نمایش « شبی بیرون از خانه » به کارگردانی مشترک رامین معصومیان و فرید قادر پناه از نیمه بهمن ۹۳ در تماشاخانه استاد مشایخی به روی صحنه رفته است . در ادامه می توانید گفتگوی اختصاصی تئاتر فستیوال را با این دو کارگردان درباره تجربه این همکاری بخوانید :

لطفا بیوگرافی مختصری از خودتان و کارهایی که تا به امروز داشتید بگویید ؟

معصومیان : ما تقریب به ۱۰ یا ۱۲ سال است که با همدیگر در قالب نویسندگی ، بازیگری ، دراماتورژی ، کار با گروه های دانشگاهی و شرکت در جشنواره های دانشجویی همکار هستیم و نمایش ” شبی بیرون از خانه ” اولین کاری است که به صورت مشترک کارگردانی کردیم .

من موسیقی خوانده ام و رشته اصلی فرید قادرپناه ، عمران است ولی در کنار رشته های تحصیلی که داشتیم در خدمت اساتید مختلفی چون دکتر دلخواه ، دکتر سقاییان ، نصرآبادیان ، ثروتی و اسماعیل کاشی دوره هایی را گذرانیدیم و با آنها در پروژه های ” زندگی انسان ” ، ” ارخش ” و ” آنتیگونه ” کار کردیم و در این کارها به عنوان بازیگر و مشاور همکاری داشتیم .

گروه نمایش ” شبی بیرون از خانه ” را معرفی کنید .

قادر پناه : مریم قربانیان بازیگر نمایش های ” زندگی انسان ” ، ” آنتیگونه ” و ” ارخش ” بوده است . فرهاد مهر خیرانی تاکنون در سه حوزه کارگردانی ، نویسندگی و بازیگری فعالیت داشته و آخرین کار ایشان نمایش ” زمزمه های نیمه  شب ” بود  . عقیل بهرامی ، در نمایش ” تکرار ” به کارگردانی خانیان بازی کرده است و اکنون نمایش ” دلم می خواهد دستت را بفشارم ” را بازی می کند . سوده اسدی ، طراح حرکت این نمایش که هم مربی این گروه هستند و هم استاد باله و حرکات فرم هستند و از شاخص ترین کارهای تئاتر ایشان ” آمدیم ، نبودید رفتیم ” است که کار آقای حداد بود .

معصومیان : این ها بازیگران اصلی ما بودند و بقیه خیلی سابقه کاری ندارند و باید بگوییم کار اولشان است که به روی صحنه می برند . خانم مینا زرنانی ، امین جلالی ، حسام قارونی و امونا پیکریان از دیگر بازیگران نمایش ” شبی بیرون از خانه ” هستند .

علت اینکه نمایش را دو نفره کارگردانی کردید چه بود ؟

قادرپناه : ما از ۱۰ سال گذشته یک پروسه ای داشتیم و بر آن اساس کارهای مشترک زیادی در کارگردانی و بازیگری انجام داده ایم ، اگر بخواهم در این باره توضیح دهم باید بگویم که کار دو نفره نیست ، کار یک نفره است به این دلیل که ما تیم هستیم و با هم هستیم و در هیچ شرایطی کار به گونه ای نیست که من بخواهم منحصرا کار کنم ، جلو روم و جدا شوم و یا همینطور آقای معصومیان . ما یک پروسه داریم که ۱۰ سال از آن گذشته و اگر ۵ سال دیگر انجام شود به آن لحظه ای که می خواهیم می رسیم و ما تصمیمی جدیدی نگرفته ایم و این تصمیمی است که از ۱۰ سال پیش بوده است .

معصومیان : ایدئولوژی همکاری ما از همان ابتدا به صورتی بود که ما بتوانیم با هم کار کنیم به این دلیل که افکار ، عقاید ، ایده های ما بسیار به هم نزدیک است و به راحتی با هم کار می کنیم .

از مزایا و معایب چنین روشی بگویید .

قادر پناه : این کار اصلا سختی نداشته و تنها مزایا داشته است ، این دو نفره بودن به ما خیلی در بخش تحلیل متن و تحقیقاتی به ما کمک کرد تا زمان سه ماهه ای را که برای این کار صرف کردیم به اندازه ی ۶ ماه ارزش داشت . به این دلیل که جداگانه این کارها را انجام می دادیم و در کنار هم جمع بندی می کردیم ، فکر می کنم ما حتی یکبار هم با هم مخالفتی نداشتیم .

معصومیان : اگر اختلاف نظر و یا مشکلی هم باهم داشته باشیم ، هیچوقت بروز داده نمی شود و آنقدر که با هم تیم هستیم اختلاف نظر ما ناخودآگاه حل می شود .

قادر پناه : یعنی بین ما اعتماد وجود دارد . یعنی اگر حرفی زده شود ، جبهه ای  نیست و پشت آن تدبیری است ، بحث نوشابه باز کردن نیست ، صادقانه بودن حرف های ما خیلی مهم است تا مردم ببینند که ما مشکلی نداریم .

معصومیان : هدف و ایده آل ما با هم کار کردن بود .

دلیل انتخاب نمایشنامه ” شبی بیرون از خانه ” چه بود ؟

قادر پناه : دلیل اصلی انتخاب این نمایشنامه بحث اجرا نشدن آن بود یعنی ما زمانی را صرف کردیم که بتوانیم محتوایی نمایشمان را انتخاب کنیم و یک آسیب اجتماعی را در نظر بگیریم که کمتر به آن پرداخته می شود ، ترسی برای دست زدن به این سوژه وجود دارد و احتیاج به یک سری کارهای روانشناسی است ، ما خیلی مشورت کردیم و به  NGO هایی رفتیم که در رابطه با این مسائل بحث می کنند . یکی از آن ها ترک وابستگی های ناسالم است و وقتی ما به آنجا رفتیم فرزندانی را دیدیم که به آنجا می آمدند و نگرانی های والدینشان اذیت شان می کرد و بالعکس والدینی می آمدند که از نگرانی خود نسبت به فرزندانشان خیلی ناراحت بودند و نمی توانستند تحمل کنند و این کار به مرحله ای رسید که تصمیم گرفتیم این کار را انجام دهیم و از آسیب هایی که یک فرد چه در خانواده و چه توسط خود می بیند و همچنین از بروز آسیب های اجتماعی که در بیرون گریبان گیر او می شود جلوگیری کنیم .

معصومیان : پرداختن به عقده های پنهانی که در بسیاری از افراد دیده می شود ولی بر اثر خجالت ، از مردم پنهان می کنند خیلی دم دستی است و شاید بسیاری از این  آدم ها را در اطرافمان ببینیم ولی به دلیل ترس از اجتماع هیچ وقت این مشکل را بروز نمی دهند و در یک جایی این مشکل سر باز می کند و یک اتفاقی برای آنها پیش می آید .  ” شبی بیرون از خانه ” از متن هایی بود که پینتر سعی می کند آسیب های اجتماعی را بیشتر نشان دهد و این متن خیلی به ایده و فکر ما نزدیک بود . در واقع ما دغدغه این را نداشتیم که به متن ” شبی بیرون از خانه ” که پینتر آن را نوشته پایبند باشیم ، بیشتر محتوا و آسیب اجتماعی مدنظر ما بود و ما این متن را آوردیم و اجرا کردیم ، یعنی خیلی پینتر وار بودن متن و این موضوع که سبک و سیاق پینتر چه بوده ، برای ما ملاک نبوده است . به گونه ای که حتی تا ۳ هفته قبل از آنکه اجرایمان شروع شود ، اسم کار ” شبی بیرون از خانه ” نبود ، براساس شبی بیرون از خانه اسمی گذاشته بودیم و بعد ها مشکلاتی از مترجم و مرکز اعلام شد که مجبور شدیم اسم نمایش را همان ” شبی بیرون از خانه “با اسم نویسنده و مترجم بزنیم .

این نمایش طراحی نورپردازی بسیار خلاقانه ای داشت ، آیا کارگردانان طراحی نور را بر عهده داشتند و یا طراح نور داشتید ؟

قادر پناه : بله طراحی نور و طراحی دکور را تیم کارگردانی انجام داده به این دلیل که می خواستیم ایده هایمان را در کار اجرا کنیم . به گونه ای خودمان آن را  اضافه و کم کردیم .

معصومیان : تمیرینات ما از یک سطحی به بعد ، از همان ابتدای تمرینات با نور بود و تمام تمرینات ما با نور چراغ قوه بود .

چنین روشی چگونه شکل گرفت ؟

معصومیان : کاش اجرایی که ما با چراغ قوه در تمرینات انجام می دادیم را می دیدید . به این دلیل که امکانات چراغ قوه در اختیار ما بود و کار خیلی فوق العاده تر بود .

قادر پناه : آقای فتحی در تمرینات ما حضور داشتند، امشب به من گفت : “من یک شب می خواهم شما با چراغ قوه نمایش را اجرا کنید “. همچنین آقای میربابا ، مسئول سالن ، چون بازبینی ما را با چراغ قوه دیدند ایشان هم هنوز اصرار دارند که ما با همان چراغ قوه ها کار را اجرا کنیم .

معصومیان : پروژکتور و دیمر امکاناتی که چراغ قوه به ما می داد را نمی دهد .

قادرپناه : نور سالن را اضافه کردیم ، در این سالن تنها ۵ نور است که به ما کمک می کند باقی نورهای سالن را خودمان اضافه کردیم . آقای رضوانی بخش نور ما را برعهده دارند و کارهای اجرایی را انجام می دهد .

تمرینات این نمایش چه مدت زمان برد ؟

قادر پناه : تمرین ما ۹ ماه طول کشید ، در سه ماه اول شخصیت شناسی بود و بازیگر در این مدت با فضا آشنا می شد  ، به طوری که ما موزیک هایی را با حال و هوای کاراکترها انتخاب می کردیم و در پلاتو چراغ ها را خاموش می کردیم و ۴ ساعت موزیک پخش میشد و کمتر دیالوگ می گفتیم و دیالوگ هایی به فضای کار اضافه می کردیم ، در سه ماه دوم بیشتر بر فرم و میزانسن کار کردیم و سه ماه آخر هم جمع بندی تمرینات نهایی نمایش بود .

ایده استفاده از سایه به چه صورت بود ؟

معصومیان :وقتی کار با چراغ قوه بود تماماً کار ما با سایه بود .

قادر پناه : بیشترین چیزی که ما داشتیم بحث سایه بود . و اصرار آقای فتحی برای استفاده از چراغ قوه برای بحث سایه هاست ، چون ما با سایه خیلی تمرین کردیم تا سایه هایی که در پشت در فضای قبرستان بوجود می آید بتواند تداعی گر قبرستان باشد و وحشتی که باید باشد دیده شود .

معصومیان : ما مجبور شدیم یک سری از ایده ها را به خاطر سالن حذف کنیم .

با توجه به میزانسن های این نمایش آیا این نمایش به صحنه ای بزرگتر نیاز نداشت ؟

معصومیان : ما باید اندازه وسعمان صحبت کنیم . ما دوست داشتیم در سالن خوبی اجرا رویم ولی به ما سالن نمی دادند . هیچکس بدش نمی آید در سالن بزرگ و خوبی مانند حافظ یا ایرانشهر کار اجرا کند . برای مثال اگر شما به سالن حافظ یا ایرانشهر بروید ، به رزومه شما کاری ندارند بلکه دنبال چهره هستند و طبیعتا به ما سالن نمی دادند ولی باز هم با همین امکانات کم مسئولین سالن خیلی با ما همکاری کردند و تا حد امکان و تا آنجایی که برایشان مقدور بود به ما کمک کردند .

قادر پناه : تا به حال به هیچ گروهی اجازه نداده اند که دکور بزند ، ولی ما تمام دکوری که در نمایش می بینید را تغییر داده ایم ، دیوار های کنار سالن و حتی ساعت که کاملا مشخص است را کاملا خودمان زده ایم .

معصومیان : دیواره های کنار سالن که الان شما می بینید پیش از این  تنها با پرده پوشانده شده بود و ما سعی کردیم در این سالن که اجرا داریم کمی ظاهرش را زیبا کنیم .

آیا در نظر دارید اجرای بعدی این نمایش را در سالن بزرگتری برگزار کنید ؟

معصومیان : بله ، ۱۰۰ %

قادر پناه : بله . این کار توانایی این را دارد که در سالن بهتر بتواند جذب مخاطب بیشتری داشته باشد تا حداقل زحمت بچه ها هدر نرود . بیشترین مشکلی که ما در این سالن داریم ، سه اجرایی بودن آن است و همین اتفاق باعث شد اجرای امروز ما با ۲۰ دقیقه تاخیر آغاز شود به این دلیل که گروه قبلی ۲۰ دقیقه تاخیر داشتند و به همین نسبت گروه بعدی ما سریع داخل سالن آمدند و ما امشب شب خلوتی را داشتیم ، در حالی که اجرای شب گذشته ما ، از ۵۱ صندلی که سالن دارد به اندازه ۵۶ نفر تماشاچی آمده بود و یک اتفاقی که بعد از هر اجرا اتفاق می افتد این است که هر کدام از تماشاگران می خواهند بعد از اجرا یک سلام و علیک به ما کنند . گروه بعدی هم حق دارد می گوید تماشاگران ما آمدند و باید سالن را ترک کنید ، یک مقدار این مسائل ما را اذیت می کند ولی تئاتر همیشه این سختی ها را دارد .

تا امروز که این نمایش اجرا شد ، از استقبال راضی بودید ؟

قادر پناه : تا امروز خدا را شکر استقبال خوب بود .

معصومیان : حقیقتا ما توقع نداشتیم که در ۱۰ شب گذشته استقبال خوب باشد ، انتظار داشتیم از بعد از ۱۵ شب این نمایش جان بگیرد ولی خدا را شکر از همان شب اول استقبال از نمایش خوب بود . ما تا امشب اجرایی کمتر از ۳۸ نفر نداشتیم و مخاطب ما نسبت به کارهایی که در این سالن اجرا می شود ، بیشتر بوده است .

آیا تا به حال در جشنواره ای این نمایش را اجرا کرده اید و یا قصد دارید در جشنواره ای آن را ارایه دهید ؟

بله ، ما قصد داریم که اجرا داشته باشیم و مشغول فیلم آن هستیم ، که بتوانیم هم برای جشنواره داخلی و هم جشنواره خارجی بفرستیم .

در حال حاضر جشنواره ای مد نظر دارید ؟

قادر پناه : مدیر روابط عمومی نمایش دنبال این کار است ، به ما از ارمنستان ، لهستان و آلمان پیشنهاد داده شده است.

معصومیان : بیشترین جشنواره ای که مد نظر ماست و ما به دنبالش هستیم ، هایفست ارمنستان است که در مهر ماه برگزار می شود ولی ۱۰۰ % برنامه آن را داریم که اگر خدا بخواهد و اساتید ما را قبول کنند در بخش مرور فجر سال آینده شرکت می کنیم .

حرف پایانی .

معصومیان : ممنون . کاش مسئولین کمی تئاتر را حمایت کنند ، مخصوصا ما که اسم و رسم آن چنان نداریم و در واقع دِلی و به دور از حمایت اساتید و حمایت مالی کار می کنیم .