پانزدهمین جشنواره نمایش عروسکی با حضور هنرمندان داخلی و خارجی از ۲۲ شهریور ماه در تهران در حال برگزاری است . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی را با رضا آشفته منتقد تئاتر ، درباره ی کیفیت برگزاری پانزدهمین جشنواره تئاترعروسکی انجام داده است که می توانید در ادامه مطالعه کنید .
کیفیت برگزاری جشنواره امسال را چگونه می بینید.
مشکلی که می شود احساس کرد ، نبود بروشور یا بولتن است . این نیاز وجود دارد که از طریق بولتن یا بروشور ، بدانیم که به تماشای چه کاری نشسته ایم . به ویژه نمایش های خارجی که باید اطلاعات اولیه ای مانند خلاصه ای از قصه نمایش در اختیار مخاطب گذاشته شود تا بتواند با نمایش ارتباط بهتری برقرار کند . مثلا امشب من نمایشی از چین را دیدم ولی چون اطلاعات اولیه در دسترسم نبود ، مشکل وجود داشت . اما نمایش ، نمایشی درخور تامل بود . با آنکه نمایشی سرگرم کننده بود اما به لحاظ تکنیکی و زیباشناسی نشان می داد که نمایش قابل تاملی است . حساسیت کشور چین به لحاظ فرهنگی و هنری قابل درک بود . آنها وقتی نمایشی کار می کنند ، بر اساس سنت های کهنشان اصرار بر دقت و ظرافت دارند و در عین حال از زیباشناسی و سنت های قدیمی شان چشم نمی پوشند . امروز به غیر از کار چین نمایش خانم روشنک کریمی را دیدم که اقتباسی از یک داستان خارجی بود . اجرای خوشایندی بود . به مسئله ی مرگ می پرداخت که مسئله ای فلسفی – فکری است . کسی از مرگ اطلاع روشنی ندارد و تنها به واسطه ی درک زیست می توان به نگاه روشنی از مرگ رسید . من فکر می کنم مخاطب این نمایش نوجوان به بالا باشد چرا که درک مسئله ی مرگ به بعد از بلوغ فکری برمی گردد . بعد از ۱۵ سالگی وارد مباحث جدی تر زندگی می شویم که مرگ می تواند یکی از این مباحث باشد . نمایش به لحاظ تکنیکی تلفیقی بود از ماسک ، عروسک باتومی که به شیوه ی بن راکو اجرا می شد . بخشی از نمایش را نیز فیلم یا انیمیشن در بر می گرفت و مجموعه ی این ها دست در دست هم داد تا نمایشی درخور تامل شکل بگیرد . این دو کاری که تا الان من دیدم کارهای خوبی بودند اما حسرت می خورم که چرا برای انتقال اطلاعات تلاش نمی کنیم . تنها این جشنواره نیست . چند سالی است که در جشنواره ها بولتن حذف شده ، نقد و بررسی وجود ندارد یا آنطور که باید دیده نمی شود . این دو مسئله یعنی اطلاع رسانی و نقد باعث می شود که یک جشنواره در جایی ثبت شود . در بازنگری به جشنواره بایستی به این دو مسئله توجه شایان ذکری شود چرا که در نبود این دو جشنواره از بین می رود . هم اطلاعات نمایش و هم چگونگی اجرایشان بایستی در جایی ثبت شود .
جشنواره امسال چه تفاوت هایی از لحاظ کیفیت برگزاری و آثار پذیرفته شده چه در بخش بین الملل چه آثار داخل کشور با سال های گذشته داشته است ؟
در مورد این مسئله باید در شب های آخر جشنواره صحبت کنیم . باید حداقل ۱۰ الی ۱۵ نمایش دیده شود ، آنوقت راحت تر می توان قضاوت و قیاس کرد که آثار انتخاب شده کیفیت بهتری دارند یا نه . اما در میان نام های ایرانی افراد قابل اعتمادی مانند خانم آزاده انصاری ، خانم هما جدی کار و خانم پورمختارکه با هم کار کردند و خانم نغمه ثمینی که نویسنده نمایششان بود ، یا آقای بهروز غریب پور که یکی از بهترین ها در نمایش عروسکی بوده اند ، وجود دارد . فکر می کنم به این اسم ها باید اعتماد کرد اما مهم تر این است که برویم و کارهایشان را ببینیم . آن موقع بهتر می توان راجع به جشنواره نظر داد .
به نظر شما چگونه می توان جشنواره تئاتر عروسکی را در میان مردم مطرح کرد تا مخاطبان ارتباط نزدیک تری با آن برقرار کنند و همچنین سطح کیفی و نحوه برگزاری جشنواره را باید چگونه برنامه ریزی کنیم تا اعتباری را که لازمه ی چنین جشنواره هایی است را دارا باشد ؟
من فکر می کنم در سال های قبل تلاش هایی شده است ، آدم هایی مانند بهروز غریب پور تلاش هایی کرده اند تا جشنواره عروسکی را به یک اعتبار بین المللی برسانند. در سال های دور این جشنواره با ابهت بیشتری برگزار می شد اما در این چند سال اخیر جشنواره ها غیر از فجر ، البته خود فجر هم به لحاظ کیفی ، با افت و افول مواجه شده اند. در بین سال های ۸۴ تا ۸۷ جشنواره ها به خصوص جشنواره تئاتر عروسکی و جشنواره تئاتر فجر ، جشنواره هایی بودند که در زمینه بین المللی شدن ، حرکت می کردند و به یک جایگاه قابل قبول نزدیک می شدند اما متاسفانه به خاطر جریان های سیاسی ، تحریم هایی که از سوی قدرت های جهانی بر ما تحمیل شد ، تقریبا ارتباطات قطع شد ، که این تنها یک بخش از مشکل است . تحریم ها به لحاظ اقتصادی روی فروش نفت و برگشت پول نفت ، تاثیر می گذارد . زمانی که وضعیت کشور به لحاظ اقتصادی با بحران مواجه باشد ، اولین چیزی را که حذف می شود ، متاسفانه فرهنگ است ، فعالیت های فرهنگی کم رنگ می شود . اگر قرار باشد ارتباطات دوباره از سر گرقته شود ، باید ببینیم در مسیر قبلی چه اتفاقاتی افتاده ، کدام کشورها و گروه ها دعوت شده اند ، امروز هم در سطح همان کارها ، همان گروه ها را دعوت کنیم یا کمی خوشبینانه تر و با تلاش بیشتر ، گروه هایی فراتر از گروه های قبلی را دعوت کنیم . من فکر می کنم این بده بستانی است که می شود با دیگر کشورها برقرار کرد . اعتبار هر جشنواره ای به کیفیت کارها برمی گردد . هر چه سطح کیفی کارها بالاتر باشد ، هنرمندان اسم و رسم دارتری ، هنرمندان اصیل تری ، هنرمندانی با دیدگاه زیباشناسانه ، در جشنواره حضور پیدا کنند ، می توانند سطح کیفی جشنواره را بالا ببرند یا آن اعتبار بین المللی را به صورت تضمین شده ای جلوگر سازند . تنها راه این است که با هنرمندان مهم جهانی ارتباط برقرار کنیم ، چه در زمینه عروسکی که جشنواره عروسکیمان را دوباره به اعتبار قبلی و یا حتی فراتر از آن برگردانیم چه جشنواره فجر که باید جدی تر از چند سال اخیر برگزارش کنیم .
ممنون و اگر نکته پایانی دارید ، برای ما بگویید .
امیدوارم اتفاقات خوبی برای تئاتر بیافتد . متاسفانه به دلیل مسائل سیاسی و مسائلی که در منطقه یا جهان وجود داشته و کشور ما هم تحت فشار بوده ، به مسائل فرهنگی کمتر توجه شده است که با احیای دوباره ی روابط بین الملی می توان فعالیت فرهنگی مان را به شکل گسترده تر و کیفیت مطلوب تری به مرحله ی اجرا بگذاریم .
