یادداشتی بر نمایش "ریچارد" به کارگردانی حمیدرضا نعیمی

خوب ، ولی نه مثل همیشه !


وقتی تصمیم می گیری به دیدن نمایشی از حمیدرضا نعیمی بروی ، مطمئنی اثری را برای دیدن انتخاب کرده ای که به لحاظ پرداختن به قصه ، طراحی صحنه ، نورپردازی ، طراحی لباس ، گریم ، صدا ، موسیقی ، انتخاب بازیگران و … کم فروشی نمی کند و معمولا با اعتمادی که به نام کارگردان داری می دانی بهترین ها را در کنار هم جمع کرده است . از این لحاظ ” ریچارد ” عقب تر از آثار پیشین این کارگردان نیست ؛ یک برداشت مدرن و امروزی از نمایشنامه “ریچارد سوم ” ویلیام شکسپیر که روی صحنه ، موفق ظاهر شده است .

” ریچارد ” را به لحاظ روایت قصه می توان به دو بخش تقسیم کرد ؛ یک : روایت اصلی قصه که توسط پرسوناژهای اصلی نمایش در جریان است . دو : روایت از طریق فرم اجرا که توسط بازیگران فرم نمایش مکمل روایت اول است . در واقع روایت دوم در برخی از صحنه ها مکمل دیالوگ های نمایش و در برخی صحنه های دیگر ، شکل دهنده ی لوکیشن پرسوناژها در نمایش است . به عنوان مثال وقتی در صحنه ای ، صحبت از شایعه پراکنی می شود در صحنه ی بعدی این مفهوم ، توسط بازیگران فرم و با استفاده ی درست از صدا و نور به مخاطب منتقل می شود ؛ یا صحنه ی دیگری که قرار است نشان دهنده ی مجلس رقص باشد که پرسوناژهای اصلی در آن شرکت کرده اند ، حضور بازیگران فرم ، به شکل گیری این فضا کمک می کنند .

نعیمی برای از ریتم نیفتادن این نمایش حدودا دو ساعته ، صحنه هایی را به اجرا اضافه کرده است تا بار طنز داشته باشد و مخاطب را بخنداند . مثل حضور ” پیک ” با بازی خوب رضا جهانی که علاوه بر نمایاندن چهره ی دیگری از پرسوناژ ریچارد ، با خنداندن مخاطب ، ریتم نمایش هم کنترل می شود . اما نکته ی غیر قابل چشم پوشی در این صحنه دیالوگ های پرسوناژ پیک است که به نظر می رسد در بعضی لحظات ، نسبت به مخاطب ، توهین آمیز می شود .

در قسمتی از نمایش ، به دلیل استفاده ازشیوه ی فاصله گذاری در تئاتر ، نور تماشاچی در سالن روشن می شود و پرسوناژ ” ریچارد ” رو به تماشاگران سالن ، شروع به حرف زدن می کند . این اتفاق تنها یک بار در طول نمایش رخ می دهد که در اجرا غافل گیر کننده نیست . به نظر می رسد اینکه مخاطب فقط یک بار از اجرا ، فاصله بگیرد و به او گوشزد شود که این فقط یک نمایش است و واقعیت ندارد ، کافی نیست و تافته ای جدا بافته از کل اثر شده است .

انتخاب بازیگران نمایش خوب است . حامد کمیلی به عنوان یک چهره سینماییِ فعال در تئاتر ، توانسته از پسِ نقش ” ریچارد ” برآید و با توجه به غوز داشتن و لنگیدن این پرسوناژ در نمایش ، راکورد خود را حفظ کرده و از عهده ی ریزه کاری های نقشش بر آمده است .

طراحی صحنه در این نمایش از دو بخش ثابت و متحرک تشکیل شده است و در صحنه های مختلف نمایش می تواند به خوبی عمق و نزدیکی خوبی روی صحنه ایجاد کند . ستون ها در دو طرف صحنه قرار دارند که به خوبی می توانند نشانگر ستون های کاخ باشند یا در صحنه های دیگر کاربردهای دیگری داشته باشند . در کل ، طراحی صحنه ، ساده و کاربردی است .

با همه ی این تعاریف ، آنچه انتظار مخاطبِ حرفه ایِ تئاتر را از نمایش ” ریچارد ” برآورده نمی کند ، حسی است که بعد از پایان اجرا دارد ؛ حسِ معمولیِ بعد از دیدن یک نمایشِ خوب ؛ و می شود گفت انتظارِ نمایشِ باشکوهی که بعد از دیدن آن همه طراحی صحنه و بازی و لباس و موسیقی و غیره از اجرا دارد ، در بیننده ایجاد نمی شود . حتی مرگ ریچارد هم ، باشکوه و ضربه زننده نیست . اگر هر یک از صحنه های این نمایش – هم بخش فرم و هم قصه اصلی – را تکه هایی در نظر بگیریم که در عین مستقل بودن در کنار هم ، شکل واحدی را تداعی می کند ، شاید دلیل این مسئله را در ترکیب این تکه ها دانست که در نهایت به چهل تکه ای زیبا بدل نمی شود . گویا هر یک ، در بخش کوچک خود خوب هستند ، ولی در کنار بخش های دیگر ، صد در صد چفت و نشده اند و جفت و جور نیست . بنابراین اگر هر بخش به صورت مستقل دیده شود ، خوب و کم نقص است ؛ ولی وقتی در کنار هم قرار می گیرند ، یک اثر تمام و کمال و باشکوه خلق نمی شود .

از طرفی با اینکه چند سال از اجرای نمایش های ” ترور ” و ” سقراط ” حمیدرضا نعیمی می گذرد ، هنوز هم آنها ، نمایش هایی تاثیرگذار تر و بهتری نسبت به “ریچارد ” بوده اند و همین موضوع ، کار را برای این کارگردانِ سخت کوش ، دشوار کرده است .

انتظار مخاطب از نمایش های حمیدرضا نعیمی ، اجراهای عالی است ؛ نمایش هایِ “خوب” ، راضی کننده نیستند !

آرزو شفق – دپارتمان نقد تئاتر فستیوال

۲ نظر ثبت شده است .

  1. شبنم گفت:

    سلام. وقتتون بخیر
    من دیشب تیاتر ریچارد رو دیدم. چند وقت پیش هم نمایش کوروش رو. توی هر دو این نمایش ها پرفورمانس خانم های جوان وجود داشت یا به قول شما بازیگران فرم.
    میخواستم بدونم این حرکات موزون کی میشه پرفورمانس و کی میشه رقص؟ حد و مرز این دوتا چیه؟

    • شبنم گفت:

      خیلی امیدوار بودم جواب این سوال رو بگیرم که ظاهرا یا نمی دونید یا پاسخ به نظرات براتون مهم نیست

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *