نمایش سنتی عروسکی ” پهلوان کچل ” از معدود آثار باقی مانده از سنت اجرای نمایش های عروسکی دستکشی ایران است که تحت عنوان نمایش های خیمه شب بازی ، فرم اجرایی و پرسوناژهای ثابتی دارد . شاید از این رو باشد که بسیاری از کارگردان های تئاتری ، تمایل چندانی برای اجرای چنین نمایشی نداشته باشند و از سوی دیگر نگران این باشند که از سوی مخاطب با استقبال رو به رو نشوند .
اما نمایش ” پهلوان کچل ۱۸ عیاری ” به کارگردانی علی محمدی ، توانسته هم از لحاظ فرم اجرایی و هم جذب مخاطب ، ترفند هایی به کارگیرد که در نهایت اجرای موفقی را به روی صحنه ببرد ؛ چرا که :
در طراحی قصه و پرسوناژها ، مخاطب امروزی را در نظر گرفته است . قصه درباره پهلوانی است که کلیه سنگ ساز دارد و سنگهای دفع شده از جنس طلا هستند . فیروز با همدستی دختری که تا پیش از این همسر پهلوان نمی شد ولی از وقتی می فهمد که کلیه طلاساز دارد ، با او ازدواج می کند ، بدون آنکه بفهمند از این موضوع سوءاستفاده می کنند و در این میان در چنگ جادوگر می افتند و … . در واقع از اغلب پرسوناژهایی که در نمایش های پهلوان کچل هستند در روایت این قصه استفاده می شود و شخصیت پردازی آنها هم بیشتر شبیه آدم های امروزی هستند . از این رو مخاطب با آنها و کنش هایشان ارتباط برقرار می کند .
از سوی دیگر در فرم ثابت این گونه از نمایش ها ، کارگردان این اثر ، خلاقیت هایی به کار برده که نتیجه موفقی داشته و نمایش خوبی را به روی صحنه برده است .
طراحی صحنه در نمایش های خیمه شب بازی ، متشکل از خیمه ای با پس زمینه مشکی است . اما در این نمایش در صحنه های مختلف ، طراحی های مختلفی در جهت روایت قصه انجام شده که هم به صحنه ، عمق بخشیده و هم فضاهای عینی تری را برای مخاطب خلق کرده است . همچنین با نصب پرده دیحیتال در قسمت پایین خیمه ، شیوه خلاقانه ای را در طراحی صحنه استفاده کرده اند و مبارک تماس تصویری ویدئویی برقرار می کند و یا در صحنه ای دیگر ، قصه نمایش را به این طریق به جلو پیش می برد . این میزان از تغییر و خلاقیت در طراحی صحنه از آن جهت مثبت است که در خدمت قصه و هم راستا با فرم سنتی آن است .
گروه موسیقی در این گونه نمایش سنتی ، از ارکان اصلی به شمار می آید که دو نوازنده تنبک و کمانچه دارد . امیرحسین انصافی ( نوازنده تنبک ) به عنوان مرشد در پای خیمه هم مستقر است و ضمن ایفای نقش دیلماج ( مترجم ) عروسک ها ، راویت و هدایت گری مجلس را نیز بر عهده دارد و همچنین به عنوان بازیگری که با عروسک ها وارد بازی می شود موفق عمل می کند . او از آن جهت که در قصه ی نمایش ، هم زمان با مخاطبان از اتفاقات با خبر می شود ، جالب شده است .
هیچ یک از المان های نمایش خیمه شب بازی در نمایش ” پهلوان کچل ۱۸ عیاری ” حذف نمی شوند بلکه در جهت قصه تغییر شکل یافته اند و در خدمت نمایش به کارگرفته شده اند و در نهایت با همین تغییرات به ظاهر کوچک در فرم اجرایی نمایش و تعریف قصه ، نمایشی قابل قبول را روی صحنه اجرا شده است .
مینا محمدی – دپارتمان نقد تئاتر فستیوال
