یکی از بهترین و هیجان انگیزترین بخش های هر جشنواره ای ، اجراهای خیابانی است . کوچک و بزرگ ، پیر و جوان ، گاه زیر آفتاب داغ تابستان مانند جشنواره نمایش عروسکی و جشنواره آیینی ، سنتی یا در سرمای زمستان مانند جشنواره تئاتر فجر در کنار یکدیگر به تماشا می ایستند ، با هم می خندند و حتی گریه می کنند . وحدتی شگفت انگیز و باشکوه .
امروز ، اول شهریور ماه ۱۳۹۷ ، محوطه ی تئاتر شهر میزبان اولین اجراهای خیابانی هفدهمین جشنواره نمایش عروسکی بود . ساعت ۶ بعدازظهر ، جمعیت کم کم به دور حوض تئاتر شهر که چند روز پیش پر از آب بود اما امروز با تخته های چوبی پوشانده شده است ، جمع می شوند . در گوشه ای از محوطه ، عروسک های غول پیکری به چشم می خورند که برای عده ای جذاب اند و با آن ها عکس یادگیری می گیرند .
اولین نمایشی که قرار است ، در محوطه تئاتر شهر اجرا شود ، نمایش “یک سفر رویایی” است . گروه نمایش برای اجرا آماده اند و آکسسوار نمایش را روی سن دایره ای شکل قرار می دهند . خیمه ای که گروه با خود به همراه می آورد ، خبر از یک خیمه شب بازی می دهد .
همچون تمامی نمایش های ایرانی که موسیقی جزء جدانشدنی آن به حساب می آید ، “یک سفر رویایی” هم با دایره و دنبک شروع به کار می کند . مردم با بازیگران همراه می شوند و با وجد شروع به دست زدن می کنند . موسیقی که قطع می شود راوی نمایش ، به زبان انگلیسی شروع به روایت داستان مبارک و سروناز می کند ، ایده ای جالب و نو که برای من به شخصه جذاب بود . البته از زبان مرشد ، نمایش به زبان فارسی روایت می شود و همین مسئله باعث شده کسی خط قصه را گم نکند .
قصه مبارک پیش می رود تا جایی که به نبرد مبارک با دیو می رسیم که سروناز را اسیر کرده است . در این لحظه یک عروسک غول پیکر وارد نمایش می شود که بچه های خردسال را می ترساند . دختر بچه ای حدودا دو ساله که در آغوش پدرش نمایش را تماشا می کرد ، به محض دیدن دیو عظیم الجثه شروع به گریه می کند ، آن هم چه گریه ای و تا زمانی که از محوطه ی اجرای نمایش دور نمی شود ، آرام نمی گیرد .
مبارک قصه ی ما برای مشارکت دادن بچه ها در نمایش از آن ها می خواهد به کمکش بیایند و با چوب های جادویی که به آن ها می دهد ، دیو بدجنس را بکشند . خلاصه آنکه دیو قصه می میرد و مبارک و سروناز به وصال هم می رسند .
پس از اجرای نمایش با حامد زارعان کارگردان نمایش “یک سفر رویایی” به گپ و گفت مشغول می شوم و او در توضیح نمایشش می گوید : “یک سفر رویایی” ، نمایشی است که از تلفیق خرده نمایش های ایرانی با محوریت کاراکتر معروف مبارک اجرا می شود و در آن ، بازی های متفاوت ، شعرخوانی ، آوازهای دسته جمعی ، الاغ سواری ، تکم ، خیمه شب بازی و پرده خوانی با یکدیگر تلفیق می شوند.
“یک سفر رویایی” چند روز پیش در فستیوالی در روسیه توانست بین ۴۰ کشور ، به عنوان نمایش اول خیابانی انتخاب شود و زارعان با اعلام این خبر ، در مورد دو زبانه بودن نمایش توضیح می دهد : ما سعی کردیم این بدعت گذاری را انجام دهیم که یک نمایش ایرانی به دو زبان اجرا شود . مخاطب می تواند داستان نمایش را هم فارسی بشنود و هم انگلیسی . در ریتم ، لباس ، رنگ و … تماما سعی کرده ایم ، نمایش را برای خانواده ها طراحی کنیم که هم بچه ، هم بزرگسال و هم نوجوان بتواند با نمایش ارتباط برقرار کند .
او می گوید که هشتمین دوره است که در جشنواره عروسکی شرکت می کند و امسال با نمایش یک “سفر رویایی” در بخش اصلی و با نمایش دیگری در بخش جنبی شرکت کرده است . در بخش جنبی هر روز در محوطه تئاتر شهر با عروسک های ۶ متری شروع به حرکت می کنند و هر روز یک اتفاق تازه را رقم می زنند .
از عرق خود نسبت به جشنوراه عروسکی می گوید و اینکه بچه های تئاتر عروسکی ، به دنبال این هستند ، در زمانه ای که همه چیز براساس یاس و افسوس است ، با عروسک ها این پیام را بدهند که می توانیم در هر شرایطی شاد باشیم و مردم را شاد کنیم ، به خصوص بچه های ما که چیزی از سیاست سرشان نمی شود و به شادی نیاز دارند و این شادی می تواند توسط جشنواره عروسکی خلق شود .
در پایان صحبت هایش هم می گوید : هنر یرای مردم خلق می شود مخصوصا تئاتر خیابانی و شعار تئاتر برای همه مخصوص تئاتر خیابانی است .
صحبتم که با حامد زارعان تمام می شود ، می بینم که نمایش بعدی کار خود را شروع کرده است . نمایش “راز آفرینش مبارک” به کارگردانی راحله باغبادی .
نکته ی جالب توجه اینجا است که هم نمایش “یک سفر رویایی” و هم نمایش “راز آفرینش مبارک” هر دو داستان مبارک و سروناز را روایت می کنند اما با دو نگاه متفاوت و البته شیوه ی اجرایی متنوع .
“راز آفرینش مبارک” ، نمایشی با شیوه اجرایی صندوق بازی است و باغبادی می گوید که سه دوره است با اجرای نمایش های صندوقی در جشنواره عروسکی شرکت کرده است . اولین نمایشش ، “صندوق جادویی” نام داشت . در شانزدهمین جشنواره عروسکی با “لیرخان” و در این دوره با “راز آفرینش مبارک” در جشنواره شرکت کرده است .
توضیح می دهد که در هر دوره سعی کرده است ورژن جدیدی از صندوق بازی را اجرا کند . “لیرخان” اقتباسی از لیرشاه شکسپیر بود و در آن مرشد قصه ، فقط مرشد نبود ، بازی هم می کرد . امسال هم سعی کرده کار جدیدتری در صندوق بازی ارائه دهد و از عروسک های دستکشی ، باتومی ، نخی ، انگشتی و بزرگ در نمایشش استفاده کرده است .
در انتها هم می گوید اجراهای خیابانی باعث می شوند مردم بیشتر با نمایش عروسکی آشنا شوند و بچه ها هم انواع عروسک ها را بشناسند . “امیدوارم مردم بیشتر از نمایش های خیابانی استقبال کنند چون چشم امید ما به حضور مردم است ، اینکه بیایند ، نمایش ها را ببینند و از آن استقبال کنند .”
باید هر چه زودتر خودم را برای دیدن یک نمایش صحنه ای به سالن سایه برسانم و به همین خاطر نمی توانم سایر اجراهای خیابانی را ببینم . اگر شما هم مثل من علاقمند به دیدن نمایش های خیابانی شده اید ، می توانید هر روز از ساعت ۶ عصر به محوطه تئاتر شهر بیایید و در کنار همدیگربه دنیای عروسک ها سفر کنیم .
الناز امیرخانی-تئاتر فستیوال
