یادداشتی بر نمایش “تبخال” به کارگردانی هامون قاپچی

نمایش تبخال را در کارگاه نمایش باران دیدم نمایشی که در ابتدا اندکی نامش تو را به فکر فرو می برد که شاید قرار است اثر خوبی را ببینی ، وارد سالن می شوی نمایشی را می بینی که از ابتدا با میزانسی خوب مخاطب را به دیدن خود تشویق می کند .

ولی این تنها توهمی است که با بازی بازیگران نمایش فرو می ریزد ، نمایشی که از ابتدا استرس و تشویش را به مخاطبش منتقل می کند .

متاسفانه در نمایش تبخال خبری از متن نمایشی نیست و ما تنها با سوژه ای گنگ مواجه هستیم که به لحاظ نمایشی اصلا قانع کننده نیست و هیچ رویدادی را روایت نمی کند .

تئاتر تبخال با توجه به اینکه به بی معنایی دنیا و پوچی و عبث بودن زندگی اشاره دارد حتی ابزورد هم نیست . به این دلیل که کارگردان نه برای شخصیت های نمایشنامه اش رابطه علت و معلولی مشخص کرده است و نه روابط آنها را براساس رابطه علت و معلولی پیش می برد .

۹۰ دقیقه سکوت برای دیدن اثری بی محتوا که حاصل تراوشات یک ذهن بیمار است ، برای مخاطب خیلی دشوار است . نمایشی که نه در فرم چرایی نام خود ( تبخال ) را بیان می کند و نه در محتوا ! تنها مخاطب است که پس از دیدن اثر از شدت پریشانی ، تبخال می زند !

در واقع می توان گفت نمایش تبخال ، داستانی را روایت نمی کند تنها عقده ها و مشکلات روحی شخصیت های نمایشنامه را به تصویر می کشد . کاراکترهایی که اصرار دارند با بازی زیر پوستی خود مشکلات روحی فرد بیمارِ عصبی را به تصویر کشند . فردی که در طول نمایش مدام خواب است و خواب می بیند . آشفته است . توهم ذهنی دارد و هزاران مشکل دیگری که همگی به اصرار کارگردان به طور اغراق آمیز در این شخصیت جمع شده است و متاسفانه این مخاطب است که باید نظاره گر خواب آشفته کاراکتری باشد که دچار هذیان گویی است و تعادل روحی ندارد .

انتخاب بد و نادرست موسیقی متن نیز به این آشفتگی محتوا کمک می کند و مادامِ اجرای نمایش حس استرس را به مخاطب القا می کند . دلیل اصلی آن نداشتن محتوای نمایش است . استرسی که تنها پیامش پوچی ست و بیهودگی .

گهگاهی داستانی بی سر و ته در یکی از ده ها پرده نمایش روایت می شود اما به همان صورت بی سر و ته رها می شود .

تا پایان نمایش حتی ارتباط دو کاراکتر با یکدیگر نیز مشخص نمی شود . تنها یک سری دیالوگ در طول نمایش گفته می شود که نه روند منطقی مشخصی دارد و نه ارتباط معین . گویا تنها باید روایت شود گاهی از زبان این کاراکتر گاهی دیگری البته در بعضی از پرده ها کاراکترها این وظیفه را هم بر عهده نمی گیرند و فرد سومی با صدایی ضبط شده به کمک آنها می آید و این مخاطب است که باید در آن مدت به چشمان زل زده کاراکترها نگاه کند تا متن پایان یابد .

تمامی اتفاقات نمایش تبخال در خواب و رویا به پایان می رسد و مخاطب را با کابوسی که برایش به تصویر کشیده ، مجبور می کند سالن نمایش را ترک کند . به این دلیل که کارگردان ما برای هذیان گویی هایش در این اثر هیچ پیامی را در نظر نگرفته است .

نسترن داوودی – تئاتر فستیوال