یک سرهم بندی تمام عیار از یک سوژه ی تکراری

یادداشتی بر نمایش ” زیرزمین ” به کارگردانی آرش عباسی

شاید اساسی ترین سوالی که یک هنرمند قبل از خلق یک اثر به ویژه در عرصه تئاتر باید از خود بپرسد این سوال است که : ” چرا ؟ ” و پاسخ دادن به این سوال آن هم پاسخی مبتنی بر منطق ( حداقل اصول اولیه منطق ) کلیدی است برای ورود به یک اثر هنری واقعی . حتی پشت ذهنی ترین الهامات و در پس شهودی ترین لحظاتی که یک هنرمند می تواند داشته باشد ، منطقی نهفته است که پاسخی است برای همین ” چرا ” !

” زیرزمین ” آرش عباسی اما گویی پاسخی برای این سوال ندارد و حداقل این پاسخ برای مخاطب مشخص نمی شود .

چرا چنین سوژه ای ؟ چرا ” زیرزمین ” ؟ چرا دیوار شیشه ای ؟ چرا یک زن و یک مرد که خواهر و برادرند ( یا زن و شوهرند یا … ) ؟ چرا کلاه گیس ؟ چرا زن طاس است ؟ چرا زن طاس بودن خود را به ما نشان می دهد ؟ چرا مرد دیوانه است ( اصلا آیا مرد دیوانه است یا خود را به دیوانگی زده است ؟ ) ؟ چرا زن خودفروشی می کند ؟ چرا بسته های خالی را جا به جا می کند ؟ چرا خانه سرهنگ بعد از مهاجرت او ، در دست مستخدمین خانه باقی مانده است و دولت مصادره اش نکرده است ؟ چرا شهلا رفته است ؟ چرا چنین موزیکی برای نمایش انتخاب شده است ؟ چرا … ؟ چرا … ؟

اگر آرش عباسی می توانست با نمایشش به چراهای بسیاری که در ذهن مخاطب شکل می گیرد پاسخ دهد ، می شد ” زیرزمین ” را دوست داشت و از کنار سوژه ی تکراری و نخ نمای آن گذشت و می شد نسبت به کارگردان گذشت کرد که با درگیر کردن احساسات تماشاچی با لحظاتی ساختگی و به زور اشک و ضجه ی بی معنای بازیگران ، گویی قصد دارد تماشاچی را گول بزند . اما علی رغم همه این بازی با احساسات سطحی و بی منطق و با  همه این رنگ سیاسی پاشیدن بر یک کلیشه نخ نما و تحریک احساسات سیاسی مخاطب ، علی رغم همه این ها ، باز هم پایان بندی نمایش سوال برانگیز است و پر از چرایی و آزاردهنده .

” زیرزمین ” آرش عباسی نه سرگرم کننده است و قصه گو ، نه تجربی و خلاقانه . یک سرهم بندی تمام عیار است از یک سوژه ی تکراری .

المیرا نداف – نویسنده میهمان