یادداشتی بر نمایش ” وانیک ” به کارگردانی سهراب سلیمی

به بهانه اجرایش در سی و جهارمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر

نمایش وانیک کاری از گروه “صورتک” در دهمین روز از سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر به کارگردانی سهراب سلیمی در  سالن قشقایی مجموعه تئاتر شهر به روی صحنه رفت.

“سه گانه وانیک” یکی از نمایشنامه­های مشهور واسلاو هاول ( Václav Havel ) نمایش­نامه نویس و سیاستمدار صاحب­نام اهل چک، توسط علی امینی نجفی به فارسی برگردانده شده است. سه گانه وانیک سه نمایشنامه جدا به نام های احضار، گشایش و اعتراض را در بر میگرد که حلقه اتصال آن­ها “فردینان وانیک” مردی روشن­فکر و نویسنده­ است که برای گذران زندگی خود مجبور به کاری پست و خارج از شأن اجتماعیش در کارخانه آبجو سازی می شود. هاول در اثر خود نه تنها مقطعی از داستان زندگی، روابط کاری و دوستانه فردینان را پیش چشم مخاطب به نمایش می­گذارد، بلکه در خلال این داستان گویی، با نماد پردازی به وضعیت خفقان­آور جامعه­اش می پردازد؛ به صحنه آوردن مردم کوته فکر اقشار مختلف – چه پرولتاریا مانند مدیر و چه بورژوا مانند ورا و  میشائیل- با همین هدف انجام گرفته است. سهراب سلیمی در ساحت کارگردان با حذف یک نمایشنامه – اعتراض-  از مجموع سه گانه علاوه بر کاستن پاره ای از دیالوگ­ها خواسته تا اثر را تصاحب کند و مخاطب را در طول اجرا به فکر وادارد. اما وی آن­چنان که باید و شاید نتوانسته در طول اجرا و در میانه دیالوگ­های طولانی بازیگران، تمهید اجرایی خاصی در نظر بگیرد؛ بر همین اساس، دقیقا از نیمه، تماشاگر شاهد نمایشی ملال­ آور و خسته کننده می گردد. بازیگران هم به جز رضا مولایی -بازیگر نقش مدیر-، در بخش اول نمایش، همگی بازیگران، بازی­های روتین و گاه حتی اگزجره­ای از خود ارائه می دهند. با این حال، طراحی صحنه این

نمایش را می ­توان روزنه امیدی به حساب آورد. نوید به­تویی با استفاده عناصری چون میز چوبی، صندلی بزرگ با روکش مخملی قرمز و تعدادی بشکه قادر بوده تا میزانسن را هم در قسمت اول و هم در بخش دوم به زیبایی بیاراید؛ به علاوه وی به خوبی توانسته تا حس خفقان و سنگینی را بر تمامیت فضای نمایش چیره سازد. موسیقی نیز در این نمایش دارای جایگاه ویژه­ای است؛ احمد ساعتچیان با انتخاب­های ویژه و منحصر به فرد خود توانسته تا در هر برهه مخاطب را در حال و هوای همان صحنه قرار دهد. چه زمانی که در اول نمایش صدای خر و پف  مهیب رئیس، سالن را پر کرده است و چه زمانی که هنگام  ورود فردینان به خانه میشائیل و ورا موسیقی مبکر ( Ma Baker ) گروه بانی ام ( Boney M ) را می­ شنویم.

بر این اساس، سهراب سلیمی با وجود متن موفقی که انتخاب کرده نتوانسته آن­چنان که شایسته است از تمامی ظرفیت­های متنی اثر استفاده کند و بالطبع در خلق نمایشی چشم نواز توفیق نیافته است.

مروارید نیک بین – تئاتر فستیوال