نمایش خیابانی “پسماندگان” به نویسندگی و کارگردانی کیوان نخعی از نمایش های خیابانی است که در سال گذشته در سی و چهارمین جشنواره تئاتر فجر اجرا شد و امسال در شانزدهمین جشنواره نمایش عروسکی تهران-مبارک برای دومین حضور دارد ، به بهانه ی اجرای این نمایش که به معضل زیست محیطی می پردازد ، خبرنگار تئاتر فستیوال گفت و گویی با کیوان نخعی در رابطه با نمایش “پسماندگان” ، ویژگی های یک نمایش خیابانی خوب و مشکلات گروه های نمایش خیابانی داشته است که در ادامه می توانید آن را بخوانید :
در رابطه با موضوع نمایش خیابانی “پسماندگان” و دلیل پرداختن به چنین موضوعی برای ما بگویید .
داستان این نمایش درباره دو پسماند است ، یکی پسماند کاغذ و دیگری آب معدنی که من به این دو شخصیت داده ام . درگیری این دو باهم بر سر اینکه کدامیک مهمتر هستند را می بینیم . قصه تا آنجا پیش می رود که به انباشت زباله ها می رسیم ، یک آب معدنی بزرگ است که همه میکروب ها به آن می چسبد و این آب معدنی مدام بزرگتر می شود واین موضوع خطرناک است . نمایش “پسماندگان” یک هشدار است که از اعتراض آغاز و به هشدار ختم می شود .
یکی از مشکلات ما عدم رعایت تفکیک زباله است که مسئله خطرناکی است و اگر نتوانیم تفکیک را درست انجام دهیم دودش به چشم خودمان می رود و آلودگی باعث می شود که سلامتی ما به مخاطره بیفتد . بنابراین اهمیت این موضوع برای محیط زیست زیاد است .
آیا نمایش “پسماندگان” نسبت به اجرایی که در جشنواره فجر داشت ، تغییراتی کرده است ؟
بله در این نمایش تغییرات کوچکی ایجاد کردیم ، در این اجرا به جای راوی ، نقال آوردیم و قسمت هایی از متن را کم کردیم زیرا زمانی که در جشنواره فجر اجرا می شد احساس کردم بخش هایی از کار را لازم است حذف کنم تا کار کوتاه تر شود و ریتم بهتری داشته باشد، همچنین موضوعات جدیدی را وارد کار کردم زیرا در این زمان یعنی از بهمن سال گذشته تا امروز اتفاقاتی در جامعه افتاد که به نظرم آمد مطرح کردن آنها برای مردم جذاب باشد به همین دلیل برای اینکه به روز تر باشیم قسمت هایی به کار اضافه شد ولی در هر صورت سبک و سیاق کار همان بود اما این بار بیشتر بر عروسک ها تاکید داشتیم و سعی کردیم اتفاقات را از زبان عروسک ها روایت کنیم. با توجه به این که ما در جشنواره خوب و معتبر تئاتر عروسکی شرکت کرده ایم ، از دوستان در جهت بهبود کار کمک و همفکری گرفتیم همچنین از کارشناسان بازبینی و دفتر تئاتر عروسکی که پیشنهاداتی دادند که بسیار در کار موثر بود و نمی دانم چقدر توانستم انتظاراتشان را تأمین کنم ولی به هر حال سعی کردم در این اجرا این اتفاق بیفتد.
آیا ترکیب بازیگران نیز در این اجرا تغییری کرده است ؟
بله ، دو بازیگر این کار عوض شدند و این اتفاق کمی برای ما مشکل ساز شد زیرا یکی از بازیگرانمان بر سر یک کار تلویزیونی دراز مدت رفت و دیگر نتوانست با ما همراه باشد و دیگری مشغول چند کار تئاتر بود که دیگر نمی توانست با گروه باشد . از این جهت خیلی متاثر شدم ولی از دو بازیگر خوب این نوع تئاتر که البته بازیگران خوب تئاتر صحنه ای نیز هستند استفاده کردم ، این بازیگران تجربه تئاتر خیابانی زیادی دارند و خیلی در این زمینه به ما کمک کردند که بتوانیم در زمانی کوتاه به حد قابل قبولی برسیم .”
به نظر شما در اجرای یک نمایش خیابانی باید به چه فاکتورهایی توجه کرد تا بتوان مخاطب را بهتر با خود همراه کرد ؟
تئاتر خیابانی چند شاخصه اصلی و مهم دارد و چون در دل مردم قرار می گیرد باید این نوع مسائل را مطرح کند . اول اینکه شما باید بتوانید با زبان ساده مفاهیم عمیقی را با مردم در میان بگذارید . از مسائل روزمره مردم استفاده کنید و دنبال قصه های پیچیده نباشید چون مردم حوصله شنیدن داستانهای پیچیده را ندارند بنا براین باید به چیزهایی اشاره کرد که مردم با آن آشنا باشند و با آن ارتباط دارند . “پسماندگان” در قالب طنز به یک سری از مسائل را می گوید و پایان تراژیکی دارد . فکر می کنم حالت گروتسک داشت یعنی وحشت آور هم بود . علت ساخت آب معدنی ها هم همین بود . امیدوارم مردم به این موضوع مهم توجه کنند . شاخصه اش همین است ، باید بتواند با مردم ارتباط برقرار کند . کار خیابانی اینگونه نیست که مثل کار صحنه ای بتوانی به صحنه ، خاموشی سالن و نور تمرکز داشته باشی . در نمایش خیابانی باید چیزهایی بگویی که تمرکز تماشاگر را روی کار جلب کنی . بازیگر خلاق می خواهد که بتواند راحت با مردم ارتباط برقرار کند . در واقع بازی مشقت باری است . وضعیت جوی روی کار خیلی مهم است . معلوم نیست باران ببارد ، سرد باشد یا گرم . این وضعیت هم برای تماشاگر آزاردهنده است و هم برای بازیگر . به نظر من کارهای محیطی باید از کار خیابانی جدا شود .
متاسفانه در کشور ما به تئاتر خیابانی پرداخته نمی شود و اجرای نمایش های خیابانی محدود به اجراهای جشنواره ای است .
بله . بخش خیابانی باید جداگانه وارد شود و نمایش هایی که اسم آیینی روی آنها است باید جدا شوند . تئاتر خیابانی مواردی است که من به آن اشاره کردم . این تئاتر نوعی اعتراض ، نوعی ارتباط ، نوعی هشدار است که باید کپسولی و سریع انجام شود .
بازخورد نمایش را چطور دیدید ؟
در تئاتر خیابانی اتفاقات غیرقابل پیش بینی می افتد برای متال در حین اجرا بچه ای به روی صحنه آمد و حدود ۱۰ دقیقه ای بر روی صحنه بود و می خواست به سمت بطری بزرگ برود به هر حال این ها یک مقدار به کار آسیب می زند . اگر چه دوستانی که در نمایش بازی می کردند افراد حرفه ای هستند و نگذاشتند خللی در کار به وجود بیاید اما به هر حال این ها اتفاقاتی است که می افتد . یک مسئله دیگر سر و صدای زیادی بود که در اطراف وجود داشت که باعث شد که ما از هاشف استفاده کنیم چون اصلا صدای بازیگر به گوش مردم نمی رسید به هر حال این ها اتفاقاتی است که در حین اجرا می افتد اما روی هم رفته دوستانی که لطف داشتند و به دیدن این نمایش آمدند کار برای شان قابل قبول بود و از چند جای مختلف در ارتباط با محیط زیست و اجرای این نمایش با من صحبت کردند ، ما هم گفتیم هر کمکی که از دستمان برمی آید با اجرای نمایش برایشان انجام می دهیم.
با توجه به این موضوع پس انشالله باز هم شاهد این اجرا خواهیم بود .
” بله ، زیرا نباید اصل اجراها تنها محدود به جشنواره باشد ، مخصوصا باید به موضوعاتی مربوط به محیط زیست بیشتر پرداخته شود و امیدوارم حداقل این اتفاق امسال رخ دهد زیرا تا آنجایی که به من گفته اند خیلی امیدوار کننده بوده و فکر می کنم بتوانیم اجراهایی در سطح شهر داشته باشیم .”
متاسفانه نمایش های خیابانی تنها مختص جشنواره ها شده است ، چه کار میتوان کرد که نمایش های خیابانی در طول سال نیز اجرایی مداوم داشته باشند و همان طور که کارهای صحنه ای اجرا می شود نمایش های خیابانی هم اجرا شود .
در جشنواره بخشی با عنوان “فضای باز” وجود دارد ، باید ببینیم موضوع نمایش هایی که اجرا می شوند چیست ؟ آیا موضوعی سرگرم کننده دارند ؟ زیرا اگر کار سرگرم کننده باشد در عین حال که مخاطب را سرگرم می کنند می تواند چیزهایی را به مردم یاد دهد و در آن آموزش نیز وجود داشته باشد و یا حداقل مردم را آگاه کند .
لذا لازم است تیمی دور هم جمع شوند و این موضوع را بررسی کنند اما لازم است هر کاری که به فستیوال می آید پیش از آن که در جشنواره ها اجرا شود ، بار دیگر اجرا شده باشد و دیگر در جشنواره تولید نشود این اتفاق به آرامی در حال وقوع است مثلا برای جشنواره فجر کارها دیگر به آن شکل تولید نمی شوند ، کارهایی هستند که قبلا اجرا شده اند و حال به جشنواره فجر می آیند جشنواره عروسکی چون فستیوالی معتبر است مشکل مکان اجرا وجود دارد و باید یک سری سالن هایی وجود داشته باشد چه خصوصی و دولتی فرقی نمی کنند آنها بتوانند آنجا اجرا بروند و انشالله روزی برسد که شاهد باشیم که این جشنواره دو سالانه در هر سال برگزار شود و این بزرگترین اتفاقی است که می تواند برای جشنواره عروسکی رخ دهد امیدوارم که برای جشنواره آیینی سنتی نیز این اتفاق بیفتد چون آن هم دو سال یک بار برگزار می شود و همه امیدوار هستند که به اینجا برسد.”
کیفیت شانزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی را چگونه ارزیابی می کنید .
“من همه کارها را ندیدم اما به نظر می رسد که کارهای خوب بود مثل “نویسنده” از هلند که در روز اول جشنواره اجرا شود و کار خوبی بود ، خانم برومند خود فردی متخصص در این زمینه است و تا جایی که من می دانم در هنگام بازبینی نیز با افراد بازبین همه ی کارها را دیده اند ، پس بنابراین چون خودشان متخصص هستند کیفیت یک جشنواره بالا می رود و چه بخواهیم و چه نخواهیم اساسا تیمی که آن جا کار همگی متخصص هستند و بیشترشان از کارشناس های تئاتر و کارشناس تئاتر عروسکی و از اساتید و پیشکسوتان تئاتر عروسکی هستند و من فکر می کنم که این جشنواره، جشنواره موفقی خواهد بود.”
حرف پایانی اگر دارید بفرمایید .
“من از رسانه ها تشکر می کنم زیرا آنها با عشق در این حوزه فعالیت می کنند و عامل بسیار مهمی در چنین موفقیتی هستند و باید به آنها تبریک و دست مریزاد گفت .”
