نقد نمایش «رویش ناگزیر دخی ها در حاشیه» به کارگردانی «مهدی محمدی» 

« رویش ناگزیر دخی ها در حاشیه » یک غافلگیری بزرگ درجشنواره تئاتر فجر امسال است . این نمایش که از کرمانشاه به جشنواره آمده ، حکایت مادری است که پنج دخترش را در خانه نگه داشته و قصد دارد به آن ها درس زندگی بیاموزد . یکی از دخترها می خواهد خانه را ترک کند اما مادر مانعش میشود و این حکایت همچنان ادامه پیدا می کند تا آن جا که به سرنوشت محتوم زن ایرانی در تاریخ پیوند می خورد . « رویش … » با همخوانی و حرکات گروهی ریتمیک بازیگران آغاز شده و این روند موزیکال و پرتحرک تا پایان نمایش حفظ می گردد . ریتم نمایش بسیار سریع است آن قدر سریع که فرصت استراحت و چشم برهم زدن به تماشاگر نمی دهد و نفس را در سینه او حبس می کند .

رضا شاهبداغی قالب بسیار دشواری را برای نگارش نمایشنامه برگزیده است . کار با دیالوگ ها و منولوگ های آهنگین و موزون ، قافیه پردازی و نمادسازی های پی در پی برای تمام بخش های نمایشی انرژی ذهنی زیادی را از نویسنده می برد . حاصل کار شاهبداغی واقعا درخشان و قابل دفاع است . متنی که او در اختیار محمدی قرار داده ، امکان مانور زیادی برای کارگردانی و بازیگری فراهم آورده است . هر شش بازیگر نمایش راه سخت و توان فرسایی را پیش رو داشته اند . آن ها در اجرای رقص ها بسیار موفق به نظر می رسند و مشخص است که مدت ها برای هماهنگ شدن با یکدیگر تمرین کرده اند . بده و بستان های حسی بازیگران و تسلطشان بر رد و بدل کردن جملات شعرگونه بسیار قاعده مند ، تمرین شده و حرفه ای است .

تغییر سریع جا در صحنه ، فیگور گرفتن های متنوع و پرشتاب و هماهنگ کردن کلام با حرکت از جانب بازیگران بسیار خوب پیش رفته است . هدایت بازیگران توسط کارگردان نیز بی آن که به رخ کشیده شود ، واقعا عالی است و می تواند جنبه آموزشی برای دانشجویان تئاتر داشته باشد . طراحی نور نمایش کاملا در خدمت متن است و در انتقال احساسات کاراکترها به تماشاگر نقش کلیدی دارد . ایده استفاده از قاشق و ظروف ، بسیار ایده بدیع و بکری است که به خوبی بر بستر نمایش به ثمر نشسته است . آزاد بودن چهارسوی صحنه ، حذف دیوار چهارم و محصور بودن کاراکترها در محدوده ای سیم کشی شده ، موقعیت متناقضی را پدید آورده که القاگر مفهوم « اسارت واقعی زن بربستر آزادی کذایی » است .

با آن که « رویش… » هیچ کاراکتر مذکری ندارد اما حضور مردان و سلطه ایشان بر جهان زنانه نمایش کاملا محسوس و غیرقابل انکار است که این نکته از امتیازات شاخص قلم آقای شاهبداغی است . زنان نمایش ، می زنند ، می رقصند و می خوانند اما صلیب اسارت شان را بر دوش حمل می کنند . این تناقض هم چون تناقض پیشگفت بسیار ظریف و هنرمندانه دراماتیزه شده و بر صحنه جان گرفته است .

همین ظرافت های ساختاری و ایده های بکراست که « رویش… » را به یکی از بهترین نمایش های موزیکال و زنانه جشنواره تئاتر فجر امسال تبدیل نموده است . قطعا در آینده ای نه چندان دور از رضا شاهبداغی و مهدی محمدی بسیار خواهیم شنید .

دکتر شهرام خرازی ها – نویسنده میهمان