هادی حوری نویسنده و کارگردان تئاتر که نویسنده نمایشنامه هایی همچون “ترسا” ، “کیارش” ، “اگر سپیده سر زد” و … است ، چندی پیش نمایش “سیه نامه باستان” را در سالن استاد انتظامی خانه هنرمندان به روی صحنه برد که متاسفانه پیش از موعد مقرر اجرای خود را پایان داد . این نمایش که تلفیقی از تکنیک نمایش ایرانی همچون نقالی ، پرده خوانی و اجراهای مدرن همچون مولتی مدیا است ،با نگاهی نقادانه به اساطیر می پردازد . هادی حوری طی گفت و گو با خبرنگار تئاتر فستیوال از “سیه نامه باستان” و دلایل اتمام زود هنگام این اثر نمایشی گفت .
هادی حوری با بیان اینکه نمایش “سیه نامه باستان” از زبان رستم و سهراب به چگونگی کشته شدن سهراب می پردازد ، در این باره توضیح داد : “سیه نامه باستان” به واشکافی اینکه جریانات اجتماعی چقدر می توانند در رخ دادن یک فاجعه دست داشته باشند ، می پردازد . در مسیر داستان تمام عواملی که ما را به نقطه ی دراماتیک داستان یعنی جایی که رستم ناچار به ضربه زدن می شود و سهراب مرگ ناچار و محتومی را در پیش دارد ، می ببینیم .
او ادامه داد : در “سیه ناه باستان” ضمن اینکه با اساطیر و کهن الگوی حکیم فردوسی روبرو هستیم ، تلاش می کنیم در شکل اجرایی به نوعی اسطوره گریزی داشته باشیم و گاها با شکستن فضاهای مستقیم اساطیری و شکل کلاسیک و باستانی آن ، باور مخاطب را به این سمت ببریم که می شود با شکستن اسطوره و فضاهای جامدی که گاهی اوقات ، باور و اعتقادات جامعه به ذهن ما تحمیل می کند ، به یک بررسی جدیدتری رسید و تحولی را در برخی نگاه ها ایجاد کرد . البته اساطیر به ویژه اساطیر ایرانی این خاصیت را دارند و به ما اجازه می دهند که وارد جهان آن ها بشویم و تفسیر خودمان را دریافت و ارائه کنیم .
کارگردان “سیه نامه باستان” با ذکر این نکته که گاها این نمایش به سمت پارودی یا نقیضه رفته است ، در این باره گفت : ما تلاش کردیم در موقعیت های نمایشی و خارج از فضای قصه ، بدون اینکه بخواهیم به ساحت اساطیر به خصوص حکیم فردوسی و شاهنامه لطمه ای بزنیم ، با ایجاد پارودی ها مقداری به طنز و کمدی خاص نمایش های ایرانی نزدیک شویم . در شکل زیبایی شناسی اثر هم به سمت استفاده از تصاویر و نقاشی های سنتی و باستانی خودمان نظیر نقاشی قهوه خانه ای ، مینیاتورها ، شاهنامه نگاری ها و صفحه آرایی هایی رفتیم .
حوری سپس در این باره بیشتر توضیح داد : در بخش تجسمی یا تصویرگرایی اساطیر ، وقتی به گذشته برمی گردیم بیشتر با نسخه نویسی ها و مینیاتورهایی که بعضا لابه لای اشعار و ابیات حماسه سرایی ها بوده ، روبرو می شویم و از دوران صفوی ، گاها با هنری به نام هنر نقاشی قهوه خانه ای و بعضی از نقاشی های دیواری که در بناها به کار رفته اند ، برخورد می کنیم اما تمام این تصاویر ، دو بعدی اند و استفاده ی سه بعدی و ایجاد پرسپکتیو در آن ها مقداری دشوار است . کاری که ما کردیم این بود که از تکنیک میکرو تئاتر استفاده کردیم به این معنا که آکسسوار یا حرکت کوچکی را وارد کنیم که توسط مولتی مدیا گسترده شود یا اینکه توسط میزانسن آن را به کار بگیریم و در تصویر بزرگتری به مخاطب نشان بدهیم .
او در ادامه افزود : اما از منظر دیگر ، در تئاتر ایران پرده خوانی را داریم و کار ما یک پرده خوانی است اما پرده خوانی ای که با استفاده از تلفیق نمایش های سنتی و نمایش مدرن و مولتی مدیا ، سعی کردیم آن را به سمت یک کار مدرن و جدید بکشانیم و یک ساختار زیباشناسی خوبی را ارائه دهیم که بازیگر بتواند در آن نقاشی ها ، پرسپکتیو وارد کند و خودش جزئی از آن شود و حتی آن نقاسی ها را به بازی بگیرد و به بازی خودش اضافه کند . مثلا در سفر گودرز به زابل ، اسب درون نقاشی بیرون می آید تا گودرز سوار آن بشود یا در بخش استقبال از رستم ، شکرگاه را داریم . همه ی این ها قطعاتی از نقاشی های قهوه خانه ای هستند که برای آن ها پرسپکتیو ایجاد شده است .
این کارگردان تئاتر با بیان اینکه می توان گفت این اولین باری است که از این نمونه کارها ارائه می شود ، گفت : شاید بشود از این مسیر انیمیشن را وارد تئاتر کرد و مخاطب در حین اینکه با یک نمایش میزانسن شده طرف است ، در عین حال با یک انیمیشن و فیلم دکوپاژ شده هم طرف است و هر دو را هم زمان ، در حال تولید و به صورت زنده می بیند ، نه چیز ضبط شده ای که بازیگر تلاش کند تا مفهومی را از آن بیرون بکشد . ما در “سیه نامه باستان” تلاش کردیم که این اتفاق بیافتد اما در عین حال به تمام ساختارهای نمایش ایرانی پایبند بودیم و تلاش کردیم نوع میزانسن ها ، حرکت ها ، کنش ها و حتی شکل روایی متن را حفظ کنیم .
او همچنین در مورد استفاده از دو نقال برای نقل یک موضوع گفت : نمونه ی استفاده از دو نقال برای نقل یک موضوع را به صورت بسیار فراموش شده تنها در رگه های ضعیفی از نقالی خراسانی ، بخش های تربت جام ، بیرجند و گاهی اوقات شمال خراسان داریم . در عرف ، نقالی و پرده خوانی یک نفره است و من تا جایی که سواد و بضاعت آن را داشتم ، سعی کردم آن را با دو نقال به روی صحنه ببرم و از این قابلیت استفاده کنم .
هادی حوری در مورد مشکلات پیش آماده که باعث شد نمایش “سیه نامه باستان” زودتر از موعد مقرر به پایان برسد ، به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : ما باید تا ۱۷ شهریور ماه اجرا می داشتیم منتهی از آغاز شروع نمایش و در حین اجرا دچار مشکلاتی شدیم که به بعضی از سیاست گذاری های غلطی که در استفاده ی از یک سالن وجود دارد ، برمی گردد . اولین مشکل ، ۳ اجرایی بودن این سالن است . اینکه شما ناچارید در ساعتی که اساسا ساعت تماشای تئاتر نیست یعنی ۵:۳۰ عصر اجرا بروید ، مخصوصا با توجه به طرح ترافیک و شرایط ترافیکی تهران این ساعت اصلا ساعت مناسبی نیست اما با این وجود ما شروع کردیم . ناچار بودیم نیم ساعته تماشاچی را مجاب کنیم بدون اینکه بخواهیم حتی نفس تماشاچی را بگیریم یا زمان و فرصت این را داشته باشیم که بازیگران بخواهند مورد تشویق تماشاچی قرار بگیرند ، می بایست بلافاصله دکور را جمع می کردیم . باید سالن را تحویل می دادیم و نمایش بعدی حدود ۲۰ دقیقه فرصت داشتند که جای سکوها را عوض و سالن را برای اجرای خودشان آماده کنند و این مسئله تمام انرژی ما را در طی اجرا می گرفت .
او با ذکر این نکته که در میانه اجرا به جشنواره ی تئاتر عروسکی برخوردند ، ادامه داد : جشنواره تئاتر عروسکی قابل احترام است اما اینکه سیاست گذاری غلط جشنواره می تواند نمایش های در حال اجرا را تعطیل کند ، خیلی غلط است . معمولا جشنواره ها یا در زمان خاصی برگزار می شوند که اجراها تمام شده یا ابتدای سال تاریخ و برنامه شان را اعلام می کنند تا سالن ها ، اجراهایشان را با آن ها تنظیم کنند . جشنواره ها بایستی به اعتلای تئاتر کمک کنند اما متاسفانه سیاست گذاری یا برنامه ریزی غلط که تنها شامل جشنواره عروسکی نمی شود ، به تئاتر ما برخورد و در این سالن ۳ نمایش به مدت یک هفته تعطیل شد .
وی افزود : به هر حال جشنواره را به خاطر بین المللی بودن و قول هایی که داده است و سرمایه گذاری هایی که شده نمی توان تعطیل کرد اما این سیاست گذاری غلط باعث می شود نمایش ما در هفته ی اول نتواند نفس بکشد . بعد از جشنواره مجددا اجرا را شروع کردیم اما تا خواستیم تبلیغ کنیم ، اعلام کردند که پنجشنبه ، جمعه و شنبه تعطیل است . چرا ؟ چون سم پاشی داشتند . یک روز به خاطر شهادت تعطیل بود که برای ما هم قابل احترام است و ما هم قاعدتا تعطیل می کردیم و مخاطب تئاتر هم می داند در این روزها و ایام تئاتر تعطیل است . اما روز شنبه را که از ابتدا در جدول اجراهای ما گذاشته بودند را هم به خاطر سم پاشی تعطیل کردند . مجموع این ها برنامه های ما را کاملا به هم ریخت و عملا نمی توانستیم به سقف فروش هم برسیم . سیاست گذاری غلط اجرای ما و ۲ اجرای بعد از ما را کاملا تحت شعاع قرار داد و وقتی سالن گفت اجرا را چهارشنبه تمام کنید ، ما پذیرفتیم و هیچ تلاش و اصراری برای ادامه ی اجرا نکردیم و با این شرایط تمام خستگی کار به تن ما ماند .
هادی حوری در پایان در مورد امکان اجرای مجدد نمایش “سیه نامه باستان” به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : نمایشی که اجرا می شود مانند یک فرزند زنده است ، من هم اگر نخواهم ، این تئاتر ما را به سمتی می کشاند که برایش کاری انجام دهیم . رایزنی هایی کرده ام و صحبت هایی شده ، خوشبختانه برخی از دوستانی که به تماشای نمایش نشستند ، مدیریت بخش هایی را دارند و از کار خوششان آمده و بنا به لطفی که به من داشتند خواستند که صحبت هایی کنیم و برای ادامه ی اجرا امکان یابی شود . برای سالن های مجموعه تئاتر شهر هم می خواهم تقاضا دهم و امیدوارم در تراکم کاری که دارند فرصتی هم برای اجرای نمایش ما پیدا شود . خوشبین هستم که اجرای مجدد این نمایش را به جایی برسانم چون مخاطب در همین چند وقت نشان داد که کار را دوست داشته و کاری است که با مخاطب ارتباط برقرار می کند و برایش دارای ارزش است . در نتیجه فکر می کنم کمبودی نسبت به اجرای این اثر دارم و بایستی در جای دیگری و به شکل دیگری آن را ادامه دهم .
