چرا نقد ؟ چرا نظرسنجی ؟ / یادداشتی از مهرداد خامنه ای به بهانه نظرسنجی تئاتر فستیوال


اشاره : مهرداد خامنه ای کارگردان نمایش “مارکس در سوهو” که فارغ التحصیل کارشناسی در رشته کارگردانی تئاتر ، سینما و تلویزیون از دانشگاه بلگراد و کارشناسی ارشد در رشته تئوری فیلم و تئاتر از دانشگاه زاگرب و فارغ التحصیل تئاتر درمانی از دانشگاه کلن آلمان است ، به بهانه حضور این نمایش در نظرسنجی تئاتر فستیوال برای انتخاب نمایش برتر نیمه نخست سال ۹۴ یادداشت زیر را برای ما ارسال کرده است . این یادداشت خواندنی از او که جزء کارگردانان با اخلاق در عرصه ی این نظرسنجی بوده را در ادامه با هم می خوانیم :

تئاتر فستیوال

حدود سه سال است که به این مرز پرگهر بازگشته ام به امید آن که شاید پس از سال ها دوری ، تا توانی باقی است بتوانم با هم زبانانم گفتگو کنم .

اولین چیزی که از همان ابتدا دریافتم این بود که چقدر دشوار است ساده ترین مفاهیم را در ساده ترین شکل خود یعنی دیالوگ به هم منتقل کنیم . چرا افراد اکثراً با مقوله ی گوش دادن و شنیدن تا بدین حد نامأنوس اند و در ازای آن تا چه حد برای اثبات خود انرژی مصرف می کنند ؟ چرا این قدر پیچیده گویی می کنیم و هر لقمه ای را ده دور می چرخانیم ؟ چرا این قدر حرف ، حرف ، حرف و در ازای آن اندکی عمل ؟ دوست عزیز نویسنده ای روزی به من گفت : مردم حرف زدن را کار می دانند ، برای همین نیازی به عمل در خود نمی بینند .

آن چه که در فعالیت سایت تئاتر فستیوال و منتقدان آن می بینم، حرف را به عمل تبدیل کردن است و این ستودنی است. طبیعتاً در هر کاری همواره می توان بهتر نیز عمل کرد، اما نکته اینجا است که در هر کاری با انجام آن و مداومت ورزیدن است که می توان بهتر شد و نقص ها را جبران کرد. انسانی که دست به عملی نمی زند هرگز مرتکب خطایی نیز نمی شود. جدا از اینکه با نظر یکدیگر موافق باشیم یا مخالف، مطابق سلیقه ی هم عمل کنیم یا مخالف آن، آیا از یکدیگر چیزی بیاموزیم یا نه، مهم این است که پیش از هر چیز، توان گوش فرادادن به یکدیگر را داشته باشیم، خصوصاً زمانی که نکته ای به مذاق ما خوش نمی آید. چرا که درست در همین نقطه است که امکان بهتر شدن برایمان فراهم می شود.

همه تعاریف متفاوتی از دموکراسی را می دانیم، اما برای من زیباترین معنی آن امکان پذیرش نظر مخالف است و یا آن جمله ی معروف از ولتر که می گوید : “من با نظر تو مخالفم اما حاضرم جان خود را فدا کنم تا تو بتوانی آزادانه اظهار نظر کنی.” رسیدن به چنین درجه ای از تفاهم در هر اجتماع، نیاز به تمرین و تلاش مستمر دارد. هیچ اجتماع پیشرفته ای فرهنگ انسانی خود را در جعبه ای بسته بندی شده هدیه نگرفته است، بلکه در پروسه ی عمل و آزمون و خطا و استمرار به این پویایی دست یافته است.

دوستان عزیز، تلاش شما در به حرکت درآوردن افکار چه به عنوان نظرسنجی، چه به عنوان نقد و چه به عنوان تبادل آرا بسیار ارزشمند است و کمترین ثمره ی آن، تمرین دیالوگ و دموکراسی برای همه ی ماست. با آرزوی نقدهای هرچه تیزتر، گام هایی مستمر برای به چالش کشیدن ذهن ما از سوی شما و نیز توانایی گوش دادن، آموختن و بهتر شدن از سوی ما.

۲۴ مهر ۱۳۹۴ – مهرداد خامنه ای

۲۲ نظر ثبت شده است .

  1. Ptoffosor haghighat گفت:

    سلام اقای خامنه ای گرانقدر
    طرز تفکر شما بسیار محترمه ولی خیلی خوشبینانه نگاه کردن است .

    • سلام دوست عزیز
      به قول آنتونیو گرامشی : من بدبین هستم بخاطر داشتن شعور ولی خوشبین بخاطر داشتن اراده.

      “I’m a pessimist because of intelligence, but an optimist because of will”
      Antonio Gramsci, Gramsci’s Prison Letters

  2. ماندانا گفت:

    ما تشنه ی دموکراسی هستیم . اما فقط و فقط تشنه ی چیز جذابی به اسم دموکراسی هستیم . پایش که بیفتد حتی نمی دونیم چیست و چطور باید با آن رو به رو بشیم . ما هیچ کدوممون دموکراسی رو تاب نمیاریم . فقط به نظرمون چیز جذاب و جهان اولی هست !!! اما اینکه این ” چیز ” چیست ، نمی دونیم!!!
    نمونه اش هم در جامعه زیاد می بینیم ! اگر حرفی بر خلاف میلمون باشه می پذیریم ؟! یا حتی همین نظر سنجی …. و چیزهای زیاد دیگر!

    • سلام خانم ماندانا عزیز
      شاید یکی از دلایل آن سیاه و سفید دیدن مسائل در فرهنگ ما باشد. رنگ دموکراسی به نظرم خاکستری بیایید.
      ما اکثرا در حال جبهه گرفتن هستیم و ثابت کردن شخص خود هستیم. شاید این بدلیل تحقیری است که ساختار اجتماعی ما از طفولیت گرفته در رفتار خانواده، مدرسه و … تا دار فانی را بدرود بگوییم ، بر ما وارد می کند و روح و روانمان را ستیزه جو بار می آورد. کافی است تنها پنج دقیقه در خیابان های شهر تهران راه رفت تا فرهنگ بدون تعارف شهروندان را دید.

  3. الناز احمدوند گفت:

    حرف زدن بی عمل بده
    گوش کردن زیادی هم بده
    موقع شناس بودن درست ترینه
    اگر به حدی گوش بدیم که فرصت حرف زدن و بعد عنل کردن رو از خودمون بگیریم خطای بزرگی مرتکب شدیم
    مثل همین نظرسنجی که هم باید گوش شنوا می داشتیم و هم برای اثر مورد نظر خودمون تبلیغ می کردیم و حرف می زدیم
    این دموکراسیه و شیرینه ، حتی اگه رای نیاریمم.

  4. شهاب گفت:

    نقد سلبی خوبه و عملی ترین نوع حرف زدنه
    دم شما گرم که نمایش های خوبی دارید و هم یادداشت های خوب .

  5. حمید13 گفت:

    بابا چرا شلوغ می کنید
    یه نظرسنجی که این همه آسمون و ریسمون بافتن نداره
    آی ی ی ی دموکراسی
    آی ی ی ی نقد
    آی ی ی ی حرف بی عمل
    بابا هر کی مرده نمایش بسازه ، حرف و نقد و نظرسنجی که حرفه همه اش .

    • سلام حمید ۱۳ گرامی
      درست می فرمایید. حرف بدون عمل بی ارزش است. در عین حال فکر می کنم افراد عمل گرا شدیدا نیاز به نقد دارند تا با سر به دیوار نخورند.
      چه خوب گفتید:” بابا هر کی مرده نمایش بسازه” و من با اجازه اضافه می کنم، و بعدش هر کی مرده بیاد نقدش کنه!

    • پیروز منطقی گفت:

      چه شلوع کردنی دوست عزیز ؟!!اینکه میگن حرف نزن ، عمل کن رو اشتباه فهمیدی … قرار نیست همه عملگر باشیم فقط که !!! باید اندیشه هم باشه! این اندیشه می تونه عمل رو بسازه … و این اندیشه می تونه زمینه ساز عمل کس دیگه ای بشه… قرار نیست که عمل کردن فقط به معنای قابل لمس بودن باشه . هرچند که نقد هم قابل لمسه و هم دیدن!! و مهمتر از همه تولیده ! پس عمل کردن به حساب میاد!

  6. نجار گفت:

    آقای خامنه ای عزیز
    فکر کنم دیگه وقتشه افکار ولتر و که و که را به روز کنیم .این اندیشه این روزها به افراط نزدیک شده و موجب جنگ های زیادی شده .
    دموکراسی خوبه اما نه به زور و با جنگ و با فشار .
    اگر شما تحصیل کرده ها بتونید تعریفی منطبق بر فرهنگ ایران و ایرانی ارایه دهید ، حتما در نظرسنجی های بعدی اوضاع بهتر خواهد بود و ما گروه های نمایشی در مقابل نقد مقاوم تر .
    بگو ایشالا
    ؛)

    • سلام نجار عزیز و گرامی
      ایشالا…
      با به روز کردن اندیشه ها موافقم و همینطور مثل شما مخالف سواستفاده سیاسی و ابزاری کردن از مفاهیم برای تحت فشار قرار دادن و سرکوب مردم.
      اگر موافق باشید شاید بتوان اینطور گفت : دموکراسی و آزادی بدون عدالت اجتماعی بهره کشی و سو استفاده است و عدالت اجتماعی بدون آزادی و دموکراسی استبداد و دیکتاتوری است؟
      فرهنگ ایرانی آنطور که از اساطیر و افسانه هایش چون کاوه آهنگر و سیاووش و آرش و غیره بر می آید کاملا منطبق با آزاد منشی و عدالت خواهی اجتماعی است. به نظر این حقیر البته!

  7. tina m گفت:

    viva democracy
    viva freedom
    viva theater festival

  8. مرندی گفت:

    واقعا عملگرا بودن و نقد کردن سخت است
    آفرین به تاترفستیوالی ها
    آفرین به مهرداد خامنه ای

  9. ندا گفت:

    سلام آقای خامنه ای
    نمایش مترسک رو دیدم عالی بود
    اما به این نوشته یک نقد دارم
    شاید اولین و بزرگترین مشکل ما آشنا نبودن با دموکراسی است و همه ما تعریف دقیق و درستی از دموکراسی نداریم و آن را نمی شناسیم
    وگرنه با یک نظرسنجی ساده به جان هم نمی افتادیم…

    • سلام سرکار خانم ندا
      ممنون از لطفتون
      کاملا با شما موافقم و درست به همین دلیل فکر می کنم باید در عمل آن را تمرین کرد و نه در حرف و شعار. زمانی که عابری از خط کشی عابر پیاده رد می شود برایش بوق نزد، در صف بقالی از بالای سر جلویی دست دراز نکرد و حق طرف را را نادیده نگرفت و هزاران نکته کوچک روزمره دیگر. آموزش فرهنگ پایه ای برای قبول و احترام به حق یکدیگر در مهد کودک آموخته می شود و نه در دانشگاه.
      من فکر می کنم شاید اشکال در این باشد که ما اینگونه مباحث را بیش از اندازه تئوریزه میکنیم. در حالی که شاید همه ما در اصول با هم موافق باشیم ولی در عمل بدلیل نداشتن تمرین در زندگی روزمره در یک نظر سنجی ساده چهره دیگری از خود بروز می دهیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *