سوزان صفانیا ، بازیگر نقش مادر قرمز پوش در نمایش ” عزیز شنگال ” به نویسندگی و کارگردانی قطب الدین صادقی ، در حال حاضر دانشجوی دکترای طراحی حرکت در وین است . وی تاکنون در نمایش هایی در ایران ، وین ، روسیه و لندن به روی صحنه رفته است . صفانیا فوق لیسانس تئاتر از دانشکده هنر و معماری است و آشنایی وی با دکتر صادقی به زمان ذوره ی لیسانسش برمی گردد و “عزیز شنگال”  اولین تجربه ی همکاری او با دکتر صادقی است . خبرنگار تئاتر فستیوال به بهانه ی اجرای نمایش “عزیز شنگال” به سراغ خانم صفانیا رفته و گفتگویی اختصاصی با وی داشته است . 

اولین مواجهه شما با عزیز چطور بود ؟ چگونه با این کودک و این داستان آشنا شدید ؟

در ابتدا که دکتر از من دعوت کردند تا در این کار حضور داشته باشم ، برای من مایه افتخار بود . همــیشه به ایشان می گفتم که دوست دارم یک اجرای تئاتر با هم داشته باشیم . من در رقص و حرکت کار کرده بودم ولی در این کار رقصی وجود ندارد ، بیشتر حرکات فرم و تئاتری است و بدن من آماده تر بود . همیشه مشتاق بودم که با دکتر کار کنم، چون می دانستم که کارشان حرفه ای است و دقیقا می دانند که چه می خواهـــــند و همان چیزها را در جای خود می گذارند و در نهایت شما با یک شاهکار روبرو می شوید . چند روز از شروع کار گذشته بود که من  آمدم و با بچه ها و دکتر کار را شروع کردم و ایشان برایم داستان کار را تعریف کردند . وقتی دکتر داستان کار را تعریف می کردند خیلی منقلب شده بودند و همگی در چشم هایمان اشک جمع شده بود . فکر می کنم اولین چیزی که در مورد عزیز در ذهن من می آید ، حق انتخاب اوست ، برای آن که او هم حق داشت که زندگی کند و همانند بچه های دیگر بچگی کند و بزرگ شود و درس بخواند ، ولی اتفاقاتی افتاد که در اختیار او و هم نسلان او  نبود ، جنگ در همه جا همین است . وقتی جنگ اتفاق می افتد ، حق انتخاب از آدم ها گرفته می شود و هر آینده ای که برای خود تصور کرده اند ، از بین می رود . عزیز بچه ای بود که حق داشت زندگی کند ، نباید چنین خشونتی وجود داشته باشد . چون این خشونت حق زندگی را از همه آدم ها می گیرد چنان که حق تلاش ، حق خوش گذراندن و شادی کردن و بچگی کردن از عزیز گرفته شد .

دومین مسئله ای که من در این کار دوست داشتم ، راجع به زن ها بود . نقش من ، مادری است که دو بچه دارد و بچه هایش را از او جدا می کنند و ظلم و خشونتی را نشان می دهد و من به عنوان نمادی از مردم آن سرزمین و آن قطعه که این اتفاق برایشان افتاده ، هستم . در ابتدا برایم خیلی سخت بود ، یعنی هیچ وقت آدم نمی تواند در زندگی خودش این تصور را داشته باشد که الان جنگ شده و قرار است برایم یک سری اتفاق بیفتد و من عزیزانم را از دست بدهم ، خیلی سخت است و دور از ذهن است . وقتی ما زندگی خودمان را داریم ، نمی توانیم فکر کنیم که حالا جنگی اتفاق می افتد . ما همیشه جنگ را برای بقیه می دانیم و می گوییم سر ما نمی آید ، هر اتفاق بدی ، این که فردی عزیزانش را از دست دهد ، درکش برایم خیلی سخت بود . مدتی در رابطه با آن تحقیق کردم . خانواده من با اخباری که دنبال می کردند در جریان داعش بودند ، من هم با تصاویری که دکتر برایم می فرستادند ، در کل سعی کردم با کار بیشتر آشنا شوم و خیلی روی من تاثیر گذاشت و زندگی من را متحول کرد . من را از یک آدم آرام به آدم احساساتی و درعین حال سرسخت تبدیل کرد . وقتی به آن ها فکر می کردم ، حسی همانند بدبخت شدن احساس می کردم که یک سری اتفاق برایت افتاده ولی باید جلوی همه این اتفاق ها بایستی . یک حس قوی شدن خوبی داشت که آن را دوست داشتم. این شد که با آنکه سخت بود و من تا به حال چنین نقشی در زندگی ام نداشتم ، ولی توانستم با آن کنار بیایم . از دکتر متشکرم که این قدر به ما کمک کردند . در حس ها هر روز به من یک سری مسـائل را تکرار می کردند که باید این حس ها را داشته باشید و این فرم را کنار بگذار . من خیلی خوشحال هستم که با ایشان کار کردم .همچنین بیشتر خوشحال هستم که در این کار حضور داشتم و کاملا با مردم در ارتباط هستم ، من همیشه دوست داشتم در کاری باشم که هیجان و اعتراضی نسبت به مسائلی که برای ما ناخواسته اتفاق می افتد، وجود داشته باشد .

این نقش خیلی نقش پرتشنجی است ، یعنی به نقشی که شما بازی می کنید خیلی در این نمایش سخت گذشته است . فکر می کنید چقــدر در زندگی شما جدا از لحظه ای که روی سن هستید ، تاثیر گذاشته است ؟ چه میزان در روحیه شما اثر داشته است ؟

خیلی ، به این دلیل که من اصلا نمی توانستم چنین چیزهایی را در زندگی ام تصور کنم  . همیشه هر اتفاقی افتاده ، خیلی ساده گذشته و تمام شده است . این که خودم بخواهم زندگی ام را درست کنم و جلو بیایم ، در زندگی من خیلی تاثیر گذاشته است . من کاملا یک آدم آرام بودم ، بعد از تمرین که پایم را بیرون می گذاشتم ، کامل به یاد دارم که عصبی بودم و با کوچکترین تلنگری که کسی می زد ، گریه می کردم . خیلی احساساتی شده بودم . اما همین طور که گذشت و به اجرا نزدیکتر شدیم ، حس می کنم محکم شدم . یعنی هم در عین حال گریه می کنم و هم محکم و قوی هستم . ولی خیلی سخت بود و این چالش بزرگ را دوست داشتم .

از تلخی ها و شیرینی های این کار بگویید .

همه کارها هم تلخی دارد و هم شیرینی . تنها تلخی ای که وجود داشت این بود که حمایت نمی شدیم . این کار کاملا با مردم در ارتباط است . یعنی فکر می کنم از نمایشنامه های یونان باستان که همیشه اجرا می شوند و ما در همه جای دنیا نمونه آن را می بینیم هم حمایت نمی شود . ولی باید از کار ما حمایت می شد . باید از دکتر حمایت می شد . حس می کنم ما خیلی تنها بودیم . همه چیز را خودمان درست کردیم ، طراح صحنه ، بچه های دستیار ، بازیگران ، همگی انرژی گذاشتند ولی واقعا ما یک سری چیزها را کم داشتیم . من دوست داشتم که اینها حذف نمی شدند . این ها تلخی کار بود . ما مجبور بودیم بعضی چیزها را تحمل کنیم و با مسئله لباس و این اتفاقات کنار بیاییم و این تلخی شاید نسبتا برای همه گروه بود ولی با این حال یک کار گروهی خوب برای ما بوجود آورد ، این که همه به هم کمک می کردند و دیگر کسی سختش نبود . اگر در جایی آکسسوار کم می آوردیم ، از این هم همه ناراحت بودیم و برایمان تلخ بود . از طرفی فکر می کنم هر کسی که با دکتر کار می کند ، با آنکه دکتر خیلی سخت گیر هستند ولی لحظاتی وجود دارد که یک چیزهایی به ما می گویند و همه تلخی ها فراموش می شود . یعنی هر چقدر سرت داد زده و گفته است که این کار را نکن و … از این چیزها . البته همه کارگردان ها این طورند و دکتر قطب الدین صادقی بیشتر از همه این گونه اند . یک چیز کوچک که به ما می گفتند بچه ها همه انرژی می گرفتند و همه چیز فراموش می شد یعنی هرچه از قبل در ذهنمان بود را دور می ریختیم و دوباره کار را شروع می کردیم .

فکر می کنید با اجرای عمومی این نمایش ، توانسته اید مزد تلاش های این چند وقت را بگیرید ؟ از واکنش مردم بعد از نمایش راضی بودید ؟

مردم برعکس مسئولین خیلی لطف داشتند و همیشه در اجراهایی که داشتیم ، همیشه از کار تعریف می کردند و در یک سری از صحنه ها منقلب شده بودند ولی حس می کنم باید از ما حمایت شود ، باید ما بیشتر اجرا داشته باشیم و سالن بهتری به ما دهند و امکانات بهتری داشته باشیم . چون بچه ها همه با جان و دل کار کردند و  در این چند ماه با سختی جلو آمدند ، یعنی من در این گروه خیلی چیزها دیدم ولی بچه ها آمدند ، خودشان را به کار رساندند و کار کردند و کار آماده شد .