احسان صانعی به همراه زهرا بکتاش نمایش “قصه بخت” نوشته داوود فتحعلی بیگی را به همراه گروهی از معلولین که شامل افراد نابینا ، ناشنوا و معلولین دهنی می شوند ، از شهرضا در جشنواره نمایش عروسکی به روی صحنه برده اند . این زوج جوان که برای اولین بار است در جشنواره نمایش عروسکی شرکت می کنند ، برای اجرای این نمایش از تکنیک سایه استفاده کرده اند . خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با احسان صانعی داشته است که می توانید آن را در ادامه بخوانید :

حدودا چند سال است که با بچه های معلول کار و تمرین می‌کنید ؟
تقریبا از سال هشتاد و هفت وارد تئاتر معلولین شدم یعنی در اصل من به بچه های معلول اضافه شدم . در ابتدا این جریان خیلی جدی نبود و به مرور کارها جدی تر و جشنواره ای شد و تا امروز ادامه داشته است .

شما به همراه همسرتان کار می کنید و “قصه بخت” را با یکدیگر کارگردانی کرده اید .
تحصیلات همسرم در رشته روانشناسی کودکان استثنایی است و کار ما در این مجموعه کار با معلولین است که برخی از آن ها معلولین ذهنی هستند . همکاری ما به اینگونه است که من بیشتر از بُعد هنری و تئاتری و ایشان بیشتر از بُعد روان شناختی توانسته ایم مجموعه ای را دور هم جمع کنیم . اگر مشاوره های ایشان از لحاظ روانشناسی در کنارم نبود ، چون شناختی زیادی در این زمینه نداشتم ، به مشکل برمی‌خوردم .

چه شد که در جشنواره نمایش عروسکی شرکت کردید ؟

شروع نمایش “قصه بخت” در سال نود و دو بود ، ما قبل از این نمایش ، تئاتر کار می‌کردیم حتی بعد از شروع این نمایش هم ، دو ، سه تئاتر به جشنواره های مختلف بردیم .

سال نود و دو با نمایش “قصه بخت” در جشنواره معلولین امیدآفرین شرکت کردیم و بعد از آن در جشنواره منطقه ای و سال بعدش در یک جشنواره بین المللی حضور داشتیم . به مرور نمایش پخته تر شد و در مرحله چهارم جشنواره بین المللی امیدآفرین ، خانم برومند به همراه خانم صبری آمدند و کار ما را دیدند ، به گروه ما لطف کردند و ما را وارد جشنواره نمایش عروسکی کردند.

کمی در مورد نمایش تان توضیح دهید .

در نمایش “قصه بخت” که نوشته آقای داوود فتحعلی بیگی است ، تلاش کردیم که این نمایشنامه زیبا را با شیوه عروسک سایه ای که شیوه ی متفاوت و کمتر شناخته شده ای در شاخه های مختلف نمایش عروسکی است ، به نمایش در بیاوریم .

معمولا حوزه فعالیت تان در زمینه نمایش عروسکی و کودک است ؟

من لیسانس کارگردانی نمایش دارم و از سال هشتاد و چهار که فارغ التحصیل شدم ، تقریبا وارد فضای حرفه ای تئاتر شدم . گرایش ام بیشتر به کار کودک است چون عروسک ساز هم بودم و در دانشگاه عروسک سازی را شروع کردم و گرایشم به نمایش کودک تا به امروز ادامه پیدا کرده است . در این بین نمایش هایی هم بوده که کار کودک یا عروسکی نبوده اند ولی علاقه ام به تئاتر کودک است .

به غیر از جشنواره ها ، در شهرتان اجرای عموم هم می روید ؟
تنها به اندازه اینکه باید اجرای عموم داشته باشیم ، نمایش ها را اجرا می‌کنیم ولی چون معمولا در شهرستان ها اجرای تئاتر بازخورد عالی را ندارد ، این است که تمرکزم بیشتر روی بحث جشنواره ها بوده است .

از کار کردن با بچه های معلول برایمان بگویید ، چه سختی هایی دارد ؟ در گروه شما صدا پیشه ها نابینا و عروسک گردان ها ناشنوا هستند ، چگونه با همدیگر هماهنگ می شوند ؟

این اتفاق ، ساده نیست ولی برای من سخت نبود . همیشه وقتی صحبت می‌شود ، همین حرف هست که کار با معلولین سخت است . من حس می‌کنم کار با غیر‌معلولین آن هم در کشور ما سخت تر است . تئاتری های ما ، نمی‌خواهم این مسئله را به همه تعمیم بدهم ولی کسانی که من بیشتر با آنها برخورد داشتم ، بدقولی ها ، کج اخلاقی‌ها ، جو گیری هایی در درونشان وجود دارد که در بچه های گروه من هیچ موقع این چیزها وجود نداشته است .

در گروه من کسی هست که تاکنون چهار ، پنج دوره مقام موسیقی و بازیگری آورده است ، در جایی بوده که خود من به عنوان کارگردان رتبه نیاوردم ولی بازیگرم رتبه آورده است . اما اینطور نبوده که جایگاهش را گم کند ، همه می‌دانند در کجا قرار گرفتند ، می‌دانند هنر انتها ندارد ، می‌دانند که اگر به جایی رسیدند ، تازه شروع جریان است و این برای من خیلی خوش‌حال کننده است .

سختی کار فقط در انتخاب اولیه بود که از میان بچه های معلول ، مستعدهایشان را گزینش کردم . بعدش آنقدر خود بچه ها پر انرژی آمدند و پایه کار بودند که اصلا سختی در آن نمی‌بینم ، فقط زمانی که ما برای بچه ها می‌گذاریم ، مقداری بیشتر است ، وگرنه از لحاظ کاری ، چون هرکسی بر اساس توانمندی خودش انتخاب شده ، هیچ موقع مشکلی نداشتم و همیشه کار برایم راحت بوده است .

آیا از طرف انجمن هنرهای نمایشی شهرضا از شما حمایت شده است ؟

خودم مدتی مسئول انجمن هنرهای نمایشی بودم و پس از مدتی بیرون آمدم . اگر چیزی وجود نداشته باشد ، می توانیم از آن خرج کنیم؟ نه از لحاظ مالی و نه از لحاظ مکانی و نه از هر لحاظ دیگری ،  هیچ حمایتی نداریم و خود بچه های تئاتر زحمت می‌کشند . نه در این نمایش و نه در نمایش های دیگرم ، سر سوزن حمایتی نداشته ام . البته از کسی هم طلب ندارم یعنی معتقدم اگر منتظر کسی بنشینم ، شاید کار به ثمر نرسد . ولی در بحث معلولین ، حمایت مالی مرکز توانبخشی مدرس در خیلی از مواقع مشکل مان را حل کرد . اگر این حمایت نبود شاید خیلی مواقع باید کارهایمان را محدود تر می‌کردیم  .

به نظرتان جشنواره نمایش عروسکی ، از لحاظ همکاری های صورت گرفته و برنامه ریزی ها چطور بود ؟

یک مشکلی که گروه ما داشت ، تعداد زیاد افراد گروه بود و این تعداد زیاد ، مقداری شرایط ما را در جشنواره سخت کرد . من در جشنواره های زیادی شرکت کرده ام ، بالاخره ممکن است در برگزاری جشنواره ای در این ابعاد ، همه چیز با هم جور نیاید و آدم های ناراضی پیدا شوند ، ولی عوامل بسیار عالی برخورد کردند ، هر زمان از شبانه روز که تماس گرفتیم ، در دسترس بودند و خود خانم برومند ، چقدر خاکی و افتاده هستند . کسی که کودکی ما ، با ایشان شکل گرفت ، گرایش های ما در خیلی از زمینه های نمایش کودک ، با کار های ایشان بوده و دعوتی که از ما برای حضور در جشنواره کردند ، خودش لطف بزرگی بود . از طرف دیگر همکاری شان با ما ، همه رضایت بخش بود . به نظر من از سمت جشنواره مشکلی نبود و اگر مشکلی داشتیم ، مشکل گروه خودمان بود که پر تعداد بودیم .

اگر هر حرف نگفته ای مانده است ، بفرمایید .

اهل شعار دادن نیستم ولی فکر می‌کنم واقعا در همه‌ی آدم ها توانمندی هست ، بچه های معلول که ما حس می‌کنیم در زمینه ای ناتوانند ، اتفاقا حس ها و توانایی های دیگرشان  می‌تواند شکوفا شود اما باید بسترش آماده شود . اگر این اتفاق نیفتاده بود ، الان تمام این بچه ها گوشه ی خانه شان بودند ، من فقط یک میانداری بودم که به عبارتی آن ها را دور هم جمع کردم . این اتفاق می‌تواند در جاهای دیگر ، در ابعاد بیشتری بیافتد . کسی که معلولیت ندارد ، اگر واقعا مشتاق و توانمند باشد ، می‌تواند راه خودش را کم و بیش پیدا کند ، ولی بچه های معلول باید حمایت شوند . حمایت فقط بحث مالی نیست ، هرچند که یکی از مشکلات ما بحث مالی بود ، حتی بحث ایاب و ذهاب گروه من خیلی هزینه داشت . اگر حمایت های مالی و مکانی مرکز جامع توانبخشی مدرس شهرضا نبود ، شاید نمی توانستیم کار را به اینجا برسانیم ، باید این حمایت ها باشد ، باید نگاه مدیران اینگونه باشد که از این نوع نمایش ها حمایت کنند .