محسن عرب امیری : ما باید به سنت و میراثی که به عنوان نمایش ایرانی مانند تخت حوضی و سیاه بازی ارائه می شود وفادار باشیم


نمایش “بازی سلطان و سیاه” نوشته علی نصیریان و کارگردانی محسن عرب امیری که برگرفته از آیین تخت حوضی و سیاه بازی در نمایش های ایرانی است در سومین روز از هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی در تماشاخانه سنگلج به روی صحنه رفت . به این بهانه خبرنگار تئاتر فستیوال گفت وگویی با محسن عرب امیری داشته است که می توانید آن را در ادامه بخوانید .

تئاتر فستیوال

در رابطه با حضور نمایش “بازی سلطان و سیاه” در هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی بگویید .

بعد از خواندن متن  “بازی سلطان و سیاه” نوشته استاد علی نصیریان ، این نمایش به صورت یک پیشنهاد برای اجرا به کارگاه راه پیدا کرد و بعد از آن مشغول خواندن این متن با اعضای گروه شدیم . برای این کار علاقه مندی زیادی وجود داشت .

ما باید با قرائت امروزی سنت و میراثی که به عنوان نمایش ایرانی مانند تخت حوضی و سیاه بازی ارائه می شود وفادار باشیم و بتوانیم آن میراث را حفظ کنیم . مخاطب شناسی نیز یکی از اصول اولیه ای است که باید در حوزه کارگردانی به آن توجه شود ، یعنی کارگردان باید ارتباط شناسی کند و بین نیازهای تماشاگر امروزی و ویژگی های جامعه ای که امروز ما با آن مواجه هستیم ، ارتباط برقرار کند و به ریتم زندگی توجه داشته باشد همه این عوامل باعث شد سعی کنیم ضمن حفظ قراردادها و پاسداشت از میراثی که از نمایش ایرانی داشتیم یک قرائت امروزی از این متن را برای نسل امروز و مخاطب امروز به روی صحنه ببریم و بتوانیم پیشنهاداتی را برای تماشاگر در حین اجرا به معرض نمایش بگذاریم ولی نمیدانم که تماشاگر و مخاطب تا چه حد از این اجرا راضی بود .

پس بنا بر صحبت شما ، متن اصلی در این اجرا تغییر پیدا کرد ؟

وقتی نویسنده متنی را می نویسد ، کارگردان موظف است که آن متن را دوباره بر صحنه نمایش بنویسد . ما نیز با کسب اجازه از استاد محترم علی نصیریان و با حفظ حرمت و احترام به نگارش ایشان قطعا تغییراتی را در این متن داشتیم . یعنی کار یک دراماتورژی کلی شد به طور مثال نسخه اصلی این نمایش دو پرده داشت ولی در نمایش ما تبدیل به یک پرده شد و اندامواره اطلاع رسانی متن ، کاراکتر ها و شخصیت پردازی ها کمی تغییر کرد  .

آیا در نمایش “بازی سلطان و سیاه” شخصیت سیاه نمایش هم تغییر کرده است ؟

بله ، با توجه به قوانین اجرایی بازی سیاه و احترام به آن لباس کاراکتر و هویتی که سیاه در پیشینه فرهنگی ما داشته و دارد ، سعی کردیم ریتم حرکت و نوع سلیقه مخاطب امروزی را در طراحی حرکت سیاه حفظ کنیم .

در رابطه با سبک اجرایی کار و دراماتورژی که بر آن اساس انجام دادید توضیح دهید .

من آنچه را که داشتم به معرض تماشا گذاشتم به نظر من منتقدین هستند که باید سوال شما را پاسخ دهند .

در نمایش “بازی سلطان و سیاه” آیا سلطان را می توان به عنوان شخصیت اصلی کار دانست  ؟

این یک قصه عامیانه و برگرفته از نمایش های خیمه شب بازی و بازی بین سیاه و سلطان است . سلطان همیشه نماد قدرت و حاکمیت و سیاه نماد مردم است مردمی که در عهد شکوفایی این نمایش ها یعنی عهد قجر از دستگاه حکومتی ناراضی بودند و انتقاداتشان را مجبور بودند که در لفافه با استفاده از تمثیل و استعاره ، به زبان کمدی بیان کنند . نمی توان گفت سلطان کاراکتر اصلی این نمایش بود بلکه می توان گفت که موازنه قدرت بین سیاه و سلطان بود و همانطور که از اسم نمایش برمیاید بازی بین سلطان و سیاه بر روی صحنه شکل گرفت .

در کارگردانی این اثر به چه المان هایی در اجرا بیشتر تاکید داشتید ؟

در این نمایش بیشتر دوست داشتم که بتوانم با تماشاگر ارتباط برقرار کنم و خیلی به این چیزها فکر نکردم .

استفاده از موسیقی زنده در نمایش “بازی سلطان و سیاه”  را چه مقدار در بیان مفهوم به مخاطب موثر می دانید ؟

نمایش ایرانی یعنی موسیقی ، رقص و حرکت . گروه نوازندگان در این اجرا از گروه بازیگران جدا نبودند این ها یک دسته کولی و مطرب دوره گرد بودند که بازی می کردند ، می زدند ، می خواندند و می رقصیدند . این تفکیک متاسفانه بدلیل فقر توانمندی ایجاد شده است و اگر گروه نوازنده می توانستند بازی کنند من حتما آن ها را به اجرا می بردم و برای آن ها میزانسن طراحی می کردم . این تفکیک و جدایی جزو ذات نمایش های ایرانی نبوده و اگر امروز این تفکیک را در نمایش می بینید به ناچار است و تنها به دلیل فقر توانمندی است .

در قسمت هایی از نمایش اشاره ای به شهر شاهرود و آیین های آن منطقه می شود ، دلیل آن چیست ؟

ما به عنوان سفیر فرهنگ و هنر شاهرود در پایتخت حضور پیدا کرده ایم . یک شب قبل از آمدن به جشنواره در شاهرود برای مردم به صورت رایگان اجرای عموم رفتیم و حدود ۵۰۰  ، ۶۰۰ نفر کار ما را دیدند و از مخاطبان تقاضا کردیم که دعای خیرشان را بدرقه ما کنند و اصرار داشتیم که در این نمایش بگوییم که این گروه از کجا می آید .

این نمایش برای اولین بار در جشنواره آیینی و سنتی به روی صحنه رفت ؟

بله .

آیا نمایش “بازی سلطان و سیاه” در شهر شاهرود اجرای عموم داشته است ؟

این نمایش در سال ۹۳ اجرای عموم داشت اما نه با این متن ، میزانسن ، بازیگران و حتی گروه موسیقی و لباس . همه چیز در این نمایش برای اجرا در جشنواره تغییر کرده است .

در دوره های پیشین جشنواره نمایش های آیینی و سنتی هم شرکت داشته اید ؟

من در جشنواره داخلی و خارجی بسیاری شرکت کردم ولی حضور در جشنواره نمایش های آینی و سنتی اولین تجربه من است .

آیا تصمیم دارید این نمایش را در شهر تهران اجرای عموم ببرید ؟

قطعا خوشحال می شوم که اگر پایتخت نشینان و مرکز نشینان گوشه چشمی به تئاتر شهرستان داشته باشند اگرچه خودشان همه شهرستانی هستند ، اگر توجه و حمایتی صورت بگیرد قطعا در تهران اجرای عموم در تهران خواهیم داشت .

۳ نظر ثبت شده است .

  1. سیما انبایی گفت:

    آقای عرب امیری را کجا پیدا کنم؟

  2. م.م.م گفت:

    مطمئنی که اجرای ۹۳ همون بوده که الان اجرا کردی؟ متن و بازیگر و میزانسن و… یهو بگو نمایش عوض شده دیگه! خخخخخخ

  3. شاکی گفت:

    در این چند وقت از دهان همه ی کارگردان ها و بازیگران و مسیولین فقط شنیده و خوانده ایم که بیایید آیین ها را حفظ کنیم و… !! با شعار چیزی حل نمی شه. تا حالا شعار دادیم کجا را بدست آوردیم؟

پاسخ دادن به شاکی لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *