« کریملوژی » به طراحی و کارگردانی رضا بهرامی و بازی مجید رحمتی ، یکی از نمایش های شاخص اجرا شده در نوزدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی بود که از سوی دپارتمان نقد تئاتر فستیوال ، عنوان « برترین نمایش » آن دوره را از آن خود کرد و مجید رحمتی به عنوان « برترین بازیگر نقش مرد »شناخته شد .
این نمایش از اول شهریور ماه در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر اجرای عمومی خود را آغاز کرد و مورد استقبال تماشاگران واقع شد . به همین بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی مفصل و خواندنی با کارگردان این نمایش درباره اجرای این نمایش و آسیب شناسی اجرای نمایش های ایرانی انجام داده است که می توانید در ادامه بخوانید :
ایده اصلی نمایشنامه « کریملوژی » برگرفته از یک نمایشنامه محیطی به نام « سه روز عزای عمومی » نوشته کهبد تاراج است . رضا بهرامی در رابطه با تغییراتی که روی متن اولیه صورت گرفت به خبرنگار تئاتر فستیوال گفت : من دو سال پیش « سه روز عزای عمومی » را با تم متن اصلی و با تغییر ساختار ، به صورت محیطی در کافه اجرا کرده ام . در متن کهبد تاراج ، بسیار کوتاه به این موضوع پرداخته می شد که ناصر الدین شاه ، بعد از مرگ کریم شیره ای ، سه روز عزای عمومی اعلام کرده است . ما حدود سه سال پیش – در دوران مدیریت آقای پیمان شریعتی – می خواستیم این متن را در مجموعه تئاتر شهر اجرا کنیم و بازبینی هم رفتیم . اما به دلیل مسائل درون گروهی نتوانستیم در تاریخ مشخص شده ، اجرای عموم برویم .
او در این باره اضافه کرد : در تمرین های اولیه دیدیم ، متن ، بسیار لخت است و چیزهایی کم دارد . نزدیک به چهار ماه ، روی نمایش کار کردیم و گونه های مختلف نمایش ایرانی را با دلیل و منطق در اثر گنجاندیم .
بهرامی در پاسخ به این سوال که چرا در آثاری که در زمینه ی نمایش های آیینی و سنتی ایرانی اجرا می شوند ، هیچگونه خلاقیتی وجود ندارد و معمولا با همان فرم قدیمی تخت حوضی به روی صحنه می رود ، توضیح داد : ما باید ، خودمان را به روز کنیم و دستی به این شیوه ها بکشیم . ولی متاسفانه برخی از دوستانی که در این حوزه کار می کنند ، یا نمی خواهند این موضوع را بپذیرند یا دارای تفکری نو نیستند . ما ، اگر خلاقیت داشته باشیم ، می توانیم از شیوه شبیه خوانی ، تعزیه یا نقالی ، گونه های مختلف نمایشی را تولید و تجربه کنیم . اما متاسفانه وقتی صحبت از خیمه شب بازی ، نقالی ، تعزیه و شبیه خوانی به میان می آید ، همه فقط دوست دارند به اصل آن چیزی که سالیان سال اجرا می شود ، بپردازند .
کارگردان نمایش « کریملوژی » درباره همکاری خود با مجید رحمتی و شیوه ی تازه ای که در این نمایش به کار گرفته شده است ، گفت : همیشه نگاه خلاقانه مجید رحمتی برای من جذاب بود و من می دیدم که این دغدغه در او وجود دارد که غلیان کند و بروز پیدا کند ، من هم به همین شکل ، در آثار پیشین خود ، به طرق مختلفی از شیوه های نمایش ایرانی وام می گرفتم و وقتی این دو تفکر به هم برخورد کرد ، باعث شد که ما اتفاق جدیدی را رقم بزنیم . البته نمی خواهم بگویم رضا بهرامی یک کار بی نظیر کرده است و دیگر تمام شد ! نه ! همانطور که آقای بهرام بیضایی در دهه پنجاه ، نمایش در ایران را می نویسد و می گوید این بخشی از تحقیق است و نیاز به ادامه دارد ، امیدوار هستم کسی بیاید و این را ادامه دهد . ما راهی را ایجاد کردیم و امیدوار هستیم که دوستان این تلنگر را درک کنند و بتوانند اتفاق جدیدی در شیوه نمایش های ایرانی به وجود بیاورند .
بهرامی با اشاره به این که باید ابتدا شیوه های نمایشی ایرانی و پتانسیلی که در آن وجود دارد را شناخت و بعد به سراغ شیوه های دیگری اجرایی در تئاتر رفت ، اضافه کرد : من به بهانه ی جشنواره های بین المللی حداقل به پانزده کشور اروپایی ، از جمله فرانسه ، دانمارک ، آلمان ، سوئد ، روسیه ، ایتالیا ، پرتغال و … سفر کرده ام و دیده ام که غرب به شدت دنبال شیوه های نمایشی شرق به خصوص ایران است ، به این خاطر که همه چیز بسیار ساده ، شیرین و روان است ولی ما خودمان همیشه به دنبال فضا ، سبک و سیاق غرب هستیم که یک فضای عجیب و غریب خلق کنیم ! من نمی گویم این کار بد است ، بلکه جذابیت خودش را هم دارد ولی وقتی شما یک توانایی خوبی دارید ، بهتر است که ابتدا به آن بپردازید و بعد به سراغ تجربه های دیگر بروید . این مسئله بسیار مهمی است . جشنواره نمایش های آیینی و سنتی برگزار می شود تا جنبشی ایجاد کند و مردم را با نمایش های آیینی آشنا کند و آنها را به سمت سالن ها بکشاند ، به نظر شما جشنواره آیینی و سنتی در این سال ها موفق شده است که مردم را با نمایش های ایرانی آشتی دهد ؟؟
او ادامه داد : جشنواره در کشور ما تنها یک ویترین است . اکنون زمان آن رسیده است که این ویترین را دستمال بکشیم و آن را تمیز کنیم ، هرچند دوباره همان چیزهایی که وجود دارد ، در آن چیده می شود و اتفاق جدیدی در آن نمی افتد ! دوباره همان تعزیه را با همان آدم هایی که هر دو سال یکبار و برای جشنواره نمایش های آیینی و سنتی کار می کنند را می بینید و کمتر پیش می آید افراد جدیدی وارد شوند ! اگر جشنواره ای برگزار می شود و هزینه ای خرج آن می شود ، بهتر است به درستی انجام بگیرد .
بهرامی همچنین در این باره اضافه کرد : نمی گویم که آدم هایی که در این سیستم هستند ، نباید باشند . مگر می شود شما مرشد ترابی یا سعدی افشار را ببینید و از آنها چیزی یاد نگیرید ؟! این افراد برکت این سیستم هستند ، اما نیاز است این آموزش به درستی به افراد جوانی مثل من برسد . یعنی از تفکر آن آدم ها با تفکر من ، اتفاق جدیدى به وجود بیاید . اگر من ، آقای بیضایی ، سعدی افشار یا مرشد ترابی بشوم ، چه فایده ای دارد ؟
کارگردان نمایش « کریملوژی » در آسیب شناسی آموزش در تئاتر و مشکلاتی که گریبان گیر دانشکده های تئاتری است ، توضیح داد : وقتی دانشگاه ها را رصد می کنید ، در ترم یک و دو ، که گرایش ها شکل می گیرد ، ناگهان می بینید همه بیضایی شده اند یا ادای چخوف در می آورند یا می خواهند ابزورد و بکت کار کنند و یا همه ایبسن باز می شوند !! این آسیب است . ما هنریک ایبسن ، بهرام بیضایی ، آنتوان چخوف ، عباس نعلبندیان و غلامحسین ساعدی داریم . توی دانشجو باید از غلامحسین ساعدی وام بگیری . امروز تو به عنوان یک دانشجو می خواهی چه چیزی به نمایش هایی که در آن زمان کار شده ، اضافه کنی که یک گام رو به جلو باشد ؟ ولی متاسفانه این اتفاق نمی افتد .
رضا بهرامی در پایان با بیان این که « حمایت » ، از مهم ترین موضوعاتی است که سالیان سال همه در مورد آن صحبت می کنند ، گفت : مهمترین موضوعی که سالیان سال همه در مورد آن صحبت می کنند و من هم بار دیگر آن را بازگو می کنم ، حمایت است . حمایت صرفا مالی نیست ، حمایت باید معنوی باشد و افراد مختلف ، تفکر را به این موضوع اضافه کنند . من با پول نمی توانم خلاقیت تولید کنم اما با فکر می توانم خلاقیت ایجاد کنم و نیاز است که آدم ها با یکدیگر همسو و هم فکر باشند .
از دوستانی که در سیستم جشنواره نمایش های آیینی و سنتی کار می کنند ، از دبیر جشنواره که سالیان سال در این جشنواره ، در امر پژوهش و آموزش حضور دارد تا کمترین کسی که در این سیستم است ، خواهش می کنم که همدیگر را بفهمیم و درک کنیم و با یکدیگر همسو و هم فکر شویم به جای آن که بگوییم من برتر و بهتر هستم و تو باید از من یاد بگیری و … !! این برخورد ها اتفاق جدیدی به وجود نمی آورد .
