود بودجه تخصیص یافته به جشنواره است . به هر حال شما اگر بخواهید جشنواره خوبی ارائه دهید ، هزینه لازم دارد ؛ چه بخواهد از آثار خوب ایرانی ، چه آثار خوب خارجی دعوت شود ، این مسئله ی مهمی است . به همین دلیل است که در دوره های مختلف ، جشنواره تئاتر فجر با سرعت ثابتی جلو نرفته است . باید مجلس شورای اسلامی فکری به حال کمبود بودجه بکند و بودجه ای برای تئاتر در نظر بگیرد تا بشود از پس این مخارج برآمد .
او با بیان اینکه با تعیین دبیران مختلف برای جشنواره تئاتر فجر ، سلایق هم تغییر می کند ، عنوان کرد : به عنوان مثال در جشنواره های بزرگ جهانی مثل جشنواره اوینیون یا ادینبورگ ، در طول بیست سال ، یک نفر دبیر آن است و سیستمی را پیاده می‌کند و برای سال بعدی جشنواره ، برنامه ریزی و سیاست گذاری دارد ولی متاسفانه در جشنواره تئاتر فجر این طور نیست . به همین دلیل تا دبیری ، با شرایط و موقعیت آشنا می شود و در کار خود جا می افتد ، تغییر می کند و دبیر بعدی باید از ابتدا ، همه چیز را برنامه ریزی کند ! به همین دلیل جشنواره تئاتر فجر با آن سرعتی که باید جلو برود ، پیش نرفته است .
در پایان مریم معترف از آقای علی منتظری یاد کرد و گفت : حقیقت آن است که در دوره های ابتدایی جشنواره تئاتر فجر ، کسی که رئیس مرکز هنرهای نمایشی بود ، دبیری جشنواره را نیز بر عهده داشت و مانند امروز نبود که دبیر جشنواره انتخاب شود و وظیفه اش فقط دبیری جشنواره باشد . جشنواره تئاتر فجر از زمان آقای منتظری شکل گرفت و پایه گذار جشنواره تئاتر فجر ایشان بودند . با اینکه دوران جنگ بود ، با همه ی سختی ها و کمبودها ، ایشان جشنواره را برگزار کردند . حتی گروهی را که نمایش های آیینی و سنتی ایران را اجرا می کردند ، به جشنواره اوینیون بردند که این نمایش در آنجا خیلی مورد استقبال قرار گرفت . درواقع تئاتر بعد از انقلاب ، بیشتر از زمان آقای منتظری رونق گرفت و با جشنواره تئاتر فجر نمایان شد . ایشان زحمت زیادی کشیدند تا تئاتر را نهادینه کنند و تا حد زیادی هم موفق شدند .
