یادداشتی بر نمایش “آنتیگنه” به کارگردانی حمیدرضا هدایتی

شوخی با سوفوکل هیچ اشکالی ندارد. می توان نماشنامه “آنتیگنه” را به روز کرد و در زمان معاصر به آنتیگنه پرداخت اما این شوخی تا چه اندازه ای مجاز است؟ شوخی در این حد که پادشاهی را که بر یونان در ۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح حکم می راند را به قصابی که تنها بر قصابی خود حکمرانی می کند، مبدل کرد ! آنتیگنه ای را که برای به خاکسپاری جسد برادرش با کرئن ، پادشاه وقت به مبارزه می پردازد را به آنی ای تبدیل کرد که تنها برای رفتن به دانشگاه بر علیه دایی اش که گویا کرئن آنتیگنه است ، به مبارزه برمی خیزد ! این آنتیگنه ای که ما شاهد آنیم جز سرگیجه و خستگی چیزی در مخاطب برنمی انگیزد. آنتیگنه ای که در زمان سفر می کند و مجسمه می سازد و پی در پی مجسمه هایش می شکنند.

نمایشنامه ای که حمیدرضا هدایتی آن را نوشته ، نمایشنامه ای درهم و برهم  و گیج کننده ، نه تهییج کننده ، بلکه بسیار خسته کننده و آزاردهنده است . در اینجاست که متوجه می شویم میان بازیگری و کارگردانی چه راه طولانی و دشواری وجود دارد چرا که هدایتی از آن دست بازیگرانی است که بر صحنه ی تئاتر به خوبی می درخشد و بازی فوق العاده ی او را در زندگی انسان نمی توان به آسانی فراموش کرد . اما امروز با کارگردانی ، مواجه ایم که نتوانسته از پس نمایشنامه برآید و نمایشی آزار دهنده را تحویل مخاطب می دهد.

“آنتیگنه” هدایتی را وقتی به تماشا می نشینی ، بی هیچ تلاشی متوجه زحمت بسیاری که این گروه پر تعداد کشیده است ، می شوی . زحمتی که نشان از ساعت ها تمرین و بی خوابی این گروه جوان دارد ، تلاش بازیگرانی که تمام سعی خود را کرده اند که به خوبی از پس ایفای نقشی که بر دوششان نهاده شده ، برآیند و به حق شاهد بازی فوق العاده ی از تمامی ۱۳ بازیگر این نمایش هستیم  . اما چه حیف که بازی خوب بازیگران فقط بخشی از ارکان نمایش محسوب می شود و ارکان دیگر نمایش نظیر نمایشنامه ، میزانسن و … را چه کنیم که دارای ایرادات اساسی هستند.

و چه حیف و صد حیف که نگارنده مسئولیت نقد کردن این اثر را برعهده دارم چون دلم می خواهد کاری کنم که زحمت این همه عوامل ، با آن بازی های درخشان تبدیل به احسن شود . اما وقتی از خودم می پرسم که می توانم این اثر را به دوستی معرفی کنم یا نه ، می بینم رسالت حرفه ایم به من چنین اجازه ای نمی دهد . چه برسد به آنکه بخواهم در این فرصتی که رسانه ای چون تئاتر فستیوال در اختیار من می گذارد ، احساسی عمل نموده و مردم را در این اوضاع نابسامان اقتصادی دعوت به کاری کنم که جز ناامید شدن و دلزدگی از تئاتر چیزی در پی ندارد.

فرهاد ابراهیمی والا – تئاتر فستیوال