آسو بهاری ، نویسنده و کارگردان اهل کرمانشاه ، با دو اجرا در تالار مولوی ، نمایش ” مرد شده ” را با محوریت پرداختن به زندگی مردم شهر کوبانی در جنگ با گروه تروریستی داعش ، در سی و هفتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر به روی صحنه برده است . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با او انجام داده است که می توانید در ادامه بخوانید :
با توجه به اینکه چند سالی است که از آزادی شهر کوبانی می گذرد ، دغدغه شما برای به روی صحنه بردن نمایشی در این رابطه چه بود ؟
همچنان بعد از گذشت چند سال ، نشانه ها و اثر حضور گروه تروریستی داعش از لحاظ اقتصادی و … در زندگی مردم این منطقه دیده می شود . این موضوع از چند جهت برای من جذاب بود . از یک طرف من کرد هستم و از طرف دیگر به نوشتن علاقه دارم و اتفاقاتی که برای کردها می افتد را دنبال می کنم . به همین خاطر اتفاق کوبانی ، برای من مهم بود .
در اواسط این جنگ ، خبرهایی از داعش لو رفت و پخش شد که اگر آنها با دست ، خنجر یا گلوله ی یک زن کشته شوند ، به جهنم می روند . این خبر که به گوش مردم کوبانی رسید ، آنها از این قانون به عنوان یک پلتیک برای باز پس گیری جبهه هایی که در آن ضعیف بودند استفاده کردند . به این شکل که ، زنان در خط مقدم جبهه ها ، از سنگرهای دشمن هم جلوتر می رفتند تا با شنیدن صدای این زنان ، داعشی ها از ترس اینکه روانه جهنم نشوند ، آن جبهه را ترک کنند و تصمیم بگیرند از زاویه ی دیگری به شهر حمله بکنند .
قصه ی این نمایشنامه چگونه شکل گرفت ؟
من سعی کرده ام قوم نگاری نکنم . مفهوم جنگ برای من مفهوم تلخی است . من متولد سال ۱۳۶۲ و اهل کرمانشاه هستم و هنوز صدای خمپاره هایی که در کودکی بر روی سرمان خالی شده را کاملا به یاد دارم و حتی اگر ترقه ای در نزدیکی ام منفجر شود ، از شدت ترس ، دو متر به هوا می پرم . همیشه به عنوان فردی که خود و هم نسلانم چنین روزگاری را گذرانده ام ، این موضوع دغدغه ام بوده است و می خواستم چیزی در این رابطه بنویسم . جنگ ، جنگ است و فرقی ندارد کجا اتفاق می افتد . تلخ است . شاید برای بعضی از کشورها منافعی هم به همراه داشته باشد ولی در نهایت جنگ ؛ سیاه ، پلید و کثیف است و هیچ چیز انسانی در آن وجود ندارد .
در رابطه با انتخاب بازیگران و اجرای این نمایش توضیح دهید .
لازم می دانم در اینجا از بازیگرانم تشکر کنم . هیچ کدام از این بازیگران کرد زبان نیستند ؛ اصفهانی ، شیرازی ، لر و تهرانی هستند . حدود ده الی دوازده ساعت ، برای کاری که خودشان دوست داشتند و لطفی که به من داشتند ، تمرین می کردند . حالا وقتی خروجی را می بینید ، حتی وقتی یک مخاطب کرد زبان این نمایش را می بیند ، دچار شک می شود که این بازیگران کرد هستند یا نه . از آنها بسیار تشکر می کنم .
نمایش ” مرد شده ” ، دو بار اجرای عمومی رفت . چه بازخوردهایی داشتید ؟
یکبار در فروردین و اردیبهشت امسال در سالن مولوی و تیر و مرداد امسال در سالن سمندریان ایرانشهر اجرا کرده ام . تاکید می کنم این نمایش ربطی به کرد ها ندارد . من بازخوردهایی داشتم که جوانی ، عزیزش را در جنگ از دست داده بود و یا پیرمردی که همسرش را در جنگ از دست داده بود . برای من مهم این است که به این مفهوم اشاره کنم که جنگ هیچوقت کهنه نمی شود و یک هیولای سیاه است ، هنوز هم وجود دارد و وجود خواهد داشت . ما اگر انسان هستیم باید تلاش کنیم ، بد و زشت بودن این اتفاق را انعکاس دهیم . شاید کمتر اتفاق بیفتد .
در رابطه با حضورتان در جشنواره تئاتر فجر بگویید .
من حدود هشت سال به دلیل مسائل شخصی کار تئاتر نکرده ام . برای این نمایش هم تلاش نکردم که در این رابطه بنویسیم ، جوششی بود که بعد از دیدن آن همه جنابت در من شکل گرفت و چون خودم کرد هستم ، روی اخبار کردها متمرکز هستم این جوشش در من شکل گرفت . من این متن را متنی دراماتیک نمی دانم . آن را ادای دین و تخلیه روحی می دانم .
به هر حال هر کسی دوست دارد اثرش را با انسان های بیشتری به اشتراک بگذارد و بسیار خوشحال هستم که دو اجرای عموم رفتم . به نظرم مخاطبان بسیار فهیمی داشتم . هنوز به تئاتر امید زیادی هست . بسیاری از ما ، اهالی تئاتر ، در برابر این جمله که : ” سلبریتی ها پول ساز هستند ” ، تسلیم شده ایم . اما من سعی کرده ام به سراغ مفاهیم انسانی و غیر کمیک که به غلط ذهن تماشاچی کمدی دوست ما ، دوست دارد ، بروم . به نظر من تئاتر وجهه انسانی دارد و هنوز می توان داستان گفت و تماشاچی را با حال خوب از سالن بیرون فرستاد و لزومی ندارد این حال خوب ، صرفا خنداندن باشد . اگر یک درگیری فکری برای مخاطب بوجود بیاید ، برای هنرمند کافی است .
