نمایش “کابوس هایی در مضرات دخانیات” این روزها به کارگردانی افسانه زمانی در سالن انتظامی خانه هنرمندان به روی صحنه رفته است . این نمایش که در واقع یک بازنویسی خوب از ” در مضار توتون ” چخوف می باشد ، توسط زمانی به شیوه تئاتر اشیاء کارگردانی شده است و نتیجه یک نمایش دیدنی است . در ادامه می توانید مصاحبه اختصاصی تئاتر فستیوال با افسانه زمانی را بخوانید : 

اجرای شما از تک گویی ” در مضار توتون ” چخوف با عنوان ” کابوس هایی در مضرات دخانیات ” چه شکل از مونولوگ می باشد ؟

مونولوگ از واژه یونانی به معنای تک گویی است که در برابر محاوره با شخص دیگر یا دیالوگ قرار می گیرد. این تک گویی گاه بیرونی و برای مخاطب است و گاه تک گویی درونی . “مضرات دخانیات” چخوف یک تک گویی بیرونی است ، هر چند که در متن گاهی گرایش به تک گویی درونی دارد. تلاش ما در اقتباس از متن توجه بیشتر بر همین لحظات درونی بود تا قادر به تصویر کردن واگویه های شخصیت نمایش باشیم .

اساسا مونولوگ برای تئاتر امروز ما و البته برای جامعه امروز ما چه کارکردی دارد ؟

مونولوگ وقتی شکل می‌گیرد که نویسنده بخواهد به درون افکار و احساسات شخصیت رسوخ کرده و آن را برملا کند . چالش های درونی انسان معاصر ، بنا به شرایط اجتماعی عصر ما ، دستمایه خوبی برای کارکرد مونولوگ در زمان ما به شمار می آید .

چرا برای اجرای یک تک گویی، شیوه ی تئاتر اشیاء را انتخاب کردید؟

باور شخصی من و آموخته هایم همیشه بر این بوده که مــتن ، شیوه ی اجرایی را تحمیل نمی کند ؛ بلکه این نگــرش کارگردان به متن به همراه تحلیل درست است که ابزار و شیوه را تعریف می کند . بر اساس این نگاه ، حتی یک مونولوگ هم می تواند به شیوه ی عروسکی و یا تئاتر اشیاء اجرا شود و اشیاء بهترین ابزار بیان درونیات در به تصویر کشیدن افکار و احساسات شخصیت نمایش محسوب می شوند .

در مورد تئاتر اشیاء و تفاوت هایش با تئاتر عروسکی برایمان بگویید .

در تعریف شیءِ نمایشی ، گفته شده : تصاویری مادی از انسان ها یا موجودات ذی روح که خلق می شوند برای به نمایش در آمدن در اجرایی روایی یا دراماتیک . عروسک نیز به نوعی شیء نمایشی محسوب می‌شود ، اما شیء نمایشی مفهومی فراگیر تر و وسیع تر است . در هر حال باید اشاره کرد که رویکرد نمایش عروسکی و نمایش با اشیاء در نهایت یکسان است .

نحوه انتخاب بازیگر برای تئاتر اشیاء که به صورت مونولوگ اجرا می شود چگونه است ؟ بازیگر این گونه از تئاتر آیا باید ویژگی های خاصی داشته باشد ؟

بازیگری در نمایش عروسکی و یا تئاتر اشیاء توانمندی های خاص خود را می طلبد . جان بخشی به اشیاء یعنی عبور بازیگر از خود و انتقال حرکت و حس از طریق شیء ، مسیر دشواری است . توانمندی بازیگر در مونولوگ هم اهمیت بسیاری دارد ، چرا که باید یک نفره تمام بار اجرا را بر دوش بکشد و کنش های درست او بر صحنه سبب حفظ مخاطب تا پایان خواهد شد.

چرا “کابوس هایی ؟! …” ؟ چرا کلمه کابوس را به نام نمایشنامه اضافه کرده اید ؟

به نظر من این واژه کاملا در جهت محتوای نمایش است ، چرا که در نمایشنامه ی چخوف هم شخصیت نمایش مدام از مصائبی می گوید که تبدیل به کابوس های زندگی او شده اند و ما در اجرا از اشیاء برای تصویر کردن این کابوس ها استفاده کرده ایم.

و حرف پایانی ؟

بنظر می رسد فضای تئاتر کشور ما ، کمتر تمایل به تجربه های تازه در زمینه های مختلف دارد و شرایط حاکم بیشتر تمرکز بر درآمدزایی را تشویق می کند . در این میان نمایش هایی که با نگاه و ایده تازه بر صحنه می آیند کمتر می توانند نظر مخاطب را جلب کنند ، که این نیازمند صبر و تلاش صاحبان اثر و حمایت مسئولان می باشد .