نمایش ”نان” به نویسندگی و کارگردانی و طراحی نصیر ملکی جو در تالار حافظ به روی صحنه رفت. به همین بهانه خبرنگار تئاترفستیوال گفت و گویی با کارگردان این نمایش انجام داده است که می توانید در ادامه بخوانید :
نصیر ملکی جو ، نویسنده و کارگردان نمایش « نان » در رابطه با شکل گیری این نمایش ، به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : نمایش « نان » ، پیشینه ای حدود دوازده سال دارد و به دوران دانشجویی من بر می گردد ، در آن زمان من نمایشی به نام « در اکتبر » با نام طولانی « در اکتبر ۱۸۱۵ آزاد شد ، در سال ۱۷۹۶ وارد آنجا شده بود ، به جرم شکستن یک شیشه و برداشتن یک نان » را کار کردم . این اجرا به آن نمایش بر می گردد .
او در ادامه گفت : سال تولید این نمایش ۱۳۸۶ بود که اتفاقات خوبی برای این نمایش افتاد . از این جهت که هم پُرمخاطب بود و هم مانند اکنون ، برای تماشاچی تازگی داشت و گرانی یا نگاه مردم به نان ، در آن بسیار بارز بود . البته این نمایش در آن سال نیز با همین شکل و شمایلی که در اینجا می بینید ، با نوعی زیبایی شناسی شخصی نهفته در آن ، اجرا شد و اجرای موفقی هم در جشنواره دانشگاهی داشت و بعد از آن ، در سال ۱۳۹۱ ، وقتی می خواستم این کار را بازتولید کنم با سلیقه تازه ای از خودم مواجه شدم که باعث شد من نمایش تازه ای از نمایشی که در گذشته خود تولید کرده بودم را خلق کنم . یعنی یک اقتباس تازه ای از اثر خودم ، که به “نان” تعریف شد . به این دلیل که اجرای اولیه ، با آن که اسم طولانی داشت ، و خیلی ها به آن “در اکتبر” می گفتند ، ولی عموما بین همه ، “نان” خطاب می شد چون در رابطه با نان بود و آن کلمه پایانی جمله در حقیقت اسم کار بود . در اقتباس مجددی که از کار شد ، نام آن را “نان” گذاشتیم . این نمایش از سال ۹۱ چندین اجرا داشت و با یک وقفه در خارج از ایران نیز اجرا شد و اکنون نیز به زنده بودن خود ادامه می دهد و فکر می کنم که جزو کارهایی از من خواهد بود که ادامه دار باشد .
ملکلی جو با اشاره به اینکه نمایش “نان” در اجرای پیشین خود نیز نمایشی بی کلام بود ، توضیح داد : جملات در اجراهای پیشین نیز به همین شکل بود ولی تصاویر تفاوت اساسی داشت . در آن اجرا ما شکلی از تئاتر حماسی برشت ، نگاه سیاسی پیسکاتور ، اشیا حاضر و آماده مارسل دوشان ، سیرک و چیزهایی از این دست داشتیم و آن اجرا تئاتر تجربی تری بود . این اثر با اشیا بسیار عجین است و به نمایش های پیشین من بر می گردد . من سه تئاتر دارم که به این شکل و شمایل است . نمایش “مسخ” که در همین سالن ؛ تالار حافظ اجرا شد و دیگری نمایش “سفیدبرفی و هفت کوتوله” که اجرای بسیار موفقی بود و این سه نمایش در واقع یک تریلوژی است که در آن استفاده متفاوتی از ابزار و یا استایل شخصی بنده ، وجود دارد .
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه نمایش “نان” تئاتر عروسکی نیست ، در رابطه با شیوه اجرایی این نمایش توضیح داد : این کار عروسکی نیست . ولی در آن استفاده ابزاری از ماسک شده است و نگاه آن همچنان یک نگاه تجربی است . نگاه تجربی که به تئاتر اروپا بسیار مسلط است و در کنار آن شرقی بودن و شاید اهل خاور میانه بودن و ایرانی بودن نهفته است که می توان در آن قطعا پیدا کرد .
نصیر ملکی جو با اشاره به اینکه طراحی صحنه نمایش “نان” را نیز بر عهده دارد ، گفت : ابتدا توضیح مختصری درباره خودم می دهم ، تئاتر متاسفانه به گونه ای است که فرد در شرایط خاص وجود دارد . یعنی آنطور که دیگران دیده می شوند و آن شرایطی که برای فرد در شرایط تصویر ایجاد می شود ، در تئاتر وجود ندارد ، مخصوصا نوع خاص تئاتر که من انجام می دهم . تماشاگرانی هستند که با من آشنایی دارند و می دانند به دیدن اثری آمده اند که آن نگاه را قبلا دیده اند و با آن رشد کرده اند و می دانند قرار است که بروز شوند و با اثری مواجه شوند ، همچنین تماشاچیانی هم هستند که در جریان آن نیستند . من یک نگاه شخصی دارم و می شود گفت یک نگاه مولف به آن چیزی دارم اجرا می شود . این اتفاق در طراحی صحنه ، طراحی لباس ، متن ، دراماتورژی و … نهفته است . یعنی در حقیقت همه این کارها را باید خودم انجام دهم . اگر خودم همه ی این ها را انجام ندهم ، آن اتفاق شخصی بوجود نمی آید . آن ویژگی به آن معنا بارز نمی شود .
ملکی جو در پایان در رابطه با آثار خود توضیح داد : من چند سالی ایران نبودم و بعد از آمدنم نمایشی به نام “طناب” را در تماشاخانه ایرانشهر اجرا کردم که اجرای متنوعی نسبت به آن چیزی بود که تماشاچی در آثار من دیده بود . این اجرا هم از بازتولیدهای من است . اعتقاد دارم که نمایش “نان” و “سفید برفی” دو تا از نمایش هایی هستند که خیلی خوب دیده شدند . و می توان گفت خیلی به شرایط و روح دوران خودشان مسلط هستند . بنابراین جای اینکه همچنان اجرا شوند ، وجود دارد .
همانطور که می بینید ، “نان” اثری است که از لحاظ فکری نمایش تازه ای است ، هرچند که حدود ۱۳ سال پیش تولید شده و حتی اگر ما اینگونه در نظر بگیریم که این اثر نسبت به ۱۳ سال پیش تازه تر شده است هم ، دروغ نگفته ایم . چرا که گرانی بیشتر و قابل درک تر شده است . این دو اثر نمایش هایی هستند که من دوست دارم آنها را بازتولید کنم ولی کارهای تازه ای از من در راه است و امیدوارم به زودی شاهد آن باشیم .
