کورش سلیمانی بازیگر تئاتر ، سینما و تلویزیون ، نمایش ” خرده نان ” را به نویسندگی لویی کالافرت ، در سی و هفتمین جشنواره تئاتر فجر ، در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر کارگردانی کرده است . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با این کارگردان انجام داده است که می توانید در ادامه آن را بخوانید :

در رابطه با انتخاب متنی از لویی کالافرت بگویید ؟ این نمایشنامه چه جذابیت هایی داشت که آن را برای اجرا انتخاب کردید ؟

من نمایشنامه ” خرده نان ” را اولین بار در حدود سال های ۸۹ – ۹۰ خواندم و همیشه دوست داشتم که این متن را روزی کار کنم . تصمیم دارم که سالی یک نمایش را به اجرا در آورم . به همین دلیل سال گذشته به سراغ متن های جدید و آنچه قبلا خوانده بودم ، رفتم و این متن به نظرم به لحاظ معنایی با شرایط اجتماعی ما نسبت داشت . همچنین به دنبال متن هایی هستم که بتوانم با تمام سختی هایی که دارد ، آن را به نتیجه برسانم  . بنابراین در زمستان سال گذشته به تئاتر شهر پیشنهاد اجرای این نمایشنامه را دادم و با تغییر مدیریتی که صورت گرفت ، در نهایت در آذر و دی ماه ۹۷ در سالن سایه به ما فرصت اجرا داده شد . در هر صورت از مدیریت فعلی و پیشین مجموعه تئاتر شهر و همکاران این مجموعه سپاسگزاری می کنم که این موقعیت را برای اجرای عموم در اختیار ما قرار دادند .

وجه اشتراک سوژه نمایشنامه ” خرده نان ” را با زندگی امروز مخاطبان چگونه می بینید ؟

این متن در دهه هفتاد نوشته شده و لویی کالافرت سالها پیش از دنیا رفته است ، من همیشه برای اجرای یک متن چه خارجی ، چه ایرانی و یا متعلق به سالهای دور ، بیش از هر چیز به دنبال این هستم که متن با شرایط اجتماعی که در آن زندگی می کنم ارتباط داشته باشد . وقتی متن ” خورده نان ” را خواندم ، دو مسئله در آن وجود داشت که برایم مهم بود و می توانست با مخاطب ارتباط داشته باشد :

یک ، پرداختن به شرایط زندگی میانسالی که بسیاری از افراد درگیر آن هستند و نمی دانند برای رهایی از زندگی یکنواخت و خالی از شور و امیدی که برایشان ایجاد شده ، چه کاری باید انجام دهند . در حالی که تنها با یک سری جزییات می توان زندگی را از حالت یکنواخت خارج کرد و خود را در خانه ، محل کار و کارهای روزمره محبوس نکرد . این موضوع می تواند یکی از دردهای انسان مدرن در سال ۱۳۹۷ باشد .

و مسئله دیگری که در این متن برای من مهم بود ، اینکه همه ی ما برای هر اتفاقی که رخ می دهد نظر می دهیم و خود را نسبت به وقایع حساس نشان می دهیم ولی در عمل وقتی قرار است در قبال دیگری  و یا جامعه کمکی کنیم و یا وظیفه ای را انجام دهیم ، پا پس میکشیم .

این دو مسئله در ” خرده نان ” مطرح شد و ما بر روی آن تمرکز کردیم و با میزانسن هایی که شکل گرفت و با بازی بازیگران و تمامی عوامل دیگر ، به آنچه که شما بر صحنه میبینید ، رسیدیم .

” خرده نان ” تنها دو پرسوناژ دارد . چگونه به انتخاب این دو بازیگر رسیدید ؟ و پروسه تمرینات این نمایش چطور پیش رفت ؟

تمریناتمان را از مهرماه آغاز کردیم ، چون من اعتقاد زیادی به تمرین دارم و فکر می کنم برای رسیدن به یک تئاتر خوب ، جز تمرین هیچ راه دیگری وجود ندارد . عوامل و بازیگران این نمایش را شهریورماه انتخاب و با آنها صحبت کرده بودم . اولین گزینه های من آناهیتا اقبال نژاد و رضا بهبودی بودند که خوشبختانه هر دو لطف کردند و دعوت من را پذیرفتند . من توانایی ، دغدغه و نوع نگاه این دو بازیگر را به تئاتر می شناختم و می دانستم که اشتراک نظر داریم . زیرا بسیار مهم است که وقتی یک تیم با هم کار می کنند به لحاظ فکری ، ذهنی و نوع نگاه به هم نزدیک باشند . ما تمرینات را انجام دادیم و خوشبختانه کار به اجرا رسید و تماشاگران در همین هفته اول با حضورشان نشان دادند که از نمایش رضایت دارند .

به آنچه در اجرای عموم تان می خواستید ، رسیده اید ؟

قطعا . کارگردانی تنها خواندن یک متن توسط بازیگر بر روی صحنه نیست ، بلکه نوشتن دوباره متن است . در کارگردانی قسمت هایی از متن با توجه به تحلیل کارگردان ، پررنگ می شود و یا ممکن است او در قسمت هایی از متن با نویسنده اشتراک نظر داشته باشید و در قسمت هایی دیگر نداشته باشد . همچنین توانایی بازیگر نیز در اجرا ملاک است . این که بازیگر بتواند در قسمت هایی از نمایش به اثز چیزی اضافه کند . حتی طراحی صحنه ، طراحی لباس ، صدا ، نور ، گرافیک و موسیقی همگی می توانند حس متن را افزون کنند و لایه های بیشتری به متن اضافه کنند .

باید بگویم در همه بخش های نمایش ” خرده نان ” ، کسانی همکاری می کنند که همگی از اساتید این رشته ها هستند و همگی در خدمت کار بوده اند و تقطه نظرات بسیار مفیدی به این نمایش اضافه کرده اند تا این اثر به انجام رسانیده شود .

در خصوص طراحی صحنه این نمایش توضیح دهید ؟

من هم در هنر و هم در تئاتر به زیبایی و معنا ، تواما اعتقاد دارم . من از دوران دانشجویی تاکنون با سینا ییلاق بیگی همکار بوده ام و تاکنون در کنار هم بسیار کار کرده ایم و با ذهنیت های هم آشنا هستیم . طراحی صحنه ای نمایش خانه ای ناقص را نشان می دهد که کفپوش هایش نامرتب چیده شده و حالت قفس دارد . یه طوری که انگار پرسوناژها در آن محبوس شده اند و غیر از درب خانه که در انتهای سالن بسیار تنومند دیده می شود هیچ چیز چشم را نمی گیرد .

در بروشور نمایش ، نام تهیه کننده هم جلوی اسم تان درج شده است . در رابطه با تهیه کنندگی در تئاتر بگویید ؟

با توجه به وضعیت اقتصادی ، معتقد هستم تئاتر نباید متضرر شود بلکه اگر با کیفیت باشد ، قطعا می تواند هزینه های خود و دستمزد عواملش را تامین کند . از طرف دیگر آثاری تولید می شود که قیمت بلیت های آن ها بسیار زیاد است و قشر وسیعی از طبقه متوسط و دانشجو از دیدن آن آثار محروم می شوند . اینگونه کارها به نوعی دست رد به سینه تماشاگرانشان می زنند و من اساسا آن ها را نمی پسندم و معتقد هستم که حتی کارهای پرخرج هم اگر کمی سطح توقعشان را پایین بیاورند و یا دستمزد بازیگرانشان را کم کنند ، می توانند قیمت های متعادل تری داشته باشند .

در رابطه با اجرای این نمایش در جشنواره تئاتر فجر بگویید .

جشنواره تئاتر فجر برای من ، شکل های مختلفی داشته است . اولین بار در سال ۱۳۷۸ ، با نمایش « وعده گاه نهنگ ها » نوشته حمید رضا نعیمی که تقریبا بیست سال از آن گذشته است ، در جشنواره تئاتر فجر حضور داشتم . سال ها در آن شرکت نکرده ام ، در دوره هایی هم به عنوان بازیگر حضور داشتم و چند بار هم من متن داده ام و پذیرفته نشده است و این اولین دوره ای است که به عنوان کارگردان شرکت کرده ام .

من بسیار خوشحال هستم چون جشنواره برای نمایش ما ، فرصت دوباره ای را فراهم کرد که دو اجرا برای تماشاچیان عزیز برویم که حالا به هر دلیل نتوانسته بودند در اجرای عموم ببینند ، هیچ موقعیتی بهتر از این برای یک گروه نیست که اثرش بیشتر دیده شود .

 ما ماه ها تلاش کرده ایم ، بنابراین دوست داریم که تعداد تماشاچیان بیشتری نمایش مان را ببینند و بیشتر حرف ما را بشنوند و این در واقع اولین ویژگی جشنواره است . در کنار آن ، خصوصیت جشنواره این است که آثار ، ارزیابی و  نقد و بررسی می‌شود و این می تواند برای گروه سازنده باشد و متوجه نقاط قوت و ضعف خود شود . این تجربه خوبی است . چه بخواهیم و چه نخواهیم جشنواره تئاتر فجر ، در تئاتر ما یک نقطه ی عطف است .

از اجرایتان در جشنواره تئاتر فجر راضی بودید ؟

خوشحال هستم از این که این فرصت دست داد که ما با همان کیفیتی که در اجراهای عمومی داشتیم ، با حفظ دکور و تمام ویژگی های بصری به روی صحنه برویم . با همراهی بازیگران عزیزم ، در فاصله بین اتمام اجرای عموم که اواسط دی ماه امسال بود تا روز پیش از اجرای جشنواره ، تمریناتمان را ادامه دادیم . حتی نکاتی را تصحیح و اضافه کردیم تا بهتر بتواند بهتر اثر بگذارد .

برای ما کار کردن در تئاتر ، به گونه ای سفر است ، سفری که تا آخرین شبِ اجرا ادامه دارد و آن سفر برای لذت بردن از کاری است که ارائه می‌ دهیم برای اینکه بتوانیم در واقع یک اثر شایسته ی تماشاگر را عرضه کنیم .

و صحبت پایانی ؟

از تئاتر فستیوال ممنون هستم که همچنان پویا و همراه با تئاتر مستقل ایران حرکت می کند . همچنین از تماشاگرانی که به تماشای این نمایش آمده اند ، نیز تشکر می کنم و امیدوار هستم که کم فروشی نکرده باشیم . اینطور که ما نسبت به همه چیز نقد می کنیم که چرا کیفیت نان ، لبنیات یا ماشینمان … به این صورت است ، کاش حداقل در اثری که خلق می کنیم ، تماشاچی این اعتراض را نسبت به ما نداشته باشد که چرا در این اجرا کوتاهی دیده ایم و یا چرا بازیگرانش خوب نبودند و یا چرا متن بیهوده انتخاب شده بود !! امیدوارم تماشاچی از دیدن کار ما راضی باشد ، هیچ هدیه ای برای ما با ارزش تر از رضایت مخاطب نیست و متقابلا وظیفه ای که ما داریم این است که در ارتقا سطح فرهنگی جامعه در حد مختصر تماشاگر محدودی که تئاتر دارد تلاش کنیم .